HƏFTƏ içi ARADA BiR

TOFİQ ABDİN
20845 | 2007-04-24 23:37
Yeni D?nya D?zəninin ?ətirdiyi bəzi məqamlardan biri və ən başlıcası da istəyərək və ya istəməyərək tərki-vətən olmaqdır ki, bizlər bunu yeni-yeni yaşamağa başladığımız halda, T?rkiyə artıq uzun illərdir ki, bu problemlə başa-başadır. Yaşadıqları torpaqları tərk edənlər orada,uzaqlarda KİMDİR VƏ KİM OLURLAR sualı ziyalıları həmişə d?ş?nd?rməkdədir. Getdikcə yabançılaşma, öz dilindən və dinindən, mədəniyyətindən və ənənələrindən uzaq d?şd?kdən sonra nə kimi problemlər yaranır və milllət olaraq hansı suallarla baş-başa qalırlar. Yoxsa, bizim d?ş?nd?y?m?z kimi ?keyf içindəmi yaşayırlar? kimi d?ş?ncələr aşağıda oxuyacağınız intervy?də açıqcasına ortaya qoyulmuşdur. Buradakı suallar və cavablar bizim ?ç?n maraqlı olmaya bilməz. Emiqrasiyanı seçmiş vətən insanları hansı insani problemlərlə ?z-?zədir. Oxuyun.Pəncərədən daş gəlir
   
   Məhşur bir yazarın şeirlərində mənə də ?öndərmələr olduğunu iddia edən, bir qələm sahibi oturub- durub, bunu hər ?ör?ş?m?zdə mənim başıma qaxır və mən də bu adama ?örə bu şeirdəki ?öndərmələrdə bir az da olsa həqiqtəin olduğunu ??lə-??lə qaşılayıram və bunu atılan DAŞ yox, məhz elə ?öndərmə kimi qəbul edirəm. Həmin misraları təqdim etməzdən öncə bunun bir zarafat kimi başa d?ş?lməsini istərdim.Amma yorum yorumdur. Bəlkə o qələm sahibi məndən daha dəqiq informasiyaya malikdir.
   
   Şeiri oxuyur və deyir: bax, bu misra sənə aiddir. Mən həmin misraları seçdirmə hərflərlə verirəm:
   
   
   
   İNSAN UNUTDUQCA YAXŞILIQLARI (bu mənə aiddir deyir o)
   
   Bu şəhər unudur yaşıllıqları (bu da Abutalıbova aid deyir o)
   
   Göydələnlər biz tək səmaya batır ( bu da Abutalıbova aiddir deyir o)
   
    KEÇMİŞİN HALALIN HARAM QATIR ( bu mən aiddir)
   
   Reklamların söz? şitdi, bərbaddı
   
   BU YABANCI RUHU KİMLƏR YARATDI (bu mənə aiddir)
   
   Vallah, belə yozur o qələm sahibi).
   
   Nə deyim! ?mr?n? T?rk Dilinə həsr etmiş şair-yazar Yavuz B?lənt Bakilər.
   
   
   
   Yazarla bu söyləşi Almaniyada çap olunan T?RKPARTNER qəzetindən ?öt?r?lm?ş?d?r.Buradakı fikirlər zaman -zaman qəzetlərimizdə öz əksini tapsa da,uzun illər bu sahədə böy?k xidmətləri olan bir yaradıcının söylədikləri bizim ?ç?n də keçərlidir.
   
   M?sahibəni qəzetin aparıcı yazarı Mahmut Aşkar almışdır.
   
   
   
   Mahmut Aşkar: Möhtərəm ustadım, T?rkiyəni tərk edən, q?rbətə yerləşən insanlarımızla bu toplantının ?erçəkləşməsi ?ç?n bir sıra çətinliklərimiz olsa da, arzumuz budur ki,Almaniyada yetişən nəsillərimizin ana dili T?rkcədən qaynaqlanan məsələlərinin həll olunmasında həm Alman Dövləti yetkililəri və həm də sizin kimi bu məsələdə böy?k əməyi olan dəyərli insanlar bizə yardımcı olsunlar. Mən şəxsən, burada böy?yən T?rk çocuklarının həm öz mədəni dəyərlərini qorumaq, həm də bu topluma yaxın olmaq ?ç?n Almancanın yanısıra T?rkcənin də öyrədilməsi, təbliğ edilməsi istiqamətində bir yenilik ?özləyirdim, fəqət bu olmadı. Sizin bu məsələylə bağlı d?ş?ncələriniz?
   
   
   
   Yavuz B?lənt Bakilər: İndi T?rkiyənin birsıra iqtisadi sıxıntıları, içtimai məsələləri var. Onların yanında T?rkiyənin ən önəmli məsələsi, dil məsələsidir, Ç?NK? MİLLƏT DEMƏK DİL DEMƏKDİR. Həm T?rkiyə içində, həm T?rkiyə dışındakı T?rklər ?ç?n dil məsələsi birinci dərəcədə ön plana çıxmaqdadır. O baxımdan, T?rkiyə içində və dışında dillə bağlı çalışmaların millətimizin bu??n? və sabahı acısından son dərəcə faydalı olacağı ortada. Almaniyada baş verənlərin bizim xeyrimizə olacağına inanıram. Hərkəs öz d?ş?ncələrini söyləyir. Buradakı vətəndaşlarımızın Almanca bilmələri son dərəcə təbii bir duyğudur, arzudur. Buna heç bir etirazımız yox. Burada yaşayan vətəndaşlarımızın arzularını-x?lyalarını Almanca qurmaları, yuxularını Almanca ?örmələri demək,bizim vətəndaşlarımızın tamamən öz kimliklərindən çıxaraq Alman ruhuna b?r?nmələri mənasına ?əlir. Bunu, çox böy?k bir diqqətlə ayırmağa məcburuq.Vətəndaşlarımız, soydaşlarımız Almancanı öyrənsinlər, bilsinlər, amma birinci planda qeydsiz- şərtsiz öz dillərini öyrənsinlər, öz dillərinin ?özəlliklərini yaşasınlar. Əksi təqdirdə həm bizim millətimiz ?ç?n böy?k bir itki olar, həm də bundan Almanların bir qazancı olmaz.
   
   Mahmut Aşkar: Sizə ?örə Qərbi Avropa T?rkləri olan bizlərə nə təklif verərdiniz və nə tövsiyə edərdiniz? Həm ailələr və həm də toplum quruluşları olaraq ana dili məsələsində nələri eləməliyik?
   
   Yavuz B?lənt Bakilər: Mənim burada sizə təklif edəcəyim budur: Şair Mehmet Akif milləti tərif edərkən deyir ki; MİLLƏT, DİL VƏ DİN BƏRABƏRLİYİNDƏN İBARƏTDİR. Ziya Gökalpın da buna bənzər bir tərifi, təsbiti var; MİLLƏT, DİL VƏ DİNİN Ş?UR ƏTRAFINDA BİRLƏŞİLMