adalet.az header logo
  • Bakı 12°C
  • USD 1.7

"Ləzgicə-azərbaycanca lüğət"in təqdimatı

ƏBÜLFƏT MƏDƏTOĞLU
28973 | 2015-05-13 08:42
Bu günlərdə Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzində "Azərbaycan" nəşriyyatı tərəfindən çap olunmuş "Ləzgicə-azərbaycanca lüğət" kitabının təqdimatı keçirilmişdir. 70 min lüğət vahidindən ibarət, 800 səhifəlik bu nəşrin geniş ictimaiyyət nümayəndələrinə çatdırılması mərasimi bayram əhval-ruhiyyəsində keçdi. Mətbuat Mərkəzinin zalı qonaqlarla dolu idi. Oxucular tədbirə gül dəstələri ilə gəlmişdilər.
Tədbirə çoxlu sayda media nümayəndələri də qatılmışdı. Respublikamızın adlı-sanlı alimlərinin, yazıçılarının, azsaylı xalqların ictimai təşkilatlarının nümayəndələrinin iştirak etdiyi tədbiri "Samur" Ləzgi Milli Mərkəzi İdarə Heyətinin sədri Şair Həsənov açdı. O, bu təqdimatın multikulturalizm ənənələri ilə dünyada tanınan Azərbaycanda tolerantlıq nümunəsi, "Ləzgicə-azərbaycanca lüğətin" nəşrinin respublikamızın mədəni həyatında böyük hadisə olduğunu qeyd edərək tədbiri aparmaq üçün sözü kitabın müəlliflərindən biri olan "Samur" qəzetinin baş redaktoru Sədaqət Kərimovaya verdi.
S.Kərimova tədbirə gələn qonaqlara, kitabın hazırlanmasına mənəvi dəstək verən Samur LMM-ə, onun sədri Şair Həsənova, çapa maddi yardım göstərən "Asnaf" şirkətinin rəhbəri Maksim Cavadova öz minnətdarlığını bildirdikdən sonra dedi: "İctimaiyyətə təqdim etdiyimiz lüğət respublikamızın əsrlər boyu mehriban qardaşlıq ailəsində yaşayan ləzgi və Azərbaycan xalqlarının daha da yaxınlaşmasına xidmət edən nəşrdir. Ədəbi-bədii tərcümələr etməkdə, hər iki dili daha dərindən öyrənməkdə bu kitabın rolu əvəzsiz olacaqdır. Ləzgi dilini mükəmməl öyrənmək istəyənlər arasında ləzgilərlə yanaşı müxtəlif millətlərin nümayəndələrinin olmasını, dünya linqvistlərinin ona böyük maraq göstərdiyini, redaksiyamızın müntəzəm olaraq təşkil etdiyi ləzgi dili kurslarına yazılanların sayının getdikcə artdığını nəzərə alsaq, bu lüğətin nə qədər lazımlı və faydalı olduğunu təsəvvür etmək çətin deyil."
Digər müəllif, "Samur" qəzeti redaktorunun müavini Müzəffər Məlikməmmədov vurğuladı ki, "Ləzgi dilində ilk lüğətin min illik tarixi var. XIII əsrdə yaşamış ərəb kosmoqrafı Zəkəriyyə əl-Qəzvini özünün "Ölkələrin yadigarları" kitabında qeyd edir ki, XI əsrdə Əbu İbrahim İsmayıl əl Muzaninin "Müxtəsər" kitabı və Muhamməd ibn İdris aş-Şafinin şəriət hüququna dair kitabı ərəb dilindən ləzgi dilinə tərcümə olunmuşdu. Bu tərcümələr naməlum müəllif tərəfindən tərtib edilmiş 6 min sözdən ibarət ərəbcə-ləzgicə lüğət əsasında həyata keçirilmişdir.
1817-1818-ci illərdə məşhur ləzgi alimi və şairi Mirzə Əli ərəbcə-ləzgicə lüğət tərtib etmişdi. Sonralar həmin lüğət əsasında 1864-1865-ci illərdə, yəni 150 il bundan əvvəl "Qurani-Kərim" ləzgi dilinə tərcümə edilmişdir. XVIII əsrdə farsca-ləzgicə, XIX əsrin sonlarında rusca-ləzgicə, ləzgicə-rusca lüğətlər meydana gəlir. Ötən əsrin 20-ci illərində türkcə-ləzgicə lüğət hazırlanmışdı. Sonrakı dövrlərdə, 1932-2012-ci illər ərzində ləzgi alimləri 52 lüğət və danışıq kitabçası hazırlayıb çapdan buraxmışlar. Ləzgicə-azərbaycanca və azərbaycanca-ləzgicə lüğətlərin hazırlanması məsələsini ilk dəfə 1957-ci ildə Azərbaycanın tanınmış dilçilərindən sayılan məşhur ləzgi alimi, filologiya elmləri doktoru Şəmsəddin Sədiyev qaldırıb. Buna baxmayaraq, ikidilli lüğət tərtib etmək ona nəsib olmayıb. Görkəmli alimin arzusunu həyata keçirərək tərtib etdiyimiz bu lüğətə qoy oxucularımız qiymət versinlər."
Azərbaycan Respublikası millətlərarası multikulturalizm və dini məsələlər üzrə dövlət xidmətinin baş məsləhətçisi Müzəffər Talıblı respublikamızda xalqlar arasında dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin daha da möhkəmlənməsi, burada tolerantlıq ənənələrinin daha da genişlənməsi sahəsində cənab prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə görülən əhəmiyyətli işlərdən danışdı. Ötən il yaradılmış Multikulturalizm və Dini Məsələlər Üzrə Dövlət Xidmətinin fəaliyyəti, dövlət müşaviri, tanınmış alim, professor Kamal Abdullanın səyləri ilə bu sahədə nəzərəçarpan yeniliklərin olduğunu diqqətə çatdırdı.
