– Nə üçün atam­la ev­lən­mək is­tə­yir­sə­n?

– Ata­nı se­vi­rəm.

– Sev­di­yi­niz üçün ev­lən­di­yi­ni­zi nə­dən bi­li­m?

– Ağ­lı­na baş­qa han­sı sə­bəb gə­li­r?

– Bəl­kə, evi­nə sa­hib ol­maq is­tə­yir­si­ni­z?

– Evim var.

– Pu­lu­na.

– Ona da eh­ti­ya­cım yox­dur, – qa­dın gü­lüm­sə­yib əla­və et­di. – Öv­lad­la­rım hə­mi­şə pul gön­də­rir­lər, özüm də iş­lə­yi­rəm.

– Ni­yə öv­lad­la­rı­nız­la ya­şa­mır­sı­nı­z?

– Xa­ric­də­dir­lər.

– Lap yax­şı.

– Nə­yi yax­şı­dı­r?

– Ra­hat ya­şa­yar­sı­nız, öl­kə­lə­ri gə­zər­si­niz.

– Bu mə­nim üçün ra­hat­lıq de­yil. Elə bi­lir­sən, bu yaş­dan son­ra Və­tən­dən ay­rı xoş­bəxt ol­maq olu­r?

– Öv­lad­la­rı­nız­dan ay­rı necə? Xoş­­bəxt­­si­­niz­­mi­­?

– Bu­na döz­mək olur. Bi­li­rəm ki, iş­lə­yir­lər, gün­lə­ri də xoş ke­çir.

– Siz bu­ra­dan get­sə­niz, siz­cə, Və­tən nə­sə iti­rə­cə­k?

– Sən ata­na gö­rə get­mə­yi­mi is­tə­yir­sən. Sə­nə gə­rək ol­ma­ya bi­lə­rəm, am­ma bü­tün vic­dan­lı adam­lar öz ra­hat­lıq­la­rı üçün öl­kə­sin­dən get­sə­lər, cə­miy­yət­də boş­luq ya­ra­nar. Hər kə­sin və­tən­daş­lıq bor­cu var. Ça­lış­dı­ğım mü­əs­si­sə­də la­zı­mam, işi­mi bi­li­rəm, kol­lek­ti­və zə­rər vur­mu­ram.

– Gö­rü­rəm, şi­ka­yət edə­cə­yi­niz heç nə yox­dur, elə isə açıq de­yim, atam­dan əl çə­kin.

– Gənc­sən, qəl­bin nə­yə eh­ti­ya­cı ol­du­ğu­nu bil­mir­sən. İn­san ya­şın elə bir həd­di­nə gə­lir ki, tək­lik­dən qə­rib­sə­yir, dos­ta eh­ti­ya­cı olur – kö­nül dos­tu­na. Fi­kir­lə­ri­ni bö­lüş­mə­yə həm­dəm ax­ta­rır. Bu­na gənc­lik­də də eh­ti­yac olur, am­ma on­da ener­ji bol ol­du­ğun­dan hər şe­yin öh­də­sin­dən gə­lir, it­ki­yə də dö­zür­sən. Bu yaş­da sev­mək də çə­tin­dir, ay­rıl­maq da. Qo­vuş­maq isə hər iki­sin­dən çə­tin­dir.

Göz­lə­ri dol­sa da, gü­lüm­sə­mə­yə ça­lış­dı.

– Mən­cə, öh­də­sin­dən gə­lər­si­niz.

– Qə­zəb­lə ya­na­şan­da ha­di­sə­lə­ri düz­gün qiy­mət­lən­dir­mək ol­mur. Bir dəə... Axı ata­nı se­vi­rəm. Bu­nun nə­yi pis­di­r? Çox ni­ga­ra­nam on­dan.

– Ni­ga­ran ol­ma­yın. Mən va­ram.

– Əl­bət­tə, var­san. Sə­ni çox se­vir. Sən də onu se­vir­sən. Mən isə hər iki­ni­zi se­vi­rəm. Bir yer­də ya­şa­ya­rıq – meh­ri­ban ailə ki­mi...

– İm­kan ve­rin atam­la xoş­bəxt ya­şa­yım.

– Gə­lin kö­çə­cək­sən, ata­na kim qay­ğı gös­tə­rə­cə­k?

– Özüm.

– Bəl­kə, uza­ğa get­din.

– Onu da apa­ra­ca­ğam.

– Get­­mə­­sə­­?

– Siz yol­dan çı­xar­ma­sa­nız, ge­dər.

– Bə­zən sev­dik­lə­ri­mi­zi bil­mə­dən in­ci­di­rik. Va­li­deyn­lər də çox vaxt öv­lad­la­rı­nın is­tə­yi­nin əley­hi­nə çı­xır­lar. Dü­şü­nür­lər ki, ən yax­şı şey­lə­ri öz­lə­ri öv­lad­la­rı­na ve­rə bi­lər­lər. Za­man isə əs­lin­də, on­la­rın ba­la­la­rı­nı bəd­bəxt et­di­yi­ni gös­tə­rir.

– Necə?

– Bi­ri­ni sev­di­yi pe­şə­dən çə­kin­dir­mək­lə, bi­ri­nin sər­bəst­li­yi­ni əlin­dən al­maq­la, bi­ri­ni də...

Onun sus­du­ğu­nu gö­rüb sə­bir­siz­lik­lə:

– Hə? – de­yə ya­rı­da sax­la­dı­ğı fik­ri söy­lə­mə­si­ni is­tə­di.

– ... bi­ri­ni də sev­di­yin­dən ayır­maq­la.

– Siz bun­la­rın han­sı­nı et­di­ni­z?

– Heç bi­ri­ni.

– Bəl­kə, bu­na gö­rə tək­lik­dən həm­dəm ax­ta­rır­sı­nız. Bəl­kə, baş­qa cür et­səy­di­niz, öv­lad­la­rı­nız öz xoş­bəxt­lik­lə­ri üçün si­zi qo­yub get­məz­di­lər.

