Həmsöhbətimiz şair, Özbəkistanın "Kitab Dünyası” qəzetinintərcümə şöbəsinin müdiri Rahmat Babacandır.

– Özbəkistanda ədəbidurum nə yerdədir?

– Yaradıcı insan kimi formalaşmaq üçün ilk növbədə ədəbimühit gərəkdir. O bu mühitdə yetkinləşir, formalaşır və ondan məhrum olmadanyaşayır. Ədəbi prosesin sürətlə getdiyi, ədəbi təhlilin, tənqidin, dəyirmimasaların keçirildiyi mühitdə ən yüksək səviyyəyə çatar.

Özbəkistandakı ədəbi mühit yaşlı nəsil üçün bir qədərəlverişli ola bilər. Ancaq gənclərin əksəriyyəti bu vəziyyətdən məmnun deyillər.Çünki gənclər ədəbi mühitdən çox şey gözləyirlər. Bu, hər kəsin şəxsi marağındaolsa da, fürsət yaratmaq üçün Yazıçılar Birliyi kimi bir neçə təşkilatınixtiyarı var. Kaş ki, Yazıçılar Birliyi, qeyrətli yaradıcıların sözlərini nəzərəalaraq ədəbi mühitin canlanmasına çalışa bilsəydi, işıq üstü işıq olardı.

Özbək gənc yazarlar hazırda sosial mediada "Zülfiqar”sütununda həmyaşıdları arasında ədəbi proses və gənclər yaradıcılığı da daxilolmaqla bir sıra mövzularda fikirlərini bildirirlər. Məqsəd: az olsa da ədəbimühiti, gənc yazarların yuxu şüurlarını, qəlblərini və ruhlarını oyatmaq,yuxulu gözlərini Kəlamın müqəddəs işığı ilə parlatmaqdır.

Ancaq mən demirəm ki, ölkəmizdə ədəbiyyata ümumiyyətlədiqqət yetirilmir. Hər il Yazıçılar Birliyi tərəfindən yaşlı nəslə evlər verilir.Mərkəzdə və ən ucqar kəndlərdə çalışan 20 gənc şair və nəsr müəllifinin 10 000nüsxədə kitabı Gənc Yazarlar Fondunun maliyyə dəstəyi ilə çap olunacaqdır. Bukimi xeyirxah işləri çox saya bilərəm. Ancaq məncə, ədəbi mühiti yalnızbunların köməyi ilə inkişaf etdirmək mümkün deyil.

– Azərbaycanlı şair vəyazıçıları tərcümə edib özbək ədəbi mühitinə təqdim edirsiniz. Bunun hər hansı müsbət effekti olur?

– Azərbaycanın bir çox şairləri, yazıçıları vəjurnalistləri ilə güclü əlaqələrim var. Onların əsərlərini tərcümə etməkdən mənəvivə emosional bir yaxınlıq hiss edirəm. Bir şeiri o zaman tərcüməedərəm ki, həmişə tonlarımızın uyğun olduğunu, bir hekayə tərcüməedərəm ki, düşüncələrimizin yaxın olduğunu, məqalətərcüməedərəm ki, fikir və problemlərimizin eyni olduğunu hiss edirəm.Daha doğrusu, bir-birimizi oxumağımız məni sevindirir.

Məsələn, Azərbaycan şairlərinin ölkəmizdə çoxlu pərəstişkarıvar. Anar müəlllimin, Rüstəm Behrudi və Ramiz Rövşəniçox sevirlər.Bunlar qəzet və jurnallarımızda da yer alır. Başqa bir millətin bir şairinin vəya yazıçısının əsəri ilə tanış olmaq mənə çox xoşdur. Əminliklə deyə bilərəmki, dostlarım və həmfikir insanların arasında belə xoşbəxt oxucularçoxdur.

– Özbəkistandakı ədəbiyyat,mədəniyyət jurnal və qəzetlərinin tirajı qane edicidir?

– Bildiyinizkimi bugünkü bazar iqtisadiyyatı şəraitində mətbuat bazarında bir yer tapmaq qəzetvə jurnallar üçün asan deyil. Veb saytlarına olan bir sevgi ilə ictimaiyyətümumiyyətlə bloggerləri izləməklə məhdudlaşır. Ancaq düşünürəm ki, bu səhvdir.Çünki mətbuat hər halda tarixdir, əgər yüz il əvvəl keçmişi bilmək istəyirsinizsə,qəzet oxuyun. Sonra nəinki tarixi, həm də o dövrün insanlarının düşüncə vədünyagörüşünü başa düşə bilərsiniz. İnternet necə çox işləyirsə və ahçəkirsə, ona güvən yoxdur. Artıq dayanan material bir dəqiqədən sonra yoxolacaq.

Özbəkistanda medianın vəziyyəti orta səviyyədədir.Keçən əsrdə milyonlarla nüsxə ilə nəşr olunan nəşrlər indi cəmi 10 min nüsxə,ya da 5-6 min. İndi bu zamanın tələbidir, zamanın fenomenidir. Bugün bir sıra jurnalistlər mətbuatda danışır, mətbuatın ölməyəcəyiniqışqırırlar. Mən də belə düşünürəm. Mətbuat yox ola bilməz. Media sahəsindəçalışan jurnalistlərdən yalnız bir şey tələb olunur və bu, xəbər, xəbər, xəbərdir.

– Türk dünyasınınbir-biriylə daha möhkəm əlaqəsi, beynəlxalq məsələlərdə bir mövqeni bölüşməsidaha çox elə bu mədəni əlaqələrdən keçir.

– Əlbəttəki. İki xalqın insanları əvvəlcə bir-birini ruhən və ürəkdən tanımağı lazımdır. Sözləri və ədəbiyyatı birləşdirsək və yaradıcımünasibətləri inkişaf etdirsək, tanışlıq prosesi birazdaha asan olacaq. Türk xalqları arasında ədəbi əlaqələr olduqca yaxşıdır.Sevindirici haldır ki, son illərdə daha da güclənmişdir.

Tərcüməçilərimizin çiyinlərində böyük bir məsuliyyətvar. Çünki onlar yaradıcılığımızla tanış olmaqda mühüm rol oynayırlar. Düşünürəmki, onlara şans verməliyik.

– Kitab Dünyası qəzetindəçalışırsınız. İndiki dövrdə ədəbiyyat qəzeti üçün kifayət qədər yaxşıtirajdı-6000 nüsxə.

– "Kitabdünyasında" işləmək çox böyük məsuliyyətdir. Çünki hər dərc olunanmaterialın minlərlə oxucusu var. Minlərlə göz yazdıqlarınızı gözləyir.İndi qəzetimizin tirajı azdır, amma oxucularımız çoxdur.Sevindirici haldır ki, ədəbi qəzetin 6 min tirajı var. Realədəbiyyat oxucuları həmişəhansı kitabı, hansı əsəri, hansı şeiri, hansı qəzeti və jurnalı oxumağı yaxşıbaşa düşürlər. İnanıram ki, "Kitab Dünyası” da oxucular üçün ənçox axtarılan nəşrlərdən biri kimi qiymətləndirilir.

– Qarşıda hansıplanlarınız var?

– Hədəflərimçoxdur. Bunlardan birincisi, Ədəbiyyatın böyük bir yerinə parlaq bir üz ilə girmək,Şeir adlanan yerə öz yolu ilə çatmaqdır. Bir sözlə, özSözümü tapmaqdır!

Söhbətləşdi: EminPiri