Sumqayıt Mərkəzi KitabxanaSisteminin İncəsənət şöbəsində 31mart-Azərbaycanlıların soyqırımına və Kəlbəcərin işğalının 26-cı ildönümünə həsredilən anım tədbirində də bir daha bu dəhşətlərhaqqında söz açıldı

Azər­bay­can xal­qı­nın öz müs­tə­qil döv­lə­ti­ni ya­rat­maq uğ­run­daapar­dı­ğı mü­ba­ri­zə keş­mə­keş­li, ağır və Er­mə­nis­ta­nın öl­kə­mi­zdə tö­rət­di­yiqan­lı, dəh­şət­li fə­la­kət­lər­lə, fa­ciə­lər­lə yad­da­şı­mı­za əbə­di həkkolun­muş­dur.

Dünən Sumqayıt Regional Mədəniyyətİdarəsi Mərkəzi Kitabxana Sisteminin İncəsənət şöbəsində 31 mart-Azərbaycanlıların soyqırımına və Kəlbəcərinişğalının 26-cı ildönümünə həsr edilənanım tədbirində də bir daha bu dəhşətlər haqqında söz açıldı.

Tədbirin aparıcısı, Sumqayıt MKS-in İncəsənət şöbəsinin əməkdaşıSevda Məhəmmədova ümumi məlumat üçünbildirdi ki,Er­mə­nis­tanso­vet re­ji­mi­nin er­mə­ni­pə­rəst rəh­bər­lə­ri­nin hi­ma­yə­si al­tın­daəra­zi id­dia­la­rını irə­li sü­rə­rək, Azər­bay­can Res­pub­li­kasının Dağ­lıqQa­ra­bağ böl­gə­si və Kəl­bə­cər ra­yo­nu da da­xil ol­maq­la, ona bi­ti­şik 7ra­yo­nu iş­ğal edə­rək xalqımıza qar­şı əda­lət­siz mü­ha­ri­bə­yə başla­dı:

"...Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi nəticəsində bir mil­yon­dan çoxin­san öz yur­dun­dan di­dər­gin sa­lı­nıb, 18 min azər­bay­can­lı qət­lə ye­ti­ri­lib,20 min­dən çox dinc sa­kin ya­ra­la­nıb, 50 min­dən çox adam əlil olub, 4 min­dənçox in­san əsir və it­gin dü­şüb, 877 şə­hər, kənd qa­rət edi­lib da­ğı­dı­lıb.Məhz ümu­mil­li li­der Hey­dər Əli­ye­vin baş­la­dı­ğı və öl­kə pre­zi­den­tiİl­ham Əli­ye­vin da­vam et­dir­di­yi məq­səd­yön­lü fəa­liy­yət proq­ra­mı nə­ti­cə­sin­dənə­ha­yət ki, Av­ro­pa Şu­ra­sı, BMT-nın Təh­lü­kə­siz­lik Şu­ra­sı Er­mə­nis­ta­nıtə­ca­vüz­kar ki­mi ta­nı­yıb, Azər­bay­ca­nın əra­zi bü­töv­lü­yü­nü öz qət­na­mə­lə­rin­dəqeyd edib. Öl­kə pre­zi­den­ti cə­nab İl­ham Əli­yev 31 Mart azər­bay­can­lı­la­rınsoy­qı­rı­mı gü­nü mü­na­si­bə­ti­lə xal­qı­mı­za mü­ra­ciə­tin­də de­miş­dir:"Əmi­nəm ki, xal­qı­mı­zın və­tən­pər­vər­li­yi, mil­li bir­li­yi və məq­səd­yön­lüfəa­liy­yə­ti Azər­bay­can rəh­bər­li­yi­nin si­ya­si ira­də­si sa­yə­sin­dəbiz qar­şı­mı­za qoy­du­ğu­muz bü­tün məq­səd­lə­rə, o cüm­lə­dən əra­zi bü­töv­lü­yü­mü­zünvə su­ve­ren­li­yi­mi­zin bər­pa­sı­na, onil­lik­lər bo­yu plan­lı ola­raq əslsoy­qı­rı­mı hə­ya­ta ke­çi­rən­lə­rin, in­san­lar və xalq­lar ara­sın­da nif­rətvə düş­mən­çi­lik təb­liğ edən­lə­rin if­şa­sı­na na­il ola­ca­ğıq..."