– Öv­lad­la­rı­ma xoş­bəxt­li­yi baş­qa cür an­lat­mış­dım.

– Nə cür?

– İs­tək­lə­ri­nin ar­xa­sın­ca get­sə­lər, xoş­bəxt ola­caq­la­rı­nı de­miş­dim.

– Gü­nah özü­nüz­də­dir.

– De­mək asan­dır. Hə­lə gənc­sən, təc­rü­bə­siz­sən.

– Öv­lad­la­rı­nı­zın ye­rin­də ol­say­dım, si­zi də apa­rar­dım, ya da si­zin ye­ri­ni­zə ol­say­dım, on­la­rın ya­nı­na ge­dər­dim.

– Bəs öz ye­ri­nə ol­san, han­sı qə­ra­rı ve­rər­di­n?

– Qə­ra­rı­mı bi­lir­si­niz, atam­dan ay­rıl­ma­ğı­nı­zı is­tə­yi­rəm.

– Əmin­sə­n?

– Əmi­nəm.

– Düz­gün qə­rar ol­du­ğu­nu nə­dən bi­lir­sə­n?

– Düz­gü­nü bu­dur – mə­ni o bö­yü­düb, tək bu­rax­ma­ya­ca­ğam, yaş­lı vax­tın­da özüm qul­luq edə­cə­yəm.

– Atan yaş­lı de­yil.

– İyir­mi ya­şın­da da de­yil.

– Yax­şı. Ne­cə is­tə­yir­sən, elə ol­sun.

– Söz ve­rir­si­ni­z?

– Bu, çox çə­tin­dir. Am­ma ça­lı­şa­ca­ğam ki, sə­ni in­cit­mə­yim.

Res­to­ran­dan çı­xan­da qız “vay” de­yib ey­nə­yi­ni tax­dı. İs­ti­dən hər yer ya­nır­dı. O isə gü­lüm­sə­di:

– Gü­nəş­dən qorx­maz­lar, onun atə­şi də gö­zəl­dir. Su­dan ləz­zət ala-ala içir­sən, ən gö­zəl ge­yim­lə­ri­ni yay fəs­lin­də ge­yi­nir­sən, is­ti­ra­hə­tə yay­da ge­dir­sən, köl­gə­nin qəd­ri­ni də Gü­nəş bil­di­rir. Qış­da bun­la­rın heç bi­ri ol­mur. Yal­nız ca­nı­nın ha­yı­na qa­lır­san. İs­ti ocaq, qa­lın ge­yim, vəs­sa­lam. Ba­yı­ra çıx­ma­ğın gəl­mir. Ömür də be­lə­dir.

– İs­ti ocaq ax­ta­rır­sı­nız, o da va­rı­nız­dır.

– Oca­ğın qı­ra­ğın­da oxu­ya­ca­ğın bir ki­ta­ba müt­ləq eh­ti­ya­cın olur. Və­rəq­lə­yə­sən, özü­nü ta­pa­san ora­da.

– O ki­tab atam­­dır­­mı­­?

– Sən­­cə­­?

– Mən­cə, hə.

– Bi­rin­dən ki­tab əsir­­gə­­yər­­sən­­mi­­?

– Sev­di­yim ki­tab­dır­sa, hə.

– Qəs­dən be­lə de­yir­sən.

– “Hə” de­səm, ney­lə­yər­si­ni­z?

– Heç nə.

Qa­dı­nın sə­mi­mi mü­na­si­bə­tin­dən yum­şal­mış­dı. Gə­lən­də özü ilə gə­tir­di­yi qə­zə­bi san­ki res­to­ra­nın bir kün­cü­nə at­mış­dı. Ay­rıl­maq is­tə­mir­di. Söh­bə­ti xo­şu­na gəl­miş­di.

– Bəl­kə, biz ye­nə gö­rü­şək...

– Qə­ra­rı­mı bil­mək üçün gö­rüş­mək is­tə­yir­sən­sə, in­di­dən de­yim: atan­dan uzaq dur­ma­ğa ça­lı­şa­ca­ğam.

– Be­lə yax­şı olar, – de­yə ürə­yin­də­ki­nin əley­hi­nə ola­raq özü­nü sərt gös­tə­rib söy­lə­di.

– Sağ ol.

– Siz də.

Özü­nü qı­na­yır­dı: “Bu yaş­da sev­gi cə­za­sız ol­mur. Ha­zır ol­ma­lı­san, döz­mə­li­sən. Bəl­kə, unu­du­m? Yox, ol­ma­ya­caq. Axı öm­rüm­də bu cür sev­mə­mi­şəm”.

Bi­lir­di ki, ru­hu­na ya­xın olan ada­mı in­di ta­pıb. Ar­zu­la­dı­ğı sev­gi gənc­lik ötən­dən son­ra gəl­miş­di. İn­di­yə­cən heç nə­dən be­lə əmin ol­ma­mış­dı. Xoş­bəxt ola­ca­ğı­na ina­nır­dı.

Ar­xa­dan ayaq sə­si gəl­di. Hə­nir­ti bas­dı. Da­yan­dı. Ge­ri dön­mə­yib göz­lə­di. Ar­xa­da­kı adam qar­şı­ya keç­di. Tə­əc­cüb­lə:

– Sən? – de­di.

– Söh­bə­ti­miz ba­rə­sin­də ata­ma heç nə de­mə­yin.

– Yax­şı.

Üzün­də elə bir meh­ri­ban­lıq var­dı ki, qız bu ba­xış­lar­dan utan­dı. Tər­pən­mə­yib bax­ma­ğa da­vam et­di.

– Da­ha nə­dən na­ra­hat­sa­n? De­mə­yə­cə­yəm de­dim. And iç­mə­yi sev­mi­rəm.

