Bəli, biz Füzulidə, məşhur "Çənlibel" restoranında Köndələn gölünün Quruçayın sularını ləpələndirən havasında az qala gecə yarıya qədər əyləşib söhbət etdik, Allahın nemətlərindən daddıq... mövzular bir-birinə calandı... gecənin necə uzanıb getdiyini, vaxtın necə əridiyini hiss etmədik. Məhz həmin gün bizim 35 illik dostluğumuzun bünövrəsi qoyuldu. Elə bir dostluğun ki, nə dəyişən quruluş, nə ötən illər, nə müharibə, nə qaçqınlıq, nə düçar olduğumuz problemlər onun tükünü də tərpətmədi, onun üzünə toz da qondurmadı. Və...

Hə, yaxşı yadımdadı, məzuniyyətə getmişdim doğulduğum yerlərə. İndiki kimi mobil əlaqələr olmasa da, axtarıb tapdıq bir-birimizi. Bu dəfə üçümüz əyləşdik - Camal, Dilvar və mən. Yenə həmin söhbətlər, yenə həmin deyib-gülmələr və bir də... məclisin yarısında qəflətən səslənən təklif:

Bu, sadəcə xatirə deyil. Bu, əslində bizim bir-birimiz üçün nə qədər əziz, nə qədər diqqətli və son dərəcə həssas olduğumuzdan xəbər verirdi. Düşünərsiniz ki, o süfrədə içki olub və yəqin ki, həmin səslənən fikir də içkidən qaynaqlanıb. Xeyr, bu cür məqamlar bizim həyatımızda kifayət qədər baş verib və biz sadəcə, həmişə bir-birimizin istəyini dəstəkləmişik, bir-birimizin içindən keçənlərin gerçəkləşməsinə çalışmışıq. Bu məsələdə Dilavər xüsusilə fərqlənibdi. Onun yanında ən kiçik bir istəyini belə dilə gətirmək dərhal onun reaksiyasına səbəb olurdu. Sanki o istək yerinə yetməsə, hər şey alt-üst olacaqdı. Odur ki, Dilavərin yanında olanda, onun telefonuna zəng çalanda sözləri seçməyə, fikri min dəfə ələyib sonra dilə gətirməyə çalışmışam. Tam səmimiyyətimlə deyim ki, bu insan elə bil ki, dost yolunda əziyyət çəkmək üçün, dosta qayğı göstərmək üçün doğulubdu. Və onun istər vəzifə icraçısı olduğu illərdə, istər təqaüddə olduğu indiki məqamlarda belə bu adam dost sözünü çox az-az dilə gətirir və dilinə gələn dost sözü də onun üçün bütövlük, səmimiyyət və gerçəklik deməkdir. Mən dəfələrlə müşahidə etmişəm ki, ən yaxın adamının, necə deyərlər, beldən, qandan olan qohumunun sözünü, istəyini dostunun sözündən, istəyindən önə çəkməyib. Əksinə, özünəməxsus təbəssümü ilə deyib ki:

Doğurdan da başqalarını deyə bilmərəm, mən şəxsən içimdə olan adamların, dostlarımın yanında, çevrəsində olanda özümü çox rahat və güclü hesab etmişəm. Bilmirəm, bu Allahın mənə lütfüdü, Allahın mənə bəxşeyişidi, hədiyyəsidi. Amma hər nədisə, əlim dost əlində olanda, telefonuma dost zəngi gələndə ürəyim də, ruhum da çox rahat olur. Çünki bu dostlar mənə, mənim ailəmə hər şey ediblər və etməkdədilər də. Hətta dünyasını dəyişən dostlarımın ailəsi, övladları yenə də o səmimiyyətlə mənim qapımı döyür. Və mən də eyni istəklə onların çağırışına səs verməyə tələsirəm. Bu, təkcə bir insanlıq missiyası deyil, bu həm də insanın öz iç dünyasının rahatlığı üçün görməsi vacib olan bir qaydadı, bir hərəkətdi...