M.Talıblı sözünə davam edərək dedi: "Ləzgicə-azərbaycanca lüğət" hər iki xalqın mədəniyyətinə böyük töhfədir. Bu, böyük zəhmətin bəhrəsidir. Xalqlar arasında dostluğa xidmət edən belə bir kitaba görə həmkarlarım Sədaqət Kərimovanı və Müzəffər Məlikməmmədovu ürəkdən təbrik edirəm. Onlar bir institutun gördüyü işi görüblər. Bu, həm ləzgi, həm də Azərbaycan xalqı qarşısında çox böyük xidmətdir."
Sonra lügətin rəyçilərindən biri, pedaqoqika elmləri doktoru, Rusiya Pedaqoji və Sosial Elmləri Akademiyasının akademiki, Əjdər Ağayevə söz verildi. O, dedi: "Samur" qəzeti nəinki ləzgi dilinin, həm də dövlət dilimiz olan Azərbaycan dilinin təəssübkeşi olub hər iki dilin təmizliyi və saflığı uğrunda mübarizə aparır. Lüğət hazırlamaq kimi böyük və çətin işin öhdəsindən şərəflə gəlməkdə qəzetin əməkdaşları, bir-birindən gözəl əsərlərin müəllifləri olan Sədaqət Kərimovaya və Müzəffər Məlikməmmədova onların peşəkarlıqları, hər iki dili mükəmməl bilmələri kömək edib. Böyük bir institutun uzun illər ərzində ərsəyə gətirdiyi bir işi bu iki insanın gördüyünə heyran olmamaq mümkün deyil"
Tədbirdə çıxış edən "Asnaf" MMC-nin baş direktorunun müavini Asəf Davıdov bildirdi ki: "Hamımızın çoxdan gözlədiyi "Ləzgicə-azərbaycanca lüğət"in çapdan çıxması böyük hadisədir. Bu, ləzgi və Azərbaycan xalqları arasında dostluğu daha da möhkəmləndirməyə xidmət edən bir kitabdır. Tanınmış iş adamı Maksim Cavadov başda olmaqla bizim şirkətin lüğətin çapına kömək göstərməsi təsadüfi deyil. Belə bir kitaba böyük ehtiyac var idi. Biz bu işdə təşəbbüsçü olsaq da, əsas zəhmət çəkən tanınmış qələm sahiblərimiz Sədaqət Kərimova və Müzəffər Məlikməmmədovdur. Onlara belə sanballı lüğət hazırladıqlarına görə təşəkkürümüzü bildirir, yeni yaradıcılıq uğurları arzulayırıq."
"Kirpi" jurnalının baş redaktoru Polad Qasımovun çıxışı da maraqla qarşılandı. O dedi: "Mən Sədaqət Kərimovanı və Müzəffər Məlikməmmədovu 35 ildən çoxdur ki, tanıyıram. Onların Azərbaycan mətbuatının inkişafında, jurnalistikaya gətirdikləri yeniliklərdə böyük xidmətləri var. Bu qələm sahiblərinin tərtib etdikləri "Ləzgicə-azərbaycanca lüğət" isə tarixi hadisədir. Həmkarlarım bu kitabla özlərinə diri ikən abidə qoyublar."
Yazıçı, əməkdar jurnalist Flora Xəlilzadə dedi: "Əziz həmkarlarım Sədaqət və Müzəffər! Mən bu kitabı görüb heyran oldum. Sizi ürəkdən təbrik edirəm. Dahiyanə bir iş görmüsünüz. bu kitaba görə sizə dövlət mükafatı verilməlidir. Siz əsl qəhrəmansınız."
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Folklor İnstitutunun direktor müavini, Əli Şamilov öz fikrini belə ifadə etdi: "Zala daxil olanda onun dolu olduğunu, ayaqüstə duranların da olduğunu görüb sevindim. Bu, onu göstərir ki, lüğətə böyük ehtiyac və ehtiram var. Təəssüf ki, yüz illər boyu qardaş xalqlar kimi birgə yaşamağımıza baxmayaraq, hələ də bir-birimizi yaxşı tanımırıq. Əslində belə lüğət 150 il əvvəl çap olunmalı idi. Həmkarlarım Sədaqətlə və Müzəffərin Azərbaycanda belə bir kitabı buraxdıqlarından qürur duyuram. Gərək respublikamızda yaşayan saxurların, avarların, rutulların və başqa xalqların dillərində də lüğətlər nəşr olunsun."
Bu fikri çıxış edən digər natiqlər də dəstəklədilər. Son dərəcə maraqlı keçən tədbir başa çatdıqdan sonra "Samur" qəzetinin yaxın dostları, ləzgi dilinin təəssübkeşləri xeyli vaxt müəllifləri getməyə qoymadılar. Maraqlı sual-cavablar və söhbətlər bu tədbirin nə qədər əhəmiyyətli oldugunu və bu cür görüşlərin keçirilməsinin vacibliyini bir daha gündəmə gətirdi.

TƏQVİM / ARXİV