– Si­zə inan­maq is­tə­yi­rəm.

Qı­zın bu də­fə yum­şaq səs­lə de­dik­lə­ri­nə az­ca se­vin­di. Ma­raq­la so­ruş­du:

– Niyə? Axı mə­nə bə­ləd de­yil­sən.

– Bi­lir­si­niz... – qız fik­ri­ni ta­mam­la­ma­dı. – Yax­şı, mən ge­dim, sağ­lıq­la qa­lın.

Din­mə­di. Qəl­bi na­ra­hat­lıq­la dö­yü­nür­dü. Bir­dən özü söh­bə­ti ge­dib ata­sı­na baş­qa cür çat­dır­sa, necə? Mə­ni is­tə­mir, ata­sın­dan uzaq dur­ma­ğı­mı tap­şır­dı. Onu zor­la yo­la gə­ti­rə­si de­yi­ləm ki. Gə­rək ürə­yim­lə mü­ba­ri­zə­yə baş­la­yım.

Qa­pı­nın zən­gi­ni dal­ba­dal bas­dı. Ata­sı qa­pı­nı aç­dı. Üzün­də ni­ga­ran­lıq ifa­də­si du­yu­lur­du.

– Nə gec gəl­di­n?

– Rə­fi­qəm­lə bir az hər­lən­dik.

Heç bi­ri da­ha din­mə­di. Ata­sı te­le­fo­nu­nu gö­tü­rüb ota­ğı­na keç­di. O isə çan­ta­sı­nı qo­yub əl-üzü­nü yu­ma­ğa get­di. Ata­sı­nın te­le­fo­nu qur­da­la­yıb dil­xor hal­da çar­pa­yı­nın üs­tü­nə at­dı­ğı­nı gör­mə­sə də, na­ra­hat ol­du­ğu­nu hiss et­di. Yu­yun­duq­dan son­ra ya­nı­na gəl­di.

– Ye­mək ye­mi­sə­n?

– Ye­mi­şəm, – de­yib ar­dın­ca uni­ver­si­tet­də­ki və­ziy­yə­ti so­ruş­du. – Ora­lar­da və­ziy­yət ne­cə­di­r?

– Heç. Ma­raq­lı bir şey yox­dur.

– Yax­şı­sa­n?

– Yax­şı­yam.

– Elə gö­rün­mür­sən.

– Heç nə yox­dur, – ya­xın­la­şıb, – sə­ni çox is­tə­yi­rəm, ata, – de­di.

Qu­caq­laş­dı­lar.

– Sə­nə pis nə­sə ol­ma­ğı­na dö­zə bil­mə­rəm.

– Mə­nə heç nə ol­maz, – ata­sı gül­dü.

– Heç nə?

– Hə.

– Bəs o qa­dı­n?

Sua­lı göz­lə­yir­miş ki­mi tə­lə­sik, am­ma əmin­lik­lə:

– Yax­şı in­san­dır, – de­di.

Ata­sı­nın qə­tiy­yə­ti­ni du­yub so­ruş­du:

– Nə­dən bu qə­dər ar­xa­yın­sa­n?

– Ona ya­xın­dan bə­ləd ol­du­ğum üçün.

– Tə­rif­lə­yə­cək­sən, bi­li­rəm. Bəl­kə, özü­nü sə­nə elə gös­tə­ri­r?

Ata­sı qəh­qə­hə çək­di:

– Biz in­san­la­rı so­si­al şə­bə­kə­lər­dən ta­nı­ma­ğa adət et­mə­mi­şik.

– So­si­al şə­bə­kə­də də ki­min ne­cə ol­du­ğu­nu bil­mək olur.

– Nə­dən bi­lir­sən ki, bi­ri pis­dir, bi­ri yax­­şı­­?

– Pay­la­şma­la­rın­dan.

Ata­sı ye­nə qəşş elə­di:

– Han­sı pis adam ya­za­caq ki, ba­ğış­la­yın, mən çox pis ada­ma­m?

– Tər­bi­yə­siz adam tər­bi­yə­siz söz­lər ya­zır da. Əgər bi­ri­ni yax­şı adam ki­mi ta­nı­ya­rıq­sa, bir-iki sta­tu­sun­dan, ya­xud in­bok­sa yaz­dıq­la­rın­dan son­ra, əs­lin­də, ne­cə ədəb­siz ol­du­ğu­nu öy­rə­ni­rik.

– Siz adam­la­rın ciz­gi­lə­ri­nə, mi­mi­ka­la­rı­na bə­ləd de­yil­si­niz. Ha­zır smay­lik­lər­lə gü­lüb-ağ­la­yır­sı­nız.

– Nə ol­sun. Əsas odur ki, və­ziy­yə­ti­mi­zi ifa­də edir.

– Vir­tu­al ta­nış­lı­ğa alı­şan uşaq mə­nə ada­mı “ha­ra­dan ta­nı­yır­sa­n?” sua­lı­nı ve­rir.

Bərk­dən gül­dü­lər.

Pən­cə­rə­dən gə­lən kü­lək di­var­da­kı şək­li tər­pə­dir­di. Çər­çi­və di­va­rı sürt­dük­cə səs çı­xır­dı. San­ki şə­kil də söh­bə­tə qa­rış­maq is­tə­yir­di. Ey­ni an­da iki­si də yu­xa­rı bax­dı. Ata­sı bir an­lıq fik­rə get­di. Kök­sü­nü ötü­rüb do­da­ğı­nın al­tın­dan:

– İn­di şə­kil­lə­ri te­le­fon­da al­bom dü­zəl­dib sax­la­yır­lar, – de­di, – da­ha şə­kil çək­di­rib lent­dən çı­xa­ran yox­dur.

– Ata...

– Can!

– Ana­mı unut­mu­sa­n?

– Yox.