Hə, 35 ildi ki, Dilavərlə dostuq... 35 ildi ki, biz bir-birimizi sınamadan, bir-birimizi bərkə-boşa çəkmədən Allahın verdiyi ömür payımızı qoşa yaşayıb, addımlayırıq. Onun bu ömür yolunda kifayət qədər maraqlı, uğurlu anları, günləri olub. Mənə elə gəlir ki, bu gün də o, övladlarının, nəvələrinin əhatəsində həmin o sevinci, o şirinlikləri könül rahatlığı ilə yaşayır. Təbii ki, insanın yaşının elə dövrləri olur ki, o bir anlıq dayanıb dincəlir və sonra çevrilib arxaya baxır. Bu mənada xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin "Geriyə baxma qoca" əsərində həyatın müxtəlif anları öz əksini tapır. Bax, o müxtəlif anların içərsində mən bir şeyi, daha doğrusu, bir məqamı bu yazını diktə edəndə özüm üçün fəhm etdim. Axı Dilavər də həmin kənddəndi. Doğrudu, o, təqaüddə olsa da, hələ geriyə baxacaq qocanın yaşında deyil. Sadəcə, mən Saracıq kəndinin adını qabartmaq üçün bu priyomdan istifadə etdim və...

İndiki kimi yadımdadı. 1993-cü ilin yazında ürəyim ilk dəfə sözümə baxmadı. Yatağa düşdüm. Onda Beyləqanda uşaq bağçasında məskunlaşmışdım. Mürgüləyirdim. Səsə gözlərimi açdım. Oğlum söylədi ki, Dilavər əmi gəlib, özü ilə birlikdə həkim də gətirib. Rəhmətlik Barat həkim gəlmişdi. Füzulidə, bölgədə ümumiyyətlə hamı onun xətrini çox istəiyrdi. Yüksək əxlaqlı və mükəmməld kordioloq idi. O məni müayinə etdi, yazılmış dərmanlara baxdı və həkimin xəttini görən kim gülümsəyib dedi:

Həkim başı ilə onun istəyini təsdiqlədi. Sürfə açıldı. Dilavərin qızı Vəsilə də onunla birgə gəlmişdi. O da evdə əl-ayaq işlərinə kömək etdi. Açığını deyim ki, Dilavər yoldakı restoranlardan əməlli-başlı yemək tədarükü də götürmüşdü. Biz hamımız süfrə arxasında cəm olduq. Badəni qaldıran Dilavər:

Bəli, onun bu gəlişi, onun özü ilə gətirdiyi əhval-ruhiyyə təkcə mənim yox, həm də "evimizin" içindəki sönük, bir az da ümidsizliyə bənzəyən havanı vurub dağıtdı, hər şeyə əvvəli axarına döndü. Və özü də Dilavər bu cür hərəkətlərini təkcə onda etmədi. Mən 2003-cü ildə ağır avtomobil qəzasına düşəndə də Horadizdən Bakıya özünü ilk çatdıran o oldu. Səmimiyyətiylə, istiqanlılığıyla, bir də heç kimə büruzə vermədən, heç kimə hiss etdirmədən göstərdiyi maddi və mənəvi diqqətlə o, ailəmin də, mənim də bütövlükdə ətrafımın o qədər məhəbbətini, hörmətini qazanmışdı ki, bunu sözlə ifadə etmək mümkün deyil. Xüsusilə göstərdiyi diqqəti heç vaxt hiss etdirmədiyinə görə biz ona həmişə minnətdar olmuşuq...

Əlimi ürəyimin üstünə qoyub tam səmimiyyətimlə etiraf edirəm ki, ailəmiz qaçqın düşəndən sonra biz ilk dəfə idi ki, beşimiz də birlikdə ( iki qızım, oğlum və xanımım) evdən çıxıb məclisə gedirdik. Və ilk dəfə onda mən çox dəyərli Aqil Abbasın özünə və mənə bəyənib aldığı kostyumu geyindim. O vaxta qədər nədənsə kostyum geyinməyə o qədər meyl göstərmirdim. İndii də ailə üzvlərim o məclisi şirin bir xatirə kimi tez-tez dilə gətirir. Məclisdə yalnız Dilavərin və bizim ailəmiz toplaşmışdı. Özü də açıq şəkildə bildirmişdi ki, qohum-əqraba, qardaş-bacı ad günümü xatırlasa, buyurub evimə gəlsin. Biz iki qardaş özümüz üçün ad günü keçiririk...