Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) baş iqtisadçısı Maksimo Torero Kallen BMT-nin Nyu-Yorkdakı mənzil-qərargahında çərşənbə axşamı jurnalistlərə “Dünyada Ərzaq Təhlükəsizliyi və Qidalanmanın Durumu” (SOFI) illik hesabatını şərh edib.

Adalet.az BMT-nin məlumatına istinadla xəbər verir ki, bu ayın sonunda açıqlanacaq hesabat 2020 və 2024-cü illər arasında dünyanın COVID-19 pandemiyası fonunda inflyasiya, Ukraynada ərzaq və mallar üzrə hərəkətləri məhdudlaşdıran müharibə və artan iqlim şokları nəticəsində ərzaq qiymətlərində dramatik artım yaşandığını ortaya qoyur.

FAO-nun nümayəndəsi qeyd edib ki, COVID-19 pandemiyası zamanı hökumətlər tələbi və beləliklə də qlobal inflyasiyanı artıran fiskal stimul və yardım paketlərini işə salıb. Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləsi isə bu böhranı daha da gücləndirib. 2022-ci ildə müharibə başlamazdan əvvəl Ukrayna buğda, günəbaxan yağı və gübrələrin əsas ixracatçısı idi. Müharibə nəinki bu ixracı məhdudlaşdırıb, həm də ticarət yollarını pozub və bütün dünyada inflyasiyanı gücləndirən yanacaq və giriş xərclərini artırıb. Bundan əlavə, quraqlıq, daşqın və istilik dalğaları kimi əsas məhsul istehsal edən regionlarda getdikcə daha tez-tez baş verən və intensiv iqlim sarsıntıları ərzaq inflyasiyasını daha da ağırlaşdırıb.

Təşkilatın qənaətinə görə, 2024-cü ildə qiymətlər COVİD-dən əvvəlki səviyyələrə qayıdıb. Amma ərzaq qiymətləri artarkən real əmək haqqı aşağı düşdükcə, ev təsərrüfatlarının alıcılıq qabiliyyəti eroziyaya uğrayıb. Onlar daha ucuz və az qidalı ərzaq məhsulları almaq, yemək tezliyini azaltmaq, qadınlar və uşaqlar üçün qida qəbuluna qənaət etmək yolunu seçiblər.

Torero Kallenin sözlərinə görə, ərzaq qiymətlərində davam edən artım orta və ciddi ərzaq təhlükəsizliyinin artması ilə birbaşa əlaqəlidir. Bunun təsirləri xüsusilə ərzaq idxalı, asılılıq və valyutanın ucuzlaşması fonunda daha bariz hiss edilir. Afrika və Qərbi Asiyada bu vəziyyət daha ağırdır. Üstəlik, ərzaq qiymətləri artdıqca, beş yaşadək uşaqlar arasında qidalanma nəticələri pisləşib.

FAO-nun hesabatında göstərilir ki, ərzaq qiymətlərinin 10 faiz artımı uşaq inkişafı və ictimai səhiyyə sistemlərinə uzunmüddətli təsir göstərən orta və şiddətli israfın 2,7-6,1 faiz artmasına səbəb olub. Qeyd edilib ki, bu ağır təsirlər qeyri-bərabər olub, əsasən, aşağı gəlirli və Afrika ölkələrinə təsir edib. Onların bir çoxunda rəqəmlər hələ də pisləşir. 2023-cü ilin yanvarında böhranın zirvəsi zamanı bəzi aşağı gəlirli ölkələrdə ərzaq qiymətlərində qlobal miqyasda 13,6 faizlə müqayisədə 30 faizə qədər inflyasiya qeydə alınıb.

Təşkilat gələcək böhranların qarşısını almaq üçün vacib komponentlər kimi ticarətin yenidən canlandırılması, pul və fiskal siyasətlərin əlaqələndirilməsi, bazar şəffaflığının artırılması, inklüzivlik və şəffaflığın təmin edilməsi və institusional hazırlığın təkmilləşdirilməsi amillərini göstərib.