– Bəs ni­yə ev­lən­mək is­tə­yir­sə­n?

– Gəl bu ba­rə­də da­nış­ma­yaq.

– Ana­mın ye­ri­ni tu­ta bi­lə­cək bir qa­dı­nın ol­ma­sı­nı is­tə­mi­rəm.

– Bu­na ça­lış­maz. Gör­sən, sən də se­və­cək­sən onu.

– Mən də se­və­cə­yə­m? De­mə­li, sən onu se­vir­miş­sən... Elə bi­lir­dim ki, qay­ğı­nı çək­sin de­yə ev­lə­nir­sən.

– Sev­mək pis de­yil ki, qı­zım. Bir də... o, se­vim­li­dir.

Az qal­dı de­sin ki, “mə­nim də xo­şu­ma gəl­di”, özü­nü sax­la­dı.

“Hə, atam da­ha çox olub ya­nın­da, ca­zi­bə­si­nə qa­pı­lıb. Ma­raq­lı söh­bət edir. Xət­rə də­yə­cək sö­zü də meh­ri­ban­lıq­la de­yir. Ata­mı ona bağ­la­yan da bu­dur. Qı­lıq­lı in­san­la­rı se­vir”.

– Bə­zən ko­bud­lu­ğum olub. Gec an­la­mı­şam. Elə bil­mi­şəm ki, ca­vab qay­ta­ra­caq, ya­xud ya­za­caq ki, mü­na­si­bə­ti­miz bit­sin, am­ma su­sub. Mə­ni üz­mək is­tə­mə­yib. Ümu­miy­yət­lə, o, in­san­la­rı in­cit­mə­yi ba­car­mır.

Ata­sı­nın de­dik­lə­ri ilə gör­dük­lə­ri uy­ğun gəl­dik­cə qəl­bi­nə ra­hat­lıq do­lur­du, am­ma qıs­qanc­lıq his­si­nə güc gə­lə bil­mir­di. Elə bi­lir­di ki, o qa­dın bu evə gə­lən gün ata­sı­nı iti­rə­cək.

Sus­du­lar. Sü­kut əli­ni qoy­nun­da çar­paz­la­yıb otaq­da var-gəl edir­di.

* * *

Sə­hər uni­ver­si­tet­dən çı­xan­da gö­zü hə­min res­to­ra­nın qa­pı­sı­na di­kil­di. Ürə­yin­dən qa­dı­nı gör­mək keç­di. Gö­rə­sən, tə­sa­dü­fən bu­ra­da de­yil ki? Na­ha­ra bə­zən bu­ra gəl­di­yi­ni de­miş­di.

Rə­fi­qə­si onu çə­kə-çə­kə ev­lə­ri­nə apar­ma­ğa ça­lı­şır­dı.

– Ge­dək bi­zə.

– Ata­ma de­mə­mi­şəm axı.

– Ay qız, te­le­fo­nun var da, zəng elə, de.

– Bəl­kə, ya­tı­b? Oyat­maq is­tə­mi­rəm.

– Ay ada­ma­yo­vuş­maz, açıq de ki, get­mək is­tə­mi­rəm.

Kö­nül­süz hal­da te­le­fo­nu çı­xart­dı. Ata­sı gec ca­vab ver­di­yin­dən na­ra­hat ol­du. İkin­ci də­fə zəng et­mək is­tə­yər­kən te­le­fo­nun ek­ra­nın­da hər üç hər­fi də bö­yük ya­zı­lan “ATA” sö­zü işıq­lan­dı. Hər də­fə oxu­yan­da ürə­yin­də bu sö­zü əziz­lə­yir, ata­sı­nı gör­dü­yü­nü zənn edir­di. Ata­sı:

– Yu­xu­la­mış­dım, – de­yən­də tə­əs­süf­lən­di:

– Oyat­dım sə­ni...

– Tən­bə­lə bu da az­dır.

– Rə­fi­qəm­gi­lə get­səm, acı­ğın tut­maz ki?

– Yox, ni­yə ki? Am­ma ge­cik­mə. Sə­ni göz­lə­yi­rəm.

– Yax­şı.

Qız­lar hə­yə­tə da­xil olan­da içə­ri­dən səs-küy gə­lir­di. O qor­xub da­yan­dı.

– Qorx­ma gəl, atam­la anam mü­ba­hi­sə edir­lər.

Qız­da­kı ar­xa­yın­lıq onu tə­əc­cüb­lən­dir­di:

– Ne­cə də sa­kit qar­şı­la­yır­san...

– Ney­lə­yim, əlim­dən nə gə­li­r? Bir də ki sa­va­şıb ba­rı­şa­caq­lar, ye­nə sa­va­şa­caq­lar. Öy­rə­şib­lər.

Evə gir­mək is­tə­mə­di, tək­lif et­di ki, hə­yət­də əy­ləş­sin­lər. Rə­fi­qə­si ra­zı­laş­ma­yıb, güc­lə çə­kib onu içə­ri sal­dı. On­la­rı gö­rən­də ev sa­hi­bi ki­şi dil­xor hal­da hə­yə­tə çıx­dı. Qa­dın isə qış­qır­ma­ğı­na ara ve­rib qo­na­ğa ya­xın­laş­dı.

– Xoş gəl­mi­sən, qı­zım, – de­di, – ba­ğış­la, bir az əsə­bi­ləş­mi­şəm.

– Yer­siz vaxt­da gəl­di­yim üçün üzr is­tə­yi­rəm, – de­yib peş­man-peş­man qa­dı­na bax­dı.

– Ey­bi yox, na­ra­hat ol­ma, nə vaxt gəl­sən, biz­də qov­ğa eşi­də­cək­sən, – de­yib qa­dın uğun­du, – adə­ti­miz­dir.

