Bakının azad olunmasının
   
   88 illiyi münasibtiyl
   
   RİZA NUR 20-Cİ İLLƏRİN AZƏRBAYCANI HAQQINDA
   
   (Xüsusi olaraq "Ədalt" qzeti üçün)
   
   Salam Tofiq by !
   
   Siz bir yazı göndrirm.Bu yazı bard çoxdandı siz danışmaq istyirdim, amma ndns hr dfsind unudulurdu.
   
   Bu yazı Dr.Riza Nurun 2000 shiflik üç cildlik bir kitabındandır. Dr.Riza Nur Atatürkün n yaxın dostlarından biri olub. Cumhuriyyt qurulduqdan sonra Avropaya gedib,Atatürk müxaliflik etmişdir. Kitabın adı "HƏYAT VƏ XATİRƏLƏRİM"dir.
   
   Kitabı yazmış v çap etdirmiş. Avropanın n önmli kitabxanalarına göndrmiş v Atatürk öldükdn sonra açılsın dey şrt qoymuş. İlk df 1960-cı illrd açılmış. Bir türk alimi görmüş v o kitablardan parçalar çap etdirmiş. Sonra Türkiyd bu çox mübahislr sbb olmuş.Mübahislr baxmayaraq Türkiyd hiss-hiss çap olunsa da, bütünlükl nşr edilmsi qadağan olunmuşdur.Çünki Atatürkl v İnönüyl bağlı bir çox dedi-qodular var.
   
   Bizi maraqlandıran tbii ki, bu dedi-qodular deyil.Bizi maraqlandıran bu adamın 1920-ci ild Azrbaycana diplomat olaraq göndrilmsi, orda Nriman Nrimanovla v o dönmin önmli şxsiytlri il görüşmsidir. Htda Tağıyevin xanımını da ziyart etmişdir.
   
   Azrbaycandakı qardaşlarımız bilmz, amma Türkiyd yaşayan bizlr üçün n maraqlı dönm Azrbaycanın 27 aprel 1920-ci ildn sonrakı vziyytidir.
   
   1920-ci ilin aprel ayına qdr olan hadislri, Türkiyd yaşayan o dönmin Mehmet Emin Resulzad kimi msul şxslrin qlmindn bilirdik.Azrbaycandakı xanlıqlar dövrü, sonra gln milli hrakatlardan hamımızın xbri var.
   
   27 aprel 1927-ci ildn sonra Azrbaycanda nlr olmuşdur? Ruslar v yerli komunistlr xalqla nec davranmışlar? Üsyanlar,etirazlar olmuşdumu? Çox insan öldürülmüşdümü? Bu sualları biz özümüz- özümüz versk d, limizd o dövr aid qaynaq, mnb çatışmazlığından heç cür cavab tapa bilmirdik.
   
   İllr sonrası Almaniyaya getdikdn sonra lim yuxarıda adını çkdiyim üç çildlik bir kitab keçdi. Kitab slind bir bioqrafik v yazdığım kimi Türkiyd çap olunması qadağan olunmuş bir kitab. Onun çap olunduğu yer Almaniyada bir şhr v nşr edn adam da alman familyalı birisi.Kitabın yazarı bir zamanlar Türkiyd haqqında çox danışılan Dr. Riza Nur idi.
   
   Dr.Riza Nur Osmanlının son dövrlrind Millt Vkilli olmuş,adı bir sıra hadislr qarışdıqdan sonra xaric qaçmış, sonra da Ankarada başlayan milli hrakata qoşulmuş, Atatürkün yaxın adamlarından biri olmuş,daha sonra yazdığımız kimi Atatürk müxaliflik etmiş, yen d xaric qaçmış bir şxsiyytdir. Hyatı enişlr v yoxuşlarla dolu bir şxsiyt olaraq, Riza Nur Atatürkl yola getms d, kitabın bir çox fsillrind Azrbaycanı da anlatmışdır.
   
   O kitabadan bir bölümü siz göndrirm. Əyr xoşunuza gls "ƏDALƏT" qzetind çap edrsiniz.
   
   Kitab mnd var.
   
   Salam v mhbbtl
   
   Orhan Aras Almaniya
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   BİR TÜRK DİPLOMATIN QƏLƏMİNDƏN 1920-Cİ
   
   İLLƏRİN
   
   AZƏRBAYCANI
   
   
   
   ...Bakıya çatdıq.Bizi hrbi bir paradla qarşıladılar.
   
