Bumöhtəşəm divarlı şəhər,Sana Qubernatorluğu olaraq bilinən bir bölgədə ,orta qərb Yəməndəki Haraz Dağları içinə, böyük bir qayalıq üzərində inşaedilmişdir. Tarixi o qədər qədimə söykənir ki, bölgə sakinləribelə ilk məskunlaşanların nə vaxt gəldiyindən əmindeyillər, amma bu tarixin ən azından 12-ci əsrə qədəruzandığı təxmin edilir. Tənha və uzaqolması səbəbiylə 21-ci əsrdə hələ də öz mədəniyyət və ənənələrini qoruya bilmiş vəziyyətdədir.Al Hajarah, tam olaraq "qayadan” mənasına gəlir.Şəhəri əhatə edən torpaqlar nisbətən məhsuldardırvə keçi, dəvə, at kimi tipik ərəbheyvanlarına dəstək verən bölgə buğda, arpa və ot böyüməküçün də kifayət qədər yağış alır. Bölgə sakinləriüçün rəqs və ənənəvi musiqi bir bağlılıqdır və olduqca dostcadavranırlar.

(Şəkil: John St. Claire)

Çində beş dənə müqəddəs dağ var. Shanxi əyalətində olan Heng Shan isə bunlardan biridir. Döşəməsinə yaxın meşəlik QızılDragon Çayı olaraq da bilinən Jinlonghe’ye baxan ( Xuan Kong Si) Xuankong Si havadakı monastır mənasını verir, ancaq daha sıx olaraq "Asılı Monastırı” olaraq adlandırılır. 491-ci ildə inşa edilən quruluş müasir memarlar üçün hələəhəmiyyət ehtiva edən mühəndislik texnikaları istifadə edilərək uçurumun kənarına bərkidilmişdir.

(Şəkil: Brunner Emmanuel (Manu25))

Anadolununantik bölgəsində yerləşən bu qəribə, amma gözəl yerin dünyanın ən qədim insan yaşayış nümunələrindən biri olduğu düşünülür. İnsanların qayalıq qüllələr və göz qamaşdıran mənzərəsiylətəbii sirrini qoruyan bu qeyri-adigeologiyaya necə şəkil verdikləri və dəyişdirdikləri haqqında inanılmaz bir nümunədir. Bura UNESCO Dünya Miras yeri olaraq təyin olundu və miladdan əvvəl 6. əsrdə İran İmperatorluğunun ən köhnəbölgələrindənbiri olduğuna dair qeydlər mövcuddur. Qumdaşı anbarlarınınaşınaraq yüzlərlə zəhərli göbələyə bənzəyən möhtəşəm şəklə çevrildiyi insan məskunlaşmalarının bu formasının ən gözəlnümunələri Göreme qəsəbəsindədir.Bununla yanaşı bunlar bölgəsakinləri tərəfindən oyularaq evlərə, monastrlara, kilsələrə və hətta bir polis bölməsinə çevrilmişdir.Hal-hazırda təxminən 2.500 nəfər bir əhaliyəsahib və Türkiyənin ənməşhur tarixi turistik yerlərindənbiridir.

(Şəkil: Wiki Media Commons)

Yunanıstanıntam qəlbində və Teselya Düzənliyi kənarında(adı-havada asılı qaya mənasını verir) Meteora yerləşir. Müasir bir söz olaraq istifadə olunan meteor, buradan gəlir. Gerçəkdə isə bunlar, eroziyaya baxmayaraq ayaqdaqala bilən, bir zamanlar onları əhatəedən yumşaq vəsait olan ortalama qum daşından yaranan daha sərt kolonlardan ibarətdir. Bu kolonların üzərinə altı dənə dini məkan inşa edilmişdir və Roussanou Monastırı ən çox bilinənstrukturlar arasına girmişdir. 1545-ci ildə iki qardaş olan Maximos və İoasaph (Cozef) tərəfindən yenidəninşa edilmişdir və müqəddəs günü 4 dekabr olan Azizə Barbaraya həsr edildi. Qalıqları daha çox divarın içində qalmasına baxmayaraq 1730-1937 illəri arasında tənhalaşdı. Monastır kilsə, modullar, qonaq otaqları, qəbul salonları və sərgi salonundan ibarət olan üç səviyyədən ibarətdir.Həqiqətən təqdir ediləsi, nəzərə dəyər bir yerdir. Təəssüf ki, alt tərəfində olan yeni bir yol bu sirri itirir.

(Şəkil: WMC – Takeaway)

İnsanlarınən qeyri-adi mühitlərdə belə evləriniinşa etmək üçün bir yol tapmaq qabiliyyəti inanılmazdır. Setenil De Las Bodegas məhz beləbir yerdir. İspaniyanın Əndəlüs əyalətindəolan tikili minlərlə il geriyə gedən bir keçmişə sahibdir. Buranı xüsusi edən şey isəsakinlərinin keçid divarlarını oyduqdansonra bu girintilərin içinə evləriniinşa etməsidir. Bunlar Mesoamerikan yerliləri ya da itkin İncil mədəniyyətlərinin tərk etdiyi qalıqlar deyil. Əsrlərboyunca və hələ bu gün istifadə, təkrar-təkrar inşa edilmiş evlərdir. Hələ bir hissəsində evlərin üstlərində bir milyon ton qaya var və o qayaların üzərində də daha çox ev vardır.