O, mə­ət­təl-mə­ət­təl qa­dı­na ta­ma­şa edir­di. Bir qə­dər son­ra qa­dın otaq­dan çıx­dı. Für­sət ta­pıb rə­fi­qə­sin­dən so­ruş­du:

– Qorx­mur­sa­n?

– Nə­də­n?

– On­la­rın sa­va­şın­dan.

– Uşaq vaxt­la­rım­da qor­xur­dum, in­di də bez­mi­şəm.

– Sən uşaq olan­da da da­la­şır­dı­la­r?

– O qə­dər...

– Bəs ni­yə ay­rıl­ma­yıb­la­r?

– Mən də anam­dan bu­nu so­ruş­mu­şam. De­yir ki, bo­şa­nan qa­dı­na pis ba­xır­lar. Həm də axı anam heç yer­də iş­lə­mir...

– Bəs bu cür çı­ğır­tı­da uşaq­la­rın al­dı­ğı psi­xi trav­­ma­­? Bəs na­ra­hat olan qon­şu­la­r?

– Anam de­yir ki, bü­tün ailə­lər­də da­va-da­laş olur.

– Biz­də ol­ma­yıb.

– Ha­ra­dan bi­lir­sə­n?

– Ya­dı­ma gəl­mir.

– Sən anan­la az müd­dət bir yer­də ol­mu­san, ya­dın­da qal­ma­yıb.

– Yə­ni sa­vaş­ma­yan ər-ar­vad yox­du­r?

– Bəl­kə də, var.

– Ər­lə ar­vad ni­yə sa­va­şı­r?

– Nə bi­lim, o qə­dər sə­bəb var ki...

– Mə­sə­lən...

– Bil­mi­rəm, əmim ar­va­dı­nı nə­nə­mə qay­ğı gös­tər­mə­di­yi üçün dö­yür.

– Dö­yü­r?

– Hə.

– Vayy!!! Bəs o ney­lə­yi­r?

– Ney­lə­sin ki? Qor­xu­sun­dan əmi­min ya­nın­da nə­nəm­lə meh­ri­ban olur.

– Bəs anan­gil ni­yə yol get­mir­lə­r?

– Anam ata­mı sev­mə­yib. Onu zor­la qa­çı­rıb. İn­di anam qaş­qa­baq­lı olan ki­mi atam de­yir ki, mə­ni sev­mir­sən, ki­mi­sə xa­tır­la­yır­san.

– Atan haq­lı­dı­r?

– Yox.

– Anan de­yib bunu?

– Ata­mın rəf­ta­rın­dan bi­li­rəm.

– Bun­lar sə­nə ne­cə tə­sir edi­r?

– Çox pis. İki­si­nin də əlin­dən bez­mi­şəm. Bir də­fə nə­nə­mə yal­var­dım ki, si­zin­lə qa­lım, atam­gil­dən qor­xu­ram, qı­şı­qı­rır­lar. Nə­nəm de­di ki, özüm bu­ra­da qo­naq ki­mi sı­xı­lı­ram, əmi­dos­tun sə­ni də is­tə­məz. Bi­lir­sən, adam gə­rək sev­di­yi adam­la ailə qur­sun ki, ötür­dü­yü gün­lə­ri ha­va­yı ke­çir­mə­sin, hər də­qi­qə­sin­dən zövq al­sın.

– Bu­nu kim de­yib sənə?

– Mü­şa­hi­də et­mi­şəm. Rə­fi­qə­lə­ri­min ailə­lə­ri çox meh­ri­ban­dır­lar. On­lar­da olan­da va­li­deyn­lə­ri­nin bir-bi­ri ilə mü­na­si­bə­ti­nə giz­li­cə göz qo­yu­ram. Elə xo­şu­ma gə­lir ki, – qı­zın göz­lə­ri ya­şar­mış­dı. As­ta­dan əla­və et­di: – Sev­mə­səm, heç kəs­lə ailə qur­ma­ya­ca­ğam, ömür­lük tək ya­şa­ya­ca­ğam.

Mü­tə­əs­sir ol­muş­du, ev sa­hi­bi gə­tir­di­yi ça­yı tə­kid­lə içir­mə­səy­di, qəm­gin-qəm­gin on­la­rı süz­mə­yə da­vam edə­cək­di. Bu ev­dən qur­tul­maq is­tə­yir­di. Ya­lan da­nış­ma­ğa məc­bur ol­du.

– Ba­ğış­la­yın, atam ya­zıb ki, gəz­mə­yə get­mə­li­yik. Lən­gi­yə bil­mə­rəm.

Rə­fi­qə­si­nin əlin­dən bir­tə­hər çı­xıb, sa­ğol­la­şıb get­di.

Ne­cə ola bi­lər ki, ey­ni ev­də sa­va­şa-sa­va­şa ya­şa­ya­sa­n? Qa­dın əri­ni sev­mə­yən­də ne­cə pis olur­muş. Tu­taq ki, ki­şi qa­dı­nı sev­mir, on­da ne­cə olu­r? Qə­ri­bə­dir. Gö­rə­sən, iki­si də bir-bi­ri­ni sev­sə­lər, ye­nə də sa­va­şar­la­r? Yox­sa se­vib ailə qu­ran­da ömür bo­yu meh­ri­ban ya­şa­yır­la­r? Gö­rə­sən, atam heç ana­ma acıq­la­nı­b? Bəs anam atam­la ev­lən­di­yi üçün peş­man­lıq ke­çi­ri­b?

Yol­bo­yu öz-özü­nə xey­li su­al­lar ver­sə də, ata­sın­dan bu ba­rə­də so­ruş­ma­ğa uta­nır­dı. Qa­dı­nın söz­lə­ri­ni xa­tır­la­dı: “Hə­lə gənc­sən, çox şey­dən xə­bər­siz­sən”. Nə­yi nə­zər­də tu­­tur­­du­­? Am­ma haq­lı­dır, in­di­yə­cən be­lə bir ailə gör­mə­miş­dim. İla­hi, bun­dan son­ra nə­lər gö­rə­cə­yə­m?

