Bakı 19°C 
Azərbaycanda Novruz bayramı rəsmi və ya qeyri-rəsmi hər za-man qeyd olunub. Hər kəsin evində bayram süfrəsi açılıb, qapıya gə-lənə novruz sovqatından pay veirilib. Kecəl, Kosa yada düçüb, niyyət edilib, küsənlər barışıb. Bayram ərəfəsinıdə Barışı çəkilış qrupuyla Bakıya dəvət etdim. Necə deyərlər, həm ziyarət, həm ticarət. Yəni, həm görsün ki, Azərbaycanda Novruz bayramı nə şəkildə keçirilir, qədim adət-ənənələr necə gözlənilir, həm də çəkilişlər aparıb Türk televiziyası ilə yayınlasın. Barış söz vermişdi ki, qələcək. 1996-cı ilin yazında sözünə sahib çıxıb gəldi.
Bakı bayram libası geymişdi. Barışla şəhəri gəzib dolaşarkən onu ən cox heyrətləndirən heykəllər oldu. Nizaminin, Füzulinin, Sabirin, Natəvanın, Nəsiminin, Səməd Vurğunun, Hüseyn Cavidin, Üzeyir Hacıbəyovun, Cəfər Cabbarlının heykəlləri əzəmətinə, bədii-estetik səviyyəsinə görə onu valeh edərdi. "Türkiyəni boş ver, mən dünyanın hec bir yerində sənət adamlarına bu qədər hörmətlə yanaşıldığını, onların şərəfinə bu qədər abidə ucaldıldığını görmədim. Bu bir xarü-qədir, əhsən! "- deyərdi. Heykəllərin önündə çəkilişlər aparar,. Azərbaycanın mənəvi qüdrət sahibləri barədə öz tamaşaçılarına məlumat verərdi.
Novruz bayramında əsas tədbir Qoşa qala qarşısındakı meydandan başlayaraq, İcəri Şəhərin Böyük qala küçəsində, Qız qalası önündə davam edəcəkdi. Meydanda geniş səhnə qurulmuşdu. Barış cəkiliş qrupuyla rəsmi tədbirlər başlamazdan öncə bu yerləri dolaşır, böyüklü-kiçikli hamıyla görüşür, söhbət edir, bayramla bağlı fikirlərini öyrənir, ən maraqlı məqamları lentə alırdı. Hamı ondan "Barış abi, xoş gəldiniz, konsertiniz olacaqmı?"- deyə soruşardı. Barış da deyərdi ki, mən bayrama gəldim. Sizinlə bərabər Novruzu qarşılamağa, çay içməyə, paxlava-şəkərbura yeməyə, bu bayram keyfini bütün tükr dünyasına çatdırmağa. Amma, bayram günü hec olmasa bir şarkı məndən dinləmək də sizin haqqınız və mənim vəzifəmdi. Xoş sözləri duyanlar müqənnini alqışlar, nəqmələrini zümzümə edərək, onunla yaxından təmasın sevincini paylaşardılar. Bir qədər sonra Barış Man-ço səhnəyə çıxıb bayram ürək sözlərini söylədi və "Əl salla, əl salla" adlı məşhur mahnısını ifa etdi.
Yadıma bir əhvalat düşdü. Barış Sabir bağında çəkılış aparırdı. Heykəlin önündə şairin yazdıqlarından misallar gətirərək, onun nə qədər böyük bir fikir adamı olduğunu anlatmağa çalışırdı. Küçədə nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti hələ tam kəsilməmişdı. Orta yaşlı sürücü Barış Mançonun çəkıliş apardığını görüb əyləcə basdı. Maşı-nı saxlayıb çəkilişin bitməsini gözlədi. Kameraya fasilə veriləndə ətra-fa toplaşanlar Barışı mühasirəyə aldılar. Kimi avtoqraf istəyir, kimi onunla şəkil çəkdiridi. Naməlum sürücü maqnitafona səs verdı, məşhur "Domates, bibər, patlıcan" mahnısı ucadan səsləndi. Sükan arxasında oturan kişi gözünü Barışa zilləmışdi. Barışın da diqqəti səs gələn səmtə yönəlmışdi. İlk dəfə gördüyü və bəlkə bir daha rastlaşmayacağı bu insan da rəğbət bəslədiyi türk müğənnisinə münasibətini beləcə ifadə etdi. O, dinməz - danışmaz sürücünün sözlü baxışlarında nə qədər sevinc, məhəbbət və minnətdarlıq gördüsə bilmirəm, amma yaman kövrəldi: "Bu adamların səmimi hisslərinin qarşılığını verə biməm üçün mənə ömür və ilham və imkan nəsib et, Allah",-dedi.
