Məşhur Məmmədov,
Milli Məclisin deputatı


Dekabrın 8-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Slovakiya Respublikasına rəsmi səfəri iki ölkə arasındakı münasibətlərin strateji səviyyəyə qalxmasının, regionlararası nəqliyyat-energetika yönümlü əməkdaşlığın və müdafiə sənayesi sahəsində yeni mexanizmlərin formalaşmasının işarəsidir. Rəsmi qarşılanmadan və Prezidentlər arasında keçirilən geniş tərkibli görüşdən sonra verilən açıqlamalar bu səfərin nə qədər geniş və praktik gündəmlə keçirildiyini göstərir.

Prezident İlham Əliyevin Bratislava hava limanında və Prezident Sarayında yüksək səviyyədə qarşılanması, dövlət himnlərinin səsləndirilməsi və fəxri qarovulun düzülməsi münasibətlərin rəsmi və dostluq çərçivəsində inkişaf etdiyini simvolik şəkildə təsdiqlədi. Slovakiya rəhbərliyinin göstərişi ilə keçirilən bu mərasimlər iki ölkənin siyasi iradəsinin uyğunlaşmasını nümayiş etdirdi.

Səfərin müzakirə olunan mövzularından biri enerji təchizatı və Slovakiyanın enerji təhlükəsizliyi idi. Prezident İlham Əliyev və Slovakiya Prezidenti arasında müzakirələrdə vurğulandı ki, ötən il artıq Azərbaycan Slovakiyaya qaz təchizinə başlayıb və gələcəkdə bu təchizatın həcmi və sabitliyi daha da artıla bilər. Bu kontekst Slovakiyanın və daha geniş Avropanın Rusiya qazından asılılığın azaldılması strategiyası ilə üst-üstə düşür.

Qeyd etmək lazımdır ki, Avropa İttifaqı səviyyəsində Rusiya qazının mərhələli şəkildə dayandırılmasına dair qərarlar müzakirə olunur və bu qərarların 2027-ci ilə qədər tam tətbiqi barədə qərarlar qəbul edilin. Bu isə Orta və Mərkəzi Avropa ölkələri üçün qısa və uzunmüddətli energetika planlarını yenidən qurma tələb edir. Bu kontekstdə Azərbaycan Avropaya alternativ və etibarlı təbii qaz mənbəyi kimi mövqeyini gücləndirə bilər.

Slovakiya ilə müdafiə sahəsində dialoq artıq praktik mərhələyə keçməkdədir. Slovakiya tərəfi özünün müdafiə sənayesi üzrə yüksək texnologiyaları və istehsal imkanlarını, Azərbaycan isə maliyyə və bazar imkanlarını qeyd etdi. Hər iki prezident müdafiə sahəsində texnologiya ötürülməsi, birgə istehsal və üçüncü bazarlara birgə çıxış imkanlarını müzakirə etdiklərini vurğulayıblar. Slovakiya nümayəndələrinin Azərbaycanda keçirilən hərbi paradda iştirak etməsi isə iki ölkə arasında hərbi-siyasi etimadın əməli göstəricisidir.

Səfərdə yalnız prezident və baş nazir səviyyəsi yox, həmçinin müdafiə, iqtisadiyyat nazirləri və SOCAR-ın rəhbərliyi kimi praktik icraedici şəxsiyyətlərin iştirakı əlaqələrin iqtisadi və strateji məzmununu artırır. Müdafiə naziri səfərinin uğurla keçdiyini və parada dəvət olunduğunu, iqtisadiyyat naziri və şirkət rəhbərlərinin isə enerji və investisiya məsələlərini müzakirə etdiklərini bildirməsi münasibətlərin həm siyasi, həm də texniki-kommersiya yönümlü olmasını göstərir. Bu cür geniş tərkibli heyətlər yuxarı səviyyəli qərarların praktik icrasını sürətləndirməkdədir.

Slovakiya şirkətlərinin Qarabağın yenidən qurulması layihələrində, konkret olaraq Ağdam rayonunun Baş Qərvənd kəndində “ağıllı kənd” konsepsiyası əsasında iş aparması həm iqtisadi, həm də siyasi məna daşıyır. Bu layihələr yalnız infrastrukturun bərpası deyil, həm də yerlərdə yeni texnologiyaların, iş yerlərinin və yerli iqtisadiyyatın dirçəlməsi deməkdir. Slovakiya tərəfinin bu cür layihələrdə iştirakı post-münaqişə bərpasına Avropa investorlarının cəlb edilməsi baxımından nümunəvidir.

Ölkə rəhbərinin çıxışında vurğulanıb ki, Azərbaycanın enerjiyə çıxışı və gələcəkdə enerji potensialının artırılması data mərkəzleri və texnoloji parklar üçün rəqabətli üstünlük yaradır. Azərbaycanın istifadə olunmayan enerji potensialı və iqlim-topoqrafik şərtləri soyuyan bölgələrdən istifadəyə qədər beynəlxalq data mərkəzlərinin yerləşdirilməsi üçün cəlbedici amillərdir. Bu isə informasiya texnologiyaları sahəsində Slovakiya ilə əməkdaşlığı yeni investisiya axınlarına çevirə bilər.

Səfər zamanı ticarət dövriyyəsinin artımı, investisiya imkanları və iki ölkə arasında hələ istifadə edilməmiş iqtisadi potensialın mövcudluğu xüsusi vurğulandı. Slovakiya üçün Azərbaycan Cənubi Qafqazın ən böyük iqtisadiyyatı, nəqliyyat və enerji kəsişməsində strateji tərəfdaşdır. Azərbaycan üçün isə Slovakiya Mərkəzi Avropada sənaye və texnoloji bazaya çıxış nöqtəsidir. Bu komplementarlıq ikitərəfli əməkdaşlığı həm məhsul, həm xidmət, həm də texnologiya mübadiləsi baxımından gücləndirə bilər.

Səfərin fonunda Avropada enerji siyasətində gedən dəyişikliklər, Rusiya qazından mərhələli uzaqlaşma, alternativ tədarükə keçid və strateji tərəfdaşların axtarışı Azərbaycan-Slovakiya gündəmini daha da aktuallaşdırır. Eyni zamanda Slovakiyanın Avropa İttifaqı daxilindəki mövqeyi və bəzi məsələlərdə müstəqil xarici siyasət nəqliyyat-energetika dialoqunu daha praktik və faydalı edir. Bu geopolitik kontekst səfərin regional və qlobal əhəmiyyətini artırır.

Prezident İlham Əliyevin Bratislava səfəri iki ölkə arasındakı münasibətləri protokol çərçivəsindən çıxararaq praktiki, iqtisadi və təhlükəsizlik kontekstində strateji tərəfdaşlığa çevirmək istiqamətində mühüm addımdır. Energetika tədarükünün şaxələndirilməsi, müdafiə sənayesi üzrə texnologiya mübadiləsi, post-münaqişə bərpasına Avropa investorlarının cəlb olunması və rəqəmsal infrastruktura yönəlmiş əməkdaşlıq bu səfərin prioritet sahələridir. Bu ikitərəfli əməkdaşlığın uğurlu icrası Azərbaycan üçün Avropa bazarına inteqrasiya, Slovakiya üçün isə enerji təhlükəsizliyinin təminatı baxımından qazanclı olacaq.