Dünyanın ən uzun və qısaömürlü millətləri açıqlandı
Dünyada insanların yaş, sağlamlıq məsələlərini araşdıran OECD humanitar təşkilatı ən uzunömürlü və ən qısaömürlü sakinlərə malik ölkələrin son siyahısını açıqlayıb. Qeyd edək ki, OECD rəsmi statistik rəqəmlərə yaşı 90-100-ü ötmüş insanların göstəriciləri ilə yanaşı, həmin ölkənin insanların sağlamlığına ayırdığı məbləği, göstərdiyi tibbi-humanitar yardımları da nəzərə alır. Təşkilat uzunömürlülüyün əsas səbəbi kimi məhz sağlam həyat tərzi və sağlamlığa edilən diqqəti önə çəkir.
Beləliklə, qısaömürlü sakinlərə malik ölkələrdən ən pis vəziyyətdə olanı Afrikanın Lesoto krallığındadır. Belə ki, burada insanların orta yaş həddi 47-ni keçə bilmir. Bundan başqa Afrika ölkələrindən Çad, Konqo, Somali, Niger də qısaömürlülərin vətənidir.
Sıralanmada ən uzunömürlü sakinlərə malik ölkələrdən birincisi Honk-Konqdur. Bunun yalnız bir səbəbi var: o da canlı təbiətlə çox təmasda olmaq. Burada anadan olan qız uşağı ən tez 86 yaşında dünyasını dəyişir. Kişilərdə isə bu rəqəm 80-81-dir.
Azərbaycanda orta yaş hazırda 71,3 ildir. Bu rəqəm kişilər üçün 68,4, qadınlarda 74,7 yaş təşkil edir. Amma bu mövzu ilə bağlı dünya səviyyəsində yeganə muzey, yəni Uzunömürlülər muzeyi məhz Azərbaycandadır. Muzey 1991-ci ildə Azərbaycanın uzunömürlülər diyarı adlanan Lerik rayonunda açılıb. Orada 167 il yaşayan Şirəli baba, 150 il yaşayan Mahmud baba, 145 il yaşayan Məcid babaya aid stendlər var. Muzeydə ümumilikdə yaşı 100-ü ötən yüz adam haqqında məlumat var.
Dünyanın ən uzunömürlü sirli xalqı isə Hindistanda Hunza çayınının "Cavanlıq vadisi” adlanan ərazisində yaşayan sakinlərdir. Bu insanlar görünüşünə görə hindilərə deyil, avropalılara bənzəyirlər.
Əfsanəyə görə, bu kiçik ərazinin ilk sakinləri makedoniyalı İsgəndərin əsgərləri olub, onlar Hindistan yürüşü zamanı burada məskunlaşıblar. Ordu üzvləri burada sərt hərbi nizam-intizam yaradıblar. Əbəs yerə sakinlər Himalay, Hindiquş və Qaraqorum kimi üç nəhəng və keçilməz dağın əhatəsində yaşamırlar.
Hunza qəsəbəsini və onun sakinlərini Avropa ilə hippilər tanış edib. Bu insanların qəribə dilləri və adətləri var. Onlar hər gün 15 dərəcə soyuq suda çimir, 100 yaşa qədər aktiv əməklə məşğul olurlar. 40 yaşlı qadın gənc qız kimi görünür. Buranın qadınları hətta 65 yaşlarında da uşaq dünyaya gətirirlər.
Yayda onlar çiy meyvə və tərəvəzlə, qışda isə günəş altında qurudulmuş ərik və qoyun pendiri ilə qidalanır. Maraqlısı budur ki, burada meyvələrin yetişmədiyi "kasıb yaz” iki aydan dörd ayadək davam edir. Bu aylar ərzində sakinlər gün ərzində yalnız qurudulmuş əriyin suyunu içməklə keçinirlər
1980-cı ildə fransız tibb mütəxəssisləri Hunzada olub. Onların apardığı araşdırma zamanı məlum olub ki, hunzalılarda orta ömür müddəti 120 ildir.