x x x
İmperiya siyasətinin yazılmayan qanunlarını, mərkəzi idarəetmənin islah olunmayan eybəcərliklərini, milli hissləri pərvazlandıran tədbirlərə qısqanc münasibətini Heydər Əliyev gözəl bilsə də, ölkəyə rəhbərlik etdiyi yetmiş-səksəninci illərdə, təkcə Novruza bayramına deyil, ümuniyyətlə milli adət-ənənələrə, gör-kəmli şəxsiyyətlərin yubileylərinin qeyd edilmısinə, peşə, məhsul bay-ralarının, keşirilməsinə diqqəti gücləndırdı. Təqvimdə bayram günlərinin sayı coxaldı. Bakıda və müxtəlif bölgələrdə iri miqyaslı el şənliklərində özünün bilavasitə iştirakı mərasimlərin səviyyəsini, ictimai-siyasi əhəmiyyətini yüksəldərdi. Müxtəlif beynalxalq tədbir-lərin, ədəbiyyat, incəsənət, mədəniyyət günlərinin keşırılməsi, tarixi hadisələrin qeyd edilməsi, tarixı şəxsiyyətlərin anılması bir yandan milli qürur hissini inkişaf etdirirdisə, digər tərəfdən də müxtəlif ölkələrdən gələn qonaqların Azərbaycan haqqında təsəvvürlərini genişləndirir, məlumatlarını artırır, millətin, xalqın ən gözəl keyfiy-yətlərini, qazandığı nailiyyətlərı, uğurları təbliğ edirdi. Hələ o dövrdə Heydər Əliyev aparıcı kütləvi informasiya vasitələri nümayənələrinin belə tədbirlərdə iştirakında cox maraqlı idi. Deyərdi ki, qoy gəlib öz gözləriylə görsünlər, yazsınlar, cəkib göstərsinlər. Bütün bunlar mil-ləti yaxşı mənada tanıtmağ, ona rəğbəti artırmaq üçün əlverişli vasitədir. 1993-cü ildə onun hakimiyyətə tarixi qayıdışından sonra bu məsələlərə diqqət daha da artmışdı. Dövr də başqaydı, şərait də dəyişmışdi. O, müstəqil dövlətin başçısı kimi hərəkətlərində və qə-rarlarında daha sərbəst olsa da, Qarabağ hadisələri, dünyavi güc qruplarının Azərbaycana sahib çıxma kimi məkrli niyyəti, regionlara parçalanma təhlükəsi, ordunun zəifliyi siyasət aləminin ən mahir bilicısı olan bu böyük şəxsiyyətin xilaskar fəaliyyətində ciddi maneə-lər yaradırdı. Problem bolluğunda kadr qıtlığı da yaşanılrdı. Bu mü-rəkkəb tarixi məqamda onu mübarizəyə ruhlandıran xalqın sonsuz etibarı, inamı idi. Həmişə özünün Azərbaycana məhsubluğu ilə iftixar edən Heydər Əliyev az bir zaman kəsiyində Azərbaycanı gələcəkdə ən qüdrətli dövlətlər sırasına çıxarmaq üçün müstəqil dövlətin möhtəşəm iqtisadi-siyasi təməlini qurdu. Artıq o işartılar özünü büruzə verirdi. Bunu Bakıya gələn əcnəbi qonaqlar da aydın görür, hiss edirdi. Barış 1992-ci ildə Azərbaycana ilk gəldiyində rastlaşdığı mənzərəylə müqayisədə baş verən müsbət dəyişiklikləri sevinclə qarşıladı. "Bu fədakarlıq üçün bir türk olaraq, prezident Heydər Əliyevin əlini sıxmaq istərdim, doğrusu,"-dedi. Barışa söylədik ki, Novruz şənliklərində Prezidentimiz adətən iştirak edir. Allah nəsib edərsə, bugün bəlkə onunla da görüşə bildik.
xxx
Hava çiskinli idi. Yağmurdan ehtiyat edənlər əllərində çətir tutmuş-dular. Prezident korteji İstiqlaliyyət küçəsiylə Gənclər meydanına yaxınlaşdı. İnsanlar sevimli liderini səngiməyən alqışlarla salamladı. Heydər Əliyev mikrafondan bayram təbrikiylə xalqa müraciət edəndə ətrafı sükut bürüdü. Sonra səhnə incəsənət ustalarının ixtiyarına verildı. Mahnılar, rəqslər bir-birini əvəz edirdi. O qələbəlikdə belə məşhur türk müqənnisi Heydər Əliyevin nəzərindən qaçmadı. Barışı Manşonu yanına dəvət etdi. Dedi ki, sizi burada görən kimi tanıdım. Barış həyacanla bildirdi ki, mən Sizi televizorda cox görmüşəm.Türk dünyasının böyüyü olaraq sizinlə qürur duyuruq. Türk xalqının salamlarını, sevgilərini sizə gətirmişəm. Sonra qısa şəkildə səfərinin məqsədini açıqladı. Görüş üçün bir daha təşəkkürünü bildirən Barış Manço, prezidentə bir xahişlə müraciət etdi:
- Cənab Prezident! Bizi qəbul edərsizsə, sizinlə özəl proqram çəkmək istərdik.
