adalet.az header logo
  • Bakı 13°C
  • USD 1.7

CUMHURBAŞKANININ çiN ZiYARƏTi

VƏDAT KUŞAKLI
17036 | 2009-07-04 01:00
Türkiyə Cumhuriyyəti Cumhurbaşkanı Abdulla Gül 2009-cu il iyunun sonunda Çinə rəsmi ziyarətdə bulundular. Bu cür ziyarətlər əlbəttə davam etdirilməsi gərəkən dövlətlərarası münasibətlərin vaz keçilməz fəaliyyətləridi. Ancaq bu ziyarətlə ilgili mənim şəxsi olaraq bəzi maraqlarım, sorularım, düşüncələrim mövcuddur. Bunları paylaşmaq istəyirəm.
   
   1. Cumhurbaşkanımız ziyarətlərini planlamadan öncə və ya planladıqdan sonra icrasından əvvəl, Türk hökumətinin Xarici İşlər Nazirliyindən Çin ilə sosial-iqtisadi, tarixi, mədəni və digər ilişkilərimiz konusunda və ən önəmlisi ordakı Doğu Türküstanda yaşayan uyğur, türküstanlı, tacik, qırğız, qazax, yakut qardaşlarımız haqqında gərəkli bilgiləri almışdılarmı? 2. Bu ziyarət üçün nümayəndə heyətinə Cumhurbaşkanımız Doğu Türküstandakı qardaşlarımızın sorunlarını çox yaxşı bilən və ifadə edə bilən bir diplomatı və ya mütəxəssisi müşahidəçi olaraq götürmüşdülərmi? Bu insanlar gərəkdiyində çinli rəsmi yetkililərə ricalarda, önərilərdə buluna bilərdilər.
   
   3. Bu ziyarətdən Doğu Türküstandakı qardaşlarımız üçün necə, nə kimi faydalar görülə bilər? Türküstanlı qardaşlarımıza bu ziyarətin faydası oldumu?
   
   4. Bu ziyarətdən qazanclar haqqında Cumhurbaşkanlığımız basına bir açıqlama verəcəklərmi?
   
   5. Bu ziyarətin həmən sonrasında Çində bir oyuncaq fabrikində etnik çatışmalar səbəbi ilə böyük olaylar meydana gəldiyi və iki uyğur qardaşımızın çinlilər tərəfindən öldürüldüyü və çox sayda da uyğur qardaşımızın yaralandığını Cumhurbaşkanlığımız bilmirmi? Bu etnik çatışmaların bu ziyarətin həmən sonrasında meydana gəlməsi ağıllara bu ziyarətlə bağlı ola biləcək ehtimalını gətirməkdədir? Bunun əsli nə ola bilər?
   
   6. Bu ziyarətlər nəticəsində Çin Türkiyə Cumhuriyyəti hökumətindən, dövlətindən hansı qazanclar əldə edib, hansı ulusal mənfəətlərini təmin edib?
   
   7. Və Türkiyə Cumhuriyyəti bu ziyarətdən hansı milli mənfəətlər əldə edib? Bax bu və bunun kimi sorular ağlıma takıldı.
   
   Əlbəttə, Türkiyə Cumhuriyyəti Cumhurbaşkanı səyahət, dəyişiklik, hava dəyişimi düşüncəsi ilə belə rəsmi səyahətdə bulunmaz. Mütləq bir açıqlaması, bir gərəkliyi vardır. Amma bunu Türkiyə Cumhuriyyəti vətəndaşı olaraq bizlərin, Doğu Türküstandakı bizlərin, dövlətimizin gözlərimizin içinə, bayraqlarımıza baxan uyğur, tacik, qazax, tatar qardaşlarımızın bilməsində də hər hansı bir zərər, ziyan yoxdur deyə düşünürəm.
   
   Rum, alman, rus, çinli, amerikalı, ingilis bizim ölkəmizə ziyarətə gəldiyində burada yaşayan bütün soydaşlarının bütün haqq və hüquqlarını, ehtiyaclarını, şikayətlərini bir paket halında yanlarında, bərabərlərində gətirirlər. Ruhban okulu, kilsə, sinaqoq, azınlıq haqları və daha çox konulardakı ricalarını, ehtiyaclarını təklif və önərlərini israrla təmin edənə qədər, gərəkirsə bütün dünya ictimaiyyətini mübahisə sahələrinə daşıyaraq sürdürürlər. Biz belə eləmirik, eləyə bilmirik demirəm. Əlbəttə, biz də edirik. Amma içimdən gələn bir səs mənə bunu deyir - və bu səsi Cumhurbaşkanımızın, Başbakanımızın, xarici işlər nazirimizin və bütün böyük elçilərimizin duymasını istəyirəm. Doğu Türküstanda, Ahıskada, Krımda, Makedoniyada, Balkanlarda, Batı Trakiyada, Rumelində, Kiprdə, Azərbaycanda, ?zbəkistanda, Türkmənistanda, Qazaxıstanda, Almaniyada, Avstriyada, Rusiyada, Amerikada, Belçikada, İsveçrədə, Avstraliyada və dünyanın bir çox ölkəsində yaşayan milyonlarca türk Türkiyə dövlətindən daha çox bir ilgi, sevgi, sayğı, səmimiyyət, dostluq, güvən gözləməkdədir. Biz Türkiyə türkləri də bu gözlənilənləri göstərmək məcburiyyətindəyik. Dövlətlər, hökumətlər, qanunlar, şərtlər, dünyanın hər hansı bir yerində yaşayan fərqli, dəyişik türklər üçün dəyişik və fərqli ola bilər. Amma bizim tariximiz, mədəniyyətimiz, könlümüz, dilimiz, əxlaqi yapımız fərqli və dəyişik deyil, eynidi, birdi. Bu birlik də bizi bir millət yapar, soydaş yapar, qardaş yapar, bir-birimizin anası, babası, övladı yapar.
   
   

TƏQVİM / ARXİV