Tədbirdə iştirak və çıxış edən kəlbəcərli qələm adamlarından, "Azərbaycan”qəzetinin əməkdaşı Məhəmməd Nərimanoğlu xatırlatdı ki,Dağ­lıq Qa­ra­bağ­dan kə­nar­da yer­lə­şən, 1936kv.km əra­zi­si, 58 min nə­fər əha­li­si olan Kəl­bə­cər ra­yo­nu 1993-cü ilmart ayı­nın so­nu, ap­relin əv­vəl­lə­rin­də Er­mə­nis­tan Si­lah­lı Qüv­və­lə­ritə­rəfin­dən iş­ğal edil­miş, dinc əha­li­yə vəh­şi­cə­si­nə di­van tu­tul­muş,kəlbəcərlilər min il­lər bo­yu ya­şa­dı­ğı ata-ba­ba tor­pağın­dan qo­vu­la­raqdi­dər­gin sa­lınmış­dır: " Əslində, Kəlbəcər hələ 1992-ci il ap­rel ayı­nın7-dən 8-nə ke­çən ge­cə er­mə­ni fa­şist­lə­ri Xo­ca­lı soy­qı­rı­mının da­va­mıki­mi, Kəl­bə­cər ra­yo­nu­nun 130 ev­dən iba­rət Ağ­da­ban kən­di­ni ta­ma­mi­ləyan­dır­mış, 779 nə­fər dinc sa­ki­ni­nə di­van tut­andan bu gözdən uzaq,könüldən iraq (uzaq-yaxın diyarı) mühasirəyə salaraq, aradan götürüb ErmənistanlaDağlıq Qarabağı birləşdirmək üçün məkrli planının bir hissəsini reallaşdırmışdı.Er­mə­ni qəd­dar­lı­ğı­nın həd­di-hü­du­du yox idi. 33 nə­fər diri-diri qət­lə yetirilmişdi. On­la­rın arasın­da olan 8 nə­fər90-100 yaş­lı qo­ca, 2 nə­fər az­yaş­lı uşaq, 7 nə­fər qa­dın di­ri-di­ri od­dayan­dı­rıl­mışdı. 2 nə­fər it­kin düş­müş, 12 nə­fə­rə ağır bə­dən xə­sarə­talmış, ölümcül yaralanmışdı və s”.

Kəlbəcərli şairlərdən Yusif Hüseynlə Namiq Dəlidağlı, həmçinin AYB Sumqayıt filialının üzvlərindən Elbrus Qayalı, Müşfiq Zülfüqar, Rafiq Oday,İbrahim İlyaslı,Ədalət İzzətoğlu, Etibar Səfərli, Qaratel Azəri, Rəhilə Veysəlli,Tahirə xanım, Ələsgər Həsənli, Asif Asiman,tarixçi-tədqiqatçı Taleh Şahməmmədov Taleh Şahməmmədov və digərləri qeydetdilər ki,bütün bu dəhşətlər barədə 26 ildir ki, kəlbəcərlilər danışır, deyir,mətbuatda yazır. Amma düşmən öz bildiyindədir. İkiüzlü siyasəti ilə bəşəriyyətiçaş-baş qoyan hegemon dövlətlər hələ də susur, yaxud işğalçı ilə təcavüzə məruzqalanları ya bilərəkdən ayırd etmək istəmir, ya da Ermənisatana havadarlığınıgizləmir. Demək, dünyada dini tolerantlıq yoxdur! Kəlbəcərlilər isə yurd həsrətiilə qəribməzar olur, qırılır, o cənnət-məkandadoğulub oranı sevənlərin sayı azalır, yeni nəsil isə ölənləri əmanətə xəyanətdəsuçlamaqdadır...