Bakı bayram libası geymişdi. Barışla şəhəri gəzib dolaşarkən onu ən cox heyrətləndirən heykəllər oldu. Nizaminin, Füzulinin, Sabirin, Natəvanın, Nəsiminin, Səməd Vurğunun, Hüseyn Cavidin, Üzeyir Hacıbəyovun, Cəfər Cabbarlının heykəlləri əzəmətinə, bədii-estetik səviyyəsinə görə onu valeh edərdi. "Türkiyəni boş ver, mən dünyanın hec bir yerində sənət adamlarına bu qədər hörmətlə yanaşıldığını, onların şərəfinə bu qədər abidə ucaldıldığını görmədim. Bu bir xarü-qədir, əhsən! "- deyərdi. Heykəllərin önündə çəkilişlər aparar,. Azərbaycanın mənəvi qüdrət sahibləri barədə öz tamaşaçılarına məlumat verərdi.
Novruz bayramında əsas tədbir Qoşa qala qarşısındakı meydandan başlayaraq, İcəri Şəhərin Böyük qala küçəsində, Qız qalası önündə davam edəcəkdi. Meydanda geniş səhnə qurulmuşdu. Barış cəkiliş qrupuyla rəsmi tədbirlər başlamazdan öncə bu yerləri dolaşır, böyüklü-kiçikli hamıyla görüşür, söhbət edir, bayramla bağlı fikirlərini öyrənir, ən maraqlı məqamları lentə alırdı. Hamı ondan "Barış abi, xoş gəldiniz, konsertiniz olacaqmı?"- deyə soruşardı. Barış da deyərdi ki, mən bayrama gəldim. Sizinlə bərabər Novruzu qarşılamağa, çay içməyə, paxlava-şəkərbura yeməyə, bu bayram keyfini bütün tükr dünyasına çatdırmağa. Amma, bayram günü hec olmasa bir şarkı məndən dinləmək də sizin haqqınız və mənim vəzifəmdi. Xoş sözləri duyanlar müqənnini alqışlar, nəqmələrini zümzümə edərək, onunla yaxından təmasın sevincini paylaşardılar. Bir qədər sonra Barış Man-ço səhnəyə çıxıb bayram ürək sözlərini söylədi və "Əl salla, əl salla" adlı məşhur mahnısını ifa etdi.
Yadıma bir əhvalat düşdü. Barış Sabir bağında çəkılış aparırdı. Heykəlin önündə şairin yazdıqlarından misallar gətirərək, onun nə qədər böyük bir fikir adamı olduğunu anlatmağa çalışırdı. Küçədə nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti hələ tam kəsilməmişdı. Orta yaşlı sürücü Barış Mançonun çəkıliş apardığını görüb əyləcə basdı. Maşı-nı saxlayıb çəkilişin bitməsini gözlədi. Kameraya fasilə veriləndə ətra-fa toplaşanlar Barışı mühasirəyə aldılar. Kimi avtoqraf istəyir, kimi onunla şəkil çəkdiridi. Naməlum sürücü maqnitafona səs verdı, məşhur "Domates, bibər, patlıcan" mahnısı ucadan səsləndi. Sükan arxasında oturan kişi gözünü Barışa zilləmışdi. Barışın da diqqəti səs gələn səmtə yönəlmışdi. İlk dəfə gördüyü və bəlkə bir daha rastlaşmayacağı bu insan da rəğbət bəslədiyi türk müğənnisinə münasibətini beləcə ifadə etdi. O, dinməz - danışmaz sürücünün sözlü baxışlarında nə qədər sevinc, məhəbbət və minnətdarlıq gördüsə bilmirəm, amma yaman kövrəldi: "Bu adamların səmimi hisslərinin qarşılığını verə biməm üçün mənə ömür və ilham və imkan nəsib et, Allah",-dedi.