* * *

– Sev­gi bu­du­r?

– Nə?

– Sə­ni gör­mə­yən­də da­rı­xı­ram.

– Son­­ra­­?

– Gö­rən­də se­vi­ni­rəm.

– Baş­­qa­­?

– İs­tə­yi­rəm ki, hə­mi­şə bir yer­də olaq.

– Öm­rü­nü mən­dən ay­rı tə­səv­vür edir­sə­n?

– Yox.

– Mə­ni in­ci­dər­sə­n?

– Qə­tiy­yən.

– De­mə­li, se­vir­sən.

– Hə.

– Gəl köç bi­zə.

– Gəl apar.

“Gəl apar...” yaz­dı­ğı söz­lə­ri tək­rar nə­zər­dən ke­çir­di. Ne­cə yə­ni “gəl, apa­r?” Bəs ata­m? O, tək qal­sı­n? Axı ömür­lük atam­la qa­la­caq­dım, ona qay­ğı gös­tə­rə­cək­dim, nə ol­du mənə?

– Bu­ra­da­sa­n?

İn­bok­sun di­va­rın­dan gə­lən çıq­qıl­tı­ya fik­rin­dən ayıl­dı.

– Bu­ra­da­yam.

– Ni­yə yaz­mır­sa­n?

– Bir az na­ra­ha­tam. Olar son­ra ya­zı­şa­q?

– Ağ­rı­yır­sa­n?

– Yox.

– Yax­şı. Me­sa­jı­nı göz­lə­yə­cə­yəm.

– Sağ ol.

Tə­rəd­düd için­də idi. Əv­vəl-axır bu ev­dən get­mə­yə məc­bur idi. Gə­lin kö­çə­cək­di. Ata­sı tək qa­la­caq­dı. “Yox, heç ye­rə get­mə­yə­cə­yəm”, – de­sə də, hiss edir­di ki, qəl­bi onun­la ra­zı­laş­mır. “Atam da bi­zim­lə get­sin. Bu­na ra­zı ol­maz. On­da sev­gi­lim bi­zim­lə qal­sın. O da ra­zı ol­ma­sa, ne­cə ol­su­n?”

* * *

Nə qə­dər vaxt idi ki, on­dan xə­bər yox idi. Yaz­dı­ğı me­saj­la­ra ca­vab gəl­mir­di. Te­le­fo­na da zəng çat­mır­dı. Na­ra­hat idi. “Bez­dir­dim, yə­qin. Yo­rul­du. Ya da ailə qur­maq fik­rin­dən da­şın­dı. Bəl­kə, xəs­tə­dir...”

Sa­bah iş ye­ri­nə get­di.

Bi­na­nın qar­şı­sın­da rast­laş­dı­lar. Elə bil­di ki, hə­mi­şə ol­du­ğu ki­mi gü­lüm­sə­yib qa­ba­ğı­na gə­lə­cək, gö­rüş­dük­lə­ri­nə se­vi­nə­cək. Üzün­də­ki kə­dər bu də­fə be­lə ol­ma­ya­ca­ğı­nı hiss et­di­rir­di.

– Ne­cə­sə­n?

– Tə­şək­kür edi­rəm... – “yax­şı­yam” söy­lə­yə bil­mə­di. “Sən ne­cə­sə­n?” de­yə də so­ruş­ma­dı. Hə­mi­şə bir-bi­ri­nin səh­hə­ti­ni xə­bər alır, iki­si də yax­şı olan­da yax­şı, pis olan­da da “pi­səm” de­yir­di. Ona gö­rə də re­al­lıq­dan uzaq­la­şa bil­mə­di.

– Te­le­fo­nun iş­lə­mi­r?

– Yox.

– Ni­yə us­ta­ya gös­tər­mir­sə­n?

– Tən­bəl­lik­dən.

– Bəs bil­mir­sən ki, na­ra­ha­ta­m?

– Na­ra­hat ol­ma.

– Nə olub sənə?

– Heç nə.

– Gəl, – de­yib, əlin­dən tu­tub kə­na­ra çək­di. – Ni­yə be­lə edir­sə­n?

– Heç, bir az iş­lə­rim çox­dur, yor­ğu­nam.

– Bu­nu de­mək çə­tin­dir bə­yə­m? Ya­zıb bil­di­rə bil­məz­di­n?

– Hə... ba­ğış­la.

– Ge­dək bir az hər­lə­nək.

– Ge­də bil­mə­yə­cə­yəm.

– Ni­yə axı?

– İşim çox­dur.

– Göz­lə­yə­rəm.

– Gec olar.

– Bə­ha­nə ax­ta­rır­san.

– Yox.

– Hə!

– Yox.

– Ev­lən­mə­yə qə­rar ve­rə bil­mir­sən, peş­man­san, ona gö­rə qa­çır­san.

– Hə.

– De­mə­li, belə?

– Hə.

– Bi­lir­dim ki, axır­da qa­ça­caq­san, tək ya­şa­ma­ğa alış­mı­san.

– Hə.

– Bu­nu açıq de­yə bi­lər­din, giz­lən­mə­yə gə­rək yox idi. Yax­şı, ne­cə is­tə­yir­sən, elə ol­sun.

– An­la­yı­şın üçün tə­şək­kür edi­rəm.

Acıq­lan­dı­ğı bi­li­nir­di. Sa­ğol­laş­ma­dan evə dön­dü.

Qa­dın isə ağır ad­dım­lar­la işə qa­yıt­dı. Özü­nü ələ al­ma­ğa ça­lı­şır­dı. Ağ­la­ma­maq üçün özü­nü ovun­du­rur­du.

