Türkiyə ilə İsrailin arasında bir dəfə də belə böyük gərginlik olmuşdu. 31 may 2010-cu ildə adı tarixə "Mavi Mərmərə hücumu" kimi düşən , İsrail Müdafiə Qüvvələrinin Qəzzaya humanitar yardım aparan altı gəmiyə hücumunu xatırlayanlar var.
Deməli, altı gəmidən beşi heç bir ciddi insident yaşanmadan İsrail tərəfindən ələ keçirildi. 800 sərnişini olan Mavi Mərmərə gəmisində 10 sərnişin gəmiyə minən İsrail komandoları tərəfindən öldürüldü. Hücum zamanı İsrail Müdafiə Qüvvələrinin on komandosu və təxminən 60 fəal yaralandı.

Türkiyə bu hadisədən sonra İsraillə münasibətlərini dayandırdı və münasibətlərin normallaşması üçün üç şərt qoydu; İsrailin hadisəyə görə üzr istəməsi, hücumda həyatını itirənlərin ailələrinə təzminat ödənilməsi və İsrailin Qəzza blokadasına son verməsi .
Hadisədən 3 il sonra İsrail Türkiyədən rəsmən üzr istədi və təxminən altı il yarım sonra İsrail 20 milyon dollar təzminat ödədi.
Sonra münasibətlər düzəldi.

Qəzza İsrail tərəfindən bombalanandan sonra - yəni 2023-cü ildən başlayaraq yenidən Türkiyə-ilə İsrail arasında soyuq yellər əsməyə başladı.
Amma ticarət əlaqəsi yüksək olaraq qalmaqda davam edirdi. Baxmayaraq ki, türk mediasının 80 faizi İsraili "düşmən" hesab edir, Azərbaycanın da ona dost münasibəti ilə yanaşmasına hədəf seçib “Azərbaycan sionist rejimlə birləşib” deyə təhqir və tənqid edirdilər, amma Türkiyənin İsraillə ticarət əlaqələrini görməzdən gəlirdilər. Amma dərin araşdırmalardan sonra məlum olub ki, Türkiyə İsrailə ən çox məhsul ixrac edən ölkələr siyahısında 5-ci pillədə qərarlaşıb. Statistikaya görə, 2024-cü ildə Türkiyədən İsrailə 2,868 milyard dollarlıq məhsul ixrac olunub. Azərbaycan isə həmin siyahıda ilk 15-likdə belə yoxdur.
Bu faktı dünyaca nüfuzlu “Əl-Cəzirə” nəşri üzə çıxartdı.

Bir başqa faktda deyilir ki, "İsrail 2023-cü ildə 5,4 milyard dollarlıq ticarət həcmi ilə Türkiyənin ixracat siyahısında 13-cü yerdədir. Bununla belə, 2023-cü ildə İsrailə ixrac əvvəlki illə müqayisədə təxminən 23 faiz azalıb. 2024-cü ilin birinci rübündə isə Türkiyənin İsrailə ixracatı 21,6 faiz azalıb. Ümumiyyətlə, Türkiyə-İsrail ticarət həcmi son 20 ildə 6 dəfə artıb. Hətta Qəzzada əməliyyatların başladığı oktyabr ayında ixrac özündən əvvəlki ilin eyni ayına görə 29 faiz artdı, idxal yüzdə 59 faiz azaldı. 2000-2022-ci illər arasında iki ölkə arasında ticarət balansı həmişə Türkiyənin xeyrinə olub.

 
Amma ötən gün İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu Osmanlı İmperiyası tərəfindən XX əsrin əvvəllərində törədildiyi iddia olunan qondarma “erməni soyqırımı”nı tanıdığını açıqlayandan sonra gərginlik 2010-cu ildəki kimi pik həddə çatdı.

Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan bu gün elan edib ki, Türkiyə hava məkanını İsrail təyyarələri üçün bağlayır:" İsraillə iqtisadi və ticarət əlaqələrimizi tamamilə kəsmək qərarına gəldik və hava məkanımızı İsrail təyyarələri üçün bağladıq”.

P.S. Türkiyə qardaşdır, İsrail dost! Heç birinin ayağına daş dəyməsini istəmərəm. Hər ikisnin də bir-biri ilə dost olmasını arzulayıram. Səbəb nə olur , olsun! 21 ərəb dövləti, ümumilikdə 354.503 milyon ərəbin qorumadığı öz soylarından olan fələstin ərəblərini qorumursa bu Türkiyənin də problemi olmamalıdır. 1916- ildə ərəblərə ingilislərin, fransızlar əsarətindən qorumağa gəlmiş Osmanı İmperiyasının 400 min əsgərindən 300mini öldürərərək onların başların kəsmişdilər. Fransa və Böyük Britaniya işğalçılarının yalan vədlərinə inananaraq türklərə xəyanət etdilər. Ərəblər üçün dostu, müttəfiqi itirmək lazım deyil.

 Səlibçi  tarixçilər yazır:Türk Ordusu Dera və Dəməşq istiqamətində şimala çəkilərkən, Dera Tafas kəndi ətrafında Lourens yanındakı ərəb qoşunlarına hücum etdi. Döyüşçülər! Aranızda ən yaxşınız ən çox türkü öldürəndir. Siz əsir düşməyəcəksiniz. Təslim olmaq istəyən hər kəsi öldürəcəksən. Hamısını öldürün! Hamısını öldürün!?

Sonra ərəb sərkərdələri olan Təllal, Auda və Nasır bədəvi əsgərlərinə eyni şəkildə dedilər: “Əsir götürməyin! Bütün türkləri öldürəcəyik! — deyə mr etdi və icra etdi. Həmçinin Təllal geri çəkilmiş türk əsgərlərini təqib edərkən, «Su, su» deyən türk əsgərinin başına güllə vurub öldürdü və yol boyu gücdən düşmüş digər türk əsgərlərini adamları ilə birlikdə amansızcasına qətlə yetirdi.

 “Bütün cəsədləri bir çuxura atdılar və kəsilmiş başları sayaraq onların nə qədər olduğunu bilmək üçün düşərgəyə gətirdilər. Yalnız Misir xəlifəsinin səfirlərinə məxsus dörd ata yüklənmiş başlar sahilə göndərildi (1979-cu ildə İstanbulda nəşr olunan Tarixi Həqiqətlər kitabı)

Əntiqə Rəşid