x x x
İmperiya siyasətinin yazılmayan qanunlarını, mərkəzi idarəetmənin islah olunmayan eybəcərliklərini, milli hissləri pərvazlandıran tədbirlərə qısqanc münasibətini Heydər Əliyev gözəl bilsə də, ölkəyə rəhbərlik etdiyi yetmiş-səksəninci illərdə, təkcə Novruza bayramına deyil, ümuniyyətlə milli adət-ənənələrə, gör-kəmli şəxsiyyətlərin yubileylərinin qeyd edilmısinə, peşə, məhsul bay-ralarının, keşirilməsinə diqqəti gücləndırdı. Təqvimdə bayram günlərinin sayı coxaldı. Bakıda və müxtəlif bölgələrdə iri miqyaslı el şənliklərində özünün bilavasitə iştirakı mərasimlərin səviyyəsini, ictimai-siyasi əhəmiyyətini yüksəldərdi. Müxtəlif beynalxalq tədbir-lərin, ədəbiyyat, incəsənət, mədəniyyət günlərinin keşırılməsi, tarixi hadisələrin qeyd edilməsi, tarixı şəxsiyyətlərin anılması bir yandan milli qürur hissini inkişaf etdirirdisə, digər tərəfdən də müxtəlif ölkələrdən gələn qonaqların Azərbaycan haqqında təsəvvürlərini genişləndirir, məlumatlarını artırır, millətin, xalqın ən gözəl keyfiy-yətlərini, qazandığı nailiyyətlərı, uğurları təbliğ edirdi. Hələ o dövrdə Heydər Əliyev aparıcı kütləvi informasiya vasitələri nümayənələrinin belə tədbirlərdə iştirakında cox maraqlı idi. Deyərdi ki, qoy gəlib öz gözləriylə görsünlər, yazsınlar, cəkib göstərsinlər. Bütün bunlar mil-ləti yaxşı mənada tanıtmağ, ona rəğbəti artırmaq üçün əlverişli vasitədir. 1993-cü ildə onun hakimiyyətə tarixi qayıdışından sonra bu məsələlərə diqqət daha da artmışdı. Dövr də başqaydı, şərait də dəyişmışdi. O, müstəqil dövlətin başçısı kimi hərəkətlərində və qə-rarlarında daha sərbəst olsa da, Qarabağ hadisələri, dünyavi güc qruplarının Azərbaycana sahib çıxma kimi məkrli niyyəti, regionlara parçalanma təhlükəsi, ordunun zəifliyi siyasət aləminin ən mahir bilicısı olan bu böyük şəxsiyyətin xilaskar fəaliyyətində ciddi maneə-lər yaradırdı. Problem bolluğunda kadr qıtlığı da yaşanılrdı. Bu mü-rəkkəb tarixi məqamda onu mübarizəyə ruhlandıran xalqın sonsuz etibarı, inamı idi. Həmişə özünün Azərbaycana məhsubluğu ilə iftixar edən Heydər Əliyev az bir zaman kəsiyində Azərbaycanı gələcəkdə ən qüdrətli dövlətlər sırasına çıxarmaq üçün müstəqil dövlətin möhtəşəm iqtisadi-siyasi təməlini qurdu. Artıq o işartılar özünü büruzə verirdi. Bunu Bakıya gələn əcnəbi qonaqlar da aydın görür, hiss edirdi. Barış 1992-ci ildə Azərbaycana ilk gəldiyində rastlaşdığı mənzərəylə müqayisədə baş verən müsbət dəyişiklikləri sevinclə qarşıladı. "Bu fədakarlıq üçün bir türk olaraq, prezident Heydər Əliyevin əlini sıxmaq istərdim, doğrusu,"-dedi. Barışa söylədik ki, Novruz şənliklərində Prezidentimiz adətən iştirak edir. Allah nəsib edərsə, bugün bəlkə onunla da görüşə bildik.
xxx
Hava çiskinli idi. Yağmurdan ehtiyat edənlər əllərində çətir tutmuş-dular. Prezident korteji İstiqlaliyyət küçəsiylə Gənclər meydanına yaxınlaşdı. İnsanlar sevimli liderini səngiməyən alqışlarla salamladı. Heydər Əliyev mikrafondan bayram təbrikiylə xalqa müraciət edəndə ətrafı sükut bürüdü. Sonra səhnə incəsənət ustalarının ixtiyarına verildı. Mahnılar, rəqslər bir-birini əvəz edirdi. O qələbəlikdə belə məşhur türk müqənnisi Heydər Əliyevin nəzərindən qaçmadı. Barışı Manşonu yanına dəvət etdi. Dedi ki, sizi burada görən kimi tanıdım. Barış həyacanla bildirdi ki, mən Sizi televizorda cox görmüşəm.Türk dünyasının böyüyü olaraq sizinlə qürur duyuruq. Türk xalqının salamlarını, sevgilərini sizə gətirmişəm. Sonra qısa şəkildə səfərinin məqsədini açıqladı. Görüş üçün bir daha təşəkkürünü bildirən Barış Manço, prezidentə bir xahişlə müraciət etdi:
- Cənab Prezident! Bizi qəbul edərsizsə, sizinlə özəl proqram çəkmək istərdik.