* * *

Çar­pa­yı­ya uza­nıb dü­şü­nür­dü. Özü­nü gü­nah­lan­dı­rır­dı. “Yor­dum onu. Səh­lən­kar­lı­ğım­la, diq­qət­siz­li­yim­lə bez­dir­dim. Uzaq­dan-uza­ğa be­lə yo­ru­lub­sa, bir­gə ya­şa­yan­dan son­ra zəh­lə­si­ni da­ha çox tö­kə­cə­yim­dən na­ra­hat olub ev­lən­mək­dən bo­yun qa­çı­rır. Bəl­kə də, qı­zım­la yo­la get­mə­yi dərd edib özü­nə”.

Nə qə­dər gö­tür-qoy edir­di­sə, qə­rar ve­rə bil­mir­di. Se­vir­di. Ay­rıl­maq çə­tin idi. Bağ­lan­mış­dı. Am­ma bu­nu söy­lə­mə­yə ma­ne olan nə idi­sə, onu an­la­ya bil­mir­di. “Ne­cə is­tə­yir­sən, elə ol­sun”, – na­haq be­lə de­dim...

* * *

Kön­lü­mü al­maq üçün nə bir kəl­mə xoş söz, nə də “ay­rıl­ma­yaq” de­di. De­mə­li, ürə­yin­dən imiş. Qı­zı ev­lən­mə­yi­mi­zi is­tə­mə­di­yi­ni de­mə­yə cə­sa­rə­ti çat­ma­dı. Für­sət göz­lə­yir­miş ki, im­ti­na edim.

Te­le­vi­zo­ru açıb qar­şı­sın­da əy­ləş­di. Ey­ni­ni aç­ma­ğa əy­lən­cə­li proq­ram ax­tar­dı. Pul­tun düy­mə­lə­ri­ni bərk, həm də tez-tez sıx­dı­ğı­nı hiss et­mir­di. Gö­zü ek­ran­da, fik­ri uzaq­lar­da idi.

“Ne­cə is­tə­yir­sən, elə ol­sun”, – gün bo­yu bey­nin­də min də­fə tək­rar­la­dı.

Ürə­yi isə baş­qa şey­lər de­yir­di. Az qa­la, uşa­ğa tə­pi­nir­miş ki­mi “kəs sə­si­ni” – de­yə ürə­yi­nə acıq­la­na­caq­dı. Hiss edir­di ki, ağ­lı ilə ürə­yi­nin əlin­də qa­lıb. Yox, ağıl da ürə­yə ta­be ol­muş­du – onu is­tə­mə­di­yi səm­tə yö­nəl­dən. Qı­za ver­di­yi söz idi. “Ça­lı­şa­ram”, – de­miş­di. Ça­lı­şır­dı.

* * *

Son gün­lər ata­sın­dan da­ha tez-tez ica­zə alır­dı – hər də­fə bir bə­ha­nə ilə. Bu­na gö­rə peş­man­lıq his­si duy­sa da, sev­gi­li­si ilə gö­rüş­mək is­tə­yi da­ha güc­lü idi. Get­dik­cə ata­sı­nı se­vən qa­dı­na haq­sız­lıq et­di­yi­ni an­la­yır­dı. “O, ata­mı se­vir. Hiss­lə­ri­ni duy­ma­mış­dım. Atam bu ba­rə­də da­nış­ma­sa da, bi­li­rəm ki, o da se­vir. “Se­vim­li­dir” de­miş­di. Haq­lı­dır. Söh­bət et­mə­yə də­vət edən­də acıq­la­na­caq­dım. Üzü­nü gö­rən­dən son­ra içim­də qə­ri­bə hiss­lər baş qal­dır­dı. Elə bil­dim ki, çox­dan gör­mə­di­yim ya­xın ada­mı gör­düm. Xoş tə­sir ba­ğış­la­dı. Mə­ni sərt ol­ma­ğa məc­bur edən qıs­qanc­lıq his­si imiş. Ata­mı qıs­qan­dım ona. Ana­mın ru­hu­nun na­ra­hat ol­ma­ğı­nı is­tə­mə­dim. Yox, gö­rüş­mə­li­yəm qa­dın­la. Atam ne­çə vaxt­dır kef­siz­dir. Bi­li­rəm ni­yə be­lə­dir. Qa­dın ver­di­yi sö­zün üs­tün­də du­rub gö­rüş­mür. Ümi­di­ni üzüb qa­dın­dan. Müt­ləq gö­rüş­mə­li­yəm onun­la”.

Sev­gi­də qü­rur göz­lə­mək xoş­bəxt­li­yin qar­şı­sı­nı kə­sir. Nə qə­dər qü­ru­ru­nu əziz­lə­sə, sev­gi­sin­dən o qə­dər uzaq­la­şa­ca­ğı­nı, öm­rü­nün so­nu­na­dək tən­ha, həs­rət için­də qa­la­ca­ğı­nı dərk edir­di. Özü­nü dan­la­yır­dı: “Sev­gi­də qü­rur göz­lə­mək ay­rı­lı­ğı kö­nül­lü də­vət et­mək­dir. Qu­laq­la­rın­da nəğ­mə səs­lən­di: “Sə­nə olan eş­qi­mi, sə­nə də al­çalt­ma­ram”. Yox, bu, baş­qa mə­na­da­dır. Sev­di­yin­lə rəf­tar­da “bu mə­nə ya­raş­maz”, “bu­nu et­mə­rəm” fi­kir­lə­ri­ni əsas gö­tü­rür­sən­sə, de­mə­li, ağıl­lı­san. Ağıl­lı ol­maq sev­mə­mək­dir. Bun­dan be­tə­ri isə eqo­nu bəs­lə­mək­dir. “Əv­vəl­cə o elə­sin”, “bi­rin­ci o ba­rış­sın” ki­mi eqo­ist ya­naş­ma qar­şı tə­rə­fin sev­gi­si­ni öl­dü­rür. Ba­rı­şıq üçün uza­nan əli eqo­nun uc­ba­tın­dan ge­ri qay­ta­ran­da mə­həb­bət his­si­nin ye­ri­ni peş­man­lıq alır. Yox, ay­rı­la bil­mə­rəm. Müm­kün de­yil”.