   Bir ev yerlşdirdilr.Tiflisd Qars kimi soyuq yox idi.Bakı is daha isti.
   
   Buraların iqlimi mutadil. Bu yaz çox isti keçir,-dedilr.
   
   Şhri gzdik.Avropa şhrlri kimi.Ermnilr çox rahat.Bir qisim türklr Birinci Dünya müharibsi sonlarında v sülh bağlanan ilk çağlarda İngilis ordusuna skr olaraq çağrılımışlar. Ermnilr d glmiş, dava etmiş xyantkarcasına Bakını almışlar. Türklr glmiş v buranı xilas etmiş. Yusif İzzt paşa başçılığındakı bir ordu Qafqaz dağlarına qdr glib çıxmış. Şhr bu davaların sonucu yandırılmış, yıxılmış, xüsusiyl ermnilr Türk Xeyriyy Cmiytinin binasını mhv etmişlr.Binanın yalnız yandırılmış çrivsi qalmaqdadır.Neft yataqlarını gzdik.
   
   Bura uzaqdan srv ağacaları il örtülü bir ormanı xatırladır. Nefti quyulardan tulumba il çkirlr. Tbii olaraq özü fışqırır yer altından.
   
   Tqdir fabrikalarını, xüsusiyl Nobel fabrikalarnı gzdik.Bir çox mancanaqlar gördük.Xam mhsul kimi yerdn çıxan retrol mhsulları ( neft,benzin,vazalin v s.) ayrılıb müxtlif kranlardan axır.Qazanların dibind mazut qalır.İlk mrhld çıxan çamuru (çöküntünü) sarı rngd görünc buna insanın MAVİ QIZIL deycyi glir.
   
   Neft milyonçularından mhşur Tağıyev vardır.Çox zngindi.Yaxşı adamdı. Mhşurdu. Malını xeyirli işlr srf edir, öz xalqının insanları üçün mktblr, xstxanalar, açır, insanlara qzet çıxartdırır. Bolşeviklr glinc bütün malını lindn almışlar. Zavallı bir müddt sonra kdrindn ölmüş. Dedilr ki ":: " xanımını ziyart edk". Tbii ki, münasib vaxt da vardı.Getdik,bizim İstanbuldakı Slmiy kisalesinin bir cbhsi qdr bir bina. Dedilr":: evi bu idi. Kiçik qapıya yanaşdıq.Beş altı pill nrdivanla aşağı endik. Bir otaq içind adi şyalar. Bir xanım. Bizi tqdim etdilr.."Tağıyevin xanımıdır dey" bir d biz tqdim etdilr.Aman allahım, böyük bir ibrt! "Düşmz-qalxmaz bir Allah"- deyrlr,bunu xatırladım.Dinsiz bunu etmz.Nymiş, n olmuş? "Allah görünür görünmz bladan saxlasın"- deyrlr.Çox yerind duadır. "Bir gün bolşevik deyiln adamlar glck.Qiyamt qopacaq.Hr ksin malı lindn alınacaq.Bir qpiy, bir çuvala möhtac edcklr".
   
   Kimin ağılna glrdi.? Bax görünmz qzag Zavallı xanıma çox yazığım gldi. Öz evinin zirzmisind yaşayardı. Tssli etdik. Fqt,boş laftan n çıxar? İşt n çar söylnck ki, dalt yerini tapsın.
   
   
   
   Azrbaycan hökumti biz gözl bir qonaqlıq verir. Sabah yemyind la (havyar) ikra, bol-bol. V gözl yağla birlikd. Daraşmışıq ikranın canına. N elyk. Tptz v n d xoş. Ömrümd bel gözl ikra yemdim.Bir dah bu fırsat l keçrmi? (...)
   
   (davamı olacaq)
   
   
   
   ***
   
   ORXAN ARAS KİMDİR?
   
   (özünün tqdimatı )
   
   
   
   1969 yilinda Igdirda dogdum.Ilk okulu ve Ortaokulu Igdirda kudum.Ortaokuldan sonra imtihanla girdigim Ogretmen okulunu kazandim ve Artvin,Kars ve Erzurum Ogretmen okullarinda okudum.
   
   
   
   Istanbul Edebiyat fakultesini kazandim ama kaydolmadim. 1988 de Almanyaya geldim.Almanyada Iktisat fakultesini bitirdim.
   
   
   
   1990 yilinda Azerbaycan Turkleri Federasyonunun kurulus calismalarina katildim.Butun Avrupada Azerbaycan dernekleri kuruldu.
   
