Qəşəm İsabəyli: Allah və İnsan
(əfsanə)
İnsanlar heyvani dövrlərində dahaxoşbəxt idi.
Biri var idi, biri yox idi, bir"Var” var idi, bir də"yox”.
"Var” – Allah idi, "yox” – insan.
Qalan heç nə "var”-"yox”dansayılmazdı.
Allah elə böyük idi, elə böyükidi, qurd da bilirdi, Allahdı bu, quş da bilirdi Allahdı bu.
İnsan elə balacaydı, eləbalacaydı, hətta sətrin başında belə adını balaca hərflə yazardı. O da varki, insan naşükür deyildi – Allahın böyüklüyünü də görürdü, özünün kiçikliyinidə. Çünki təzə yağan qardan da təmiz idi – danışanda dodaqlarında sözügörünürdü, güləndə gülüşü.
Allahın heç kimlə ortaqlı malıolmazdı. Amma insanda Allahın balaca bir varlığı zühur eləmişdi. Bu, insanınağlı idi. Ağlı olmasaydı, Allahlıq eşqinə düşərdi insan.
Bütün günü də əli işdə olardı,ayağı köçdə. Gün batan kimi də başını atıb yatardı.
Axı Allah boş-bekar dayanmazdı –bir əli yaradardı, bir əli dağıdardı.
Allahın şəninə söz də qoşmuşduinsan:
Verən – Sənsən, alan – Sən,
Heç bilməzsən yalan – Sən.
Gah bir otaq bəzərsən,
Gah salarsan talan – Sən!
Günlərin birində Allah sakitcəoturduğu yerdə yadına nə düşdüsə, gülümsədi. Lap fikrimdən çıxmışdı, Allahbir gülümsəmək bilirdi, bir də düşünmək. Gülümsəyəndə Yer-Göy nura boyanırdı.Düşünməyə başlayan kimi də dünya-aləm batıb bulanırdı qaranlığa.
Hər şeyə qadir Allah bircəağlamağı bacarmazdı.
Köhnə kitablardan oxuduğumdanbilərəm – dünyanın sonunda – yaradıb-qurduqlarının dağılıb getdiyinigörəndə ağlayacaq, deyirlər, Allah!
Bəli, Allah xəyala gedib,gülümsəyən kimi, bir dəstə insan ağlını itirib, həmcinsindən ayrıldı.
Başlarını silkələyə-silkələyə–
Biri ulayıb, girdi çoxluğa.[1]
Biri mələyib, qoyun sürüsünətəpdi özünü.
Biri hürüb, itə qoşuldu.
Biri kişnəyib, at ilxısınasoxuldu.
Biri anqırıb, özünü verdi ayıkahasına.
Biri vəkkildəyib, tülkü oldu...
Gəl ki...
Çoxluq insanı parçalayıb yedi.
Qoyun kəllələyib çıxartdısürüdən. Bayaq qarğa-quzğun töküldü üstünə.
İt leşini dartdı.
At təpiyinin altına saldı.
Ayı elə...
Tülkü belə...
Bu yandan da insanın başındançıxan ağlı düşdü dünya üzünə – gəzdi... gəzdi... gəzdi...
Biri gedib girdi itin kəlləsinə,it "hammm” eləyib, dönüb oldu insan.
Biri gedib girdi atın kəlləsinə,at "hi-ha” deyib, dönüb oldu insan.
Qurd "uuu...” eləyən kimi düşdüinsan cildinə.
Qoyun bu yandan...
Ayı o yandan...
Tülkü də...
Bayaqdan insan xalis insan idi,indi qoyundan insanı oldu, atdan insanı oldu, itdən insanı oldu, qurddan...ayıdan... tülküdən...
İnanmaq üçün sadəcə insanlarınsifətinə diqqətlə baxmaq lazımdı.
Day güləndə gülüşü gördünmədi insanın,danışanda sözü.
Adını da başladı böyük hərfləyazmağa: – İnsan – Allah.