Aydınlanma hekayələri
Buddadan soruşurlar ki, "səndən xoşum gəlir”lə, "səni sevirəm” arasındakı fərq nədir?
Budda beləcavab verir:
- Birçiçəkdən xoşun gələrsə onu qopararsan, amma bir çiçəyi sevsən, onu hər vaxt sulayarsan,qulluq edərsən. Bunu anlayan insan həyatı anlayar.
***
Zen ustadı Ryokan dağın təpəsində köhnə bir komadayaşayırmış. Bir axşam o evdəolmayan vaxt evinə oğru girir, ancaq oğru bu yoxsul evdə oğurlanacaq bir şeytapmır. Bu vaxt Ryokan evinə daxil olur və oğrunu tutur: "Uzaq yoldan gəlmisən”təbəssümlə oğruya deyir, "evimdən əli boş getməyinə razı olmaram, heç olmasaüstümdəki paltarı hədiyyə olaraq qəbul et”. Bu hadisəyə məəttəl qalan oğrusevinclə Ryokanın paltarlarını alıb gedir. Yarıçılpaq vəziyyətdə olan ustad yerəoturur,sakitcə göy üzünə, göydəki aya tamaşa edir və öz-özünə deyir: "Yazıqoğru… Kaş göydəki bu gözəl ayı da ona verə biləydim…”
***
Bir dəfə Zenşagirdi ustadına baş çəkməyə gəlir. Ustad yaşlı və çəlimsiz bir qoca idi.Şagird əmin idi ki, ustadı uzunömürlü deyil və ən qısa zamanda bu dünya iləvidalaşacaq. O, ustadının qarşısında saatlarla səssizcə əyləşir. Sükutu dinləyir.Alov dillərinin yaladığı taxta parçalarının çıxardığı qığılcımlara baxır. Sonraustad qəribə bir rahatçılıq bəxş edən inamla əlini cübbəsinin cibinə salır vəiçindən dəriüzlü, yıpranmış kitab çıxardır.
Şagird böyükbir sayqı ilə əyilir və kitabı götürür. Sonra kitabın heç bircə səhifəsini dəvərəqləmədən alov dillərinin üzərinə atır. Kitab yanır.
***
Bir gün şagirdi ustasındansoruşur:
- Bir insanın heç bir yükdaşımaması nə anlama gələr?
- Usta: Yükdən qurtul, atgetsin.
Fəqət bu cavabla qane olmayanşagird yenə eyni sualı soruşur:
- Axı mən heç bir şey deyiləm.Yoxluq varlığı necə ata bilər ki?
Usta: O zaman, daşımağa davamelə.
***
Bir Zen ustadı bir gün səhradaqumlar üzərində oturmuş meditasiya edirmiş. Bir adam ona yaxınlaşır və deyir:
- Məni şagirdin olaraq qəbulet.
Usta, barmağı ilə qumlarüzərində düz bir xətt çəkir və belə deyir:
- Qısalt!
Adam ovucları ilə xəttininyarısını silir.
Usta deyir ki:
- Get, bir il sonra yenə gəl.
Bir il keçir. Adam ustayayaxınlaşır, usta, yenə bir xətt çəkir və deyir ki:
- Qısalt!
Adam, bu dəfə xəttininyarısını ovucu və dirsəyi ilə bağlayır.
Usta yenə qəbul etmir və deyirki:
- Get, gələn il yenə gəl.
1 il daha keçər. Usta yenə dəqumların üzərinə bir xətt çəkir və adamdan onu qısaltmasını istəyir.
Bu dəfə adam deyir ki:
- Bilmirəm.
Və ustadan cavabı onasöyləməsini xahiş edir.
Usta, xəttin yanına daha uzunbir xətt çəkər və deyər ki:
- İndi qısaldı.