* * *

Zən­gi ba­sıb hə­yə­can­la göz­lə­di. “Ev­də ola­caq, is­ti­ra­hət gü­nü­dür”. San­ki ilk gö­rü­şə gəl­miş­di. Əv­vəl­lər bu qə­dər köv­rək de­yil­di.

Qa­pı açı­lan­da se­vin­ci­ni giz­lə­də bil­mə­di. Ona elə gəl­di ki, ay­lar­dır bir-bi­ri­ni gör­mür­lər. Bağ­rı­na bas­maq is­tə­di. Utan­dı. “Elə bi­lər ki, bu­na gö­rə gəl­mi­şəm”. Qol­la­rı­nı ya­nın­da güc­lə sax­la­dı.

– İçə­ri də­vət et­mək fik­rin yox­du­r?

– Bu­yur.

– Yax­şı ki, ya­dı­na sal­dım.

Ge­ri çə­ki­lib yol ver­di. Za­lı gös­tə­rib:

– Keç, – de­di. – La­kin heç bi­ri tər­pən­mə­di. Üz-üzə da­yan­dı­lar.

– Yo­rul­dun mən­dən, hə?

– Qəs­dən yo­rur­du­n?

– Ca­vab ver.

– Sən ca­vab ver.

– Hö­cət­lik et­mə!

– Sən də!

– Nə olub sənə?

– Heç nə.

– Olub axı.

– Sə­nə nə olub­sa, mə­nə də on­dan olub.

– Mə­nə heç nə ol­ma­yıb.

– Ol­ma­say­dı...

İrə­li gə­lib, qo­lun­dan tu­tub göz­lə­ri­nin içi­nə bax­dı:

– Ol­­ma­­say­­dı­­?

– ...

– Ney­lə­yər­dim ol­­ma­­say­­dı­­?

– Heç nə.

– Tək ya­şa­ma­ğa alış­mı­san, qay­ğı­mı çək­mək­dən qorx­dun.

– Sən də “qorx­ma” de­mə­din. “Ne­cə is­tə­yir­sən, elə ol­sun” de­din.

– “Hə” de­mə­dim... Çün­ki özüm da­ha çox qor­xu­ram...

– Nə­dən qor­xur­sa­n?

– Sə­ni itir­mək­dən.

Ca­nın­dan xoş gi­zil­ti keç­di. Hə­ya­ta bir­dən-bi­rə tə­zə­dən gəl­mək, tə­zə­dən sev­mək is­tə­di. Üz­də isə özü­nü sərt gös­tər­mə­yə ça­lış­dı:

– Bu­rax qo­lu­mu!

– Bu­rax­mı­ram, nə qo­lu­nu, nə də sə­ni...

– Niyə? Nə­yi­nəm sə­ni­n?

– Sus...

– Ya­dam sə­nə.

– Yad de­yil­sən, özü­nü yad ki­mi apa­rır­san. Bi­zim göz­lə­mə­yə za­ma­nı­mız­mı var? Öm­rün ya­rı­sı ge­dib. Yı­ğış.

– Hara?

– Bi­zə.

– Yox!

– Hə!

– Ol­maz!

– Olar!

– Tək­ba­şı­na qə­rar ve­ri­lə­cək iş de­yil.

– Kim­dən so­ruş­ma­lı­yı­q?

– Öv­lad­la­rı­mız­dan.

– Eti­raz et­mir­lər de­miş­din.

– Sə­nin də öv­la­dın var.

– Yı­ğış de­dim!

– Be­lə ol­maz.

– Tərs­lik et­mə. Ge­dib ni­kah üçün əri­zə ya­za­ca­ğıq.

– Mə­nə gö­rə öv­la­dın­la mü­na­si­bə­ti­ni kor­la­ma.

– Qı­zım mə­nə eti­raz et­mə­yib.

– Mə­nə... – “mə­nə edib” de­yə­cək­di... am­ma sus­du.

Te­le­fo­nun sə­si söh­bə­ti ya­rı­da kəs­di. Bax­dı. O idi. Aç­ma­dı. So­ruş­say­dı ki, atam sə­nin­lə­dir, ya­lan de­yə bil­mə­yə­cək­di. Dü­zü­nü də de­mək is­tə­mir­di. Qə­ri­bə və­ziy­yət ya­ran­mış­dı.

– Yax­şı, bir az vaxt ver, dü­şü­nüm.

– Dü­şün­mə­yə vaxt yox­dur.

“Dü­şün­mə­yə də vaxt yox­dur...” Söz özü ilə bə­ra­bər qor­xu gə­tir­di. Öm­rə eti­bar var­­mı­­?

Qa­pı­dan o yan­da on­la­rı xoş­bəxt­lik­mi, peş­man­lıq­mı göz­lə­yir­di, bu­nu bil­mir­di. Bil­di­yi tək şey bu idi ki, sev­gi var, o, gec də gə­lə bi­lir­miş... Əlin­dən tu­tub gəl­di­yin yol­lar­la sə­ni ge­ri­yə – ürək­do­lu­su ya­şa­ma­dı­ğın il­lə­rə tə­zə­dən apa­rır, ha­ra­da nə­yi bu­rax­mı­san­sa, onu yı­ğa-yı­ğa qa­yı­dır. Son de­yə bir şey yox­dur. Bit­di­yi­ni zənn et­di­yin nəs­nə­lər nə­yin­sə baş­lan­ğı­cı­dır. Əgər baş­la­ma­ğa cə­sa­rə­tin var­sa...

Te­le­fo­nun ek­ra­nın­da zəng edil­di­yi­ni bil­di­rən qır­mı­zı işa­rə qal­mış­dı.