Çıxışlarda xatırladıldı ki,Er­mə­nis­ta­nın mü­na­qi­şə­də, o cüm­lə­dən Kəl­bə­cər ra­yo­nu­nun iş­ğa­lın­daiş­ti­ra­kı qey­ri-hö­ku­mət təş­ki­la­tı olan "Hu­man Rights Watc­h/Hel­sin­ki""Azər­bay­can. Dağ­lıq Qa­ra­bağ­da mü­na­qi­şə­nin7 ili" (Nyu-York, 1994-cü il, səh. 67-73) məc­muə­sin­də də təs­diq olun­muş­dur.Bun­dan əla­və, 1998-ci il­də Er­mə­nis­tan­da ke­çi­ri­lən seç­ki­lər za­ma­nısəy­yar səs­ver­mə qu­tu­la­rı Kəl­bə­cər ra­yo­nun­da yer­ləş­di­ri­lən er­mə­niəs­gər­lə­ri­nin sə­si­ni top­la­maq üçün Er­mə­nis­tan Res­pukb­li­ka­sı­nındöv­lət sər­hə­din­dən ke­çi­ril­miş­dir ki, bu da ATƏT-in De­mok­ra­tik Tə­si­sat­larvə İn­san Haq­la­rı Bü­ro­su­nun Ermə­nis­tan­da 1998-ci il 16 və 30 mart ta­rix­lə­rin­dəke­çi­ri­lən pre­zi­dent seç­ki­lə­ri­nə da­ir 1998-ci il 10 ap­rel ta­rix­liye­kun he­sa­ba­tın­da öz ək­si­ni tap­mış­dır.

Tədbirin ədəbi-bədii hissəsindəSumqayıt şəhər 8 nömrəli tam orta məktəbin şagirdi İlahə Hüseynzadə, SumqayıtDövlət Universitetinin tələbəsi İlkin Abbasovun da çıxışları yaddaqalan oldu. Sumqayıtşəhər 29 saylı məktəbin şagirdi Fəridə Camallı Kəlbəcər haqqında oxuyub-öyrəndiklərini tədbiriştirakçılarına çatdırarkən bu işdə ona yaxından kömək edən MKS-in incəsənətşöbəsinin rəhbərliyinə - şöbə müdiri Aidə Qələndərovaya, baş multimedia mütəxəssisi

Sevda Məhəmmədovaya, multimedia mütəxəssisləri Məlahət İskəndərova iləCəmilə Əliyevaya, eləcə də burada mədəni-mənəvi xidmət göstərənlərə - təşəkkürünüdə unutmadı.

Taixçi, araşdırmaçı-jurnalistTahirə Zeynalova, şəhər Ağsaqqallar Şurasının üzvü Səidə Vəliyeva, MKS-in fəaloxucularından təqaüddə olan alman dili müəllimi Vilayət Qasımov, həmçininSumqayıt Dövlət Universiteti Tarix fakultəsinin tələbələri də tədbirin yüksək səviyyədəhazırlanmasından və belə "dəyirmimasalar”ın burada müntəzəm təşkil olunduğundan razılıqla söz açıb, bədii qiraətlə,telli sazın həzin müşayiətilə Kəlbəcərə həsr edilən şeirləri səsləndirdilər.

Məhəmməd NƏRİMANOĞLU

EY VƏTƏN!

Nəola - sinəndə sağala yara,

Fələyingərdişi dönə, ey Vətən!

Üçrənglibayrağın Qarabağda da

Ucalagöylərə yenə, ey Vətən!

Torpağındayağım, səman umudum,

Əvvəlim-sonumsan,ey ana yurdum!

Səndəhəyat tapdım, səndə yoğruldum,

Əngözəl sevdasan mənə, ey Vətən!

Dördmövsümüm, sən hüzurlu yuvamsan,

Sənyazılmış ən möhtəşəm dastansan!

Şəhidlərin pak, müqəddəs qanısan,

Qoymaocağımız sönə, ey Vətən!

Səndənözgə yeri Vətən bilmərəm,

Səniazad görsəm bil ki, ölmərəm.

Başqaəhd etmərəm, qurban demərəm,

Mənözüm qurbanam sənə, ey Vətən!

Gilə ƏLİQIZI,

Bakı, 01 aprel 2019-cu il