   Ilk siir kitabim "KARABAG?IN GOZÜASLARI" 1990 yilinda Istanbul?da basildi.Avrupa?da yayinlanan cesitli dergi ve gazetelerde makalelerim ve siirlerim yayinlandi.
   
   Azerbaycan?la ilgili calismalarimizi anlatan ikinci kitabim "AZERBAÜCAN DAVAMAIZ" isimli kitabim yine Istanbulda yayinlandi.
   
   2002 yilinda ucuncu kitabim "ASKLAR DAHA OLMEDI",2004 yilinda dorduncu KITABIM "AÜRILGIN RENGI HUZUN" kitabim yine Istanbul?da,Boyut yayinlarindan piyasaya cikti.
   
   Son kitabim,DEUTSCHLAND GIB MIR EIN WENIG LIEBE,(Almanya bana biraz sevgi ver) Almanyada Almanca yayinlandi.
   
    Not":: Orxan Aras çox-çox illr öncsi ddlri ermni zülmündn Qarsa yerlşn bir azri türk çocuğu (balası)
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   BİR NEÇƏ SƏTİRDƏ
   
   
   
   
   
   Çalı Quşunun ağacı quruyur
   
   
   
   Bir neç vaxtdır ki,bizim d sevimli telefimlrimizdn biri kimi mhşur olan ÇALIQUŞU yenidn tamaşaçılarla görüşür.Bildiyimiz kimi bu böyük türk yazarı Rşad nuri Güntkinin eyni adıl sri sasında bir nç df byaz prdy köçürülüb.V oxuyacağınız bu kiçik xbr d mhz bu srl bağlıdır.
   
   Rşad Nurinin n önmli iki srind tsvir olunan çitlenbik ağacı v bağ evi baxımsızlıqdan yavaş-yavaş yox olur.
   
   Türk dbiytanın unudulmaz isimlrindn yazar Rşad Nuri Güntkinin Türkiyd n oxunan "Çalıquşu" romanındakı çitlenbik ağacı v "Dodaqdan qlb" romanındakı bağ evi zamanın ona vuruduğu yaralara dözmyrk artıq tamam yox olmaq üzrdir.Adını romandan alan Konak Bozyaxa smtind yaşayan insanlar bu ağacın qurumasından çox narahat olmuşlar.Bu yerin sakinlri":: burada aparılan son işlrdn sonra ağacın torpaqsız qaldığından v htda sulanmadığın artıq qupquru quruyur. Yalnız yağışın ümidin qalan bu ağaca ayrıca olaraq diqqt lazımdır"- demişlr.
   
   Baxan lazımdır.
   
   Rşad Nurinin "Dodaqdan qlb" romanında adı keçn bibisinin evinin d yıxılacağını nzr çatdıran Konak Bozyaxa Bldiy başqanı ":: "Yazar 1920-ci illrdn sonra yaz aylarında ağaclarla sıralanmış bu yerlr glmiş,Kamranla Fridni d burada tapmışdır.Bzilri onların yazarın qohumları olduğunu söylyirlr.Bu ağacın qorunmasını istyirik."-demişdir.
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   İNTERNET XƏTTİNDƏN
   
   
   
    İbrahim bəyin dini-imanı puldur
   
   
   
   Erol Köse ilə münaqişədən sonra qəzetçi Reha Muhtarla eşq yaşayan müğənni Gülşən İbrahim Tatlısəsin "Gülşən tırt çıxdı. Zərərə düşdüm. Zərərimi Demet Akalınla bağladım",- sözlərinə sərt açıqlama verdi. Onlar arasında çəkişmə hələ də davam edir.
   
   Bursadakı "Do Club"da səhnəyə çıxan gənj müğənni "Bodrumda şahanə bir gejə keçirməyimizə və konsert verilən zalın dolu olmasına rəğmən İbrahim bəy Gülşən "tırt çıxdı" dedi. "Mənjə Gülşən yox, İbrahim bəyin söylədiyi tırt çıxdı. İbrahim bəy gəlsin Bursada bir klub açsın",- dedi.
   
   Hirsi soyumayan Gülşən söhbətinə belə davam edib" "Bodrumda İbrahim Tatlısəsin klubunda səhnə alarkən bir zarafat etdim. Qonaqlar bir az həyəjanlandılar.Yıxılmaq təhlükəsini ötüşdürdükdən sonra dedim ki":: "İbrahim bəy, materiallardan oğurlamışsınız. Dininiz, imanınız pul olmuş. Məgər doğurdan da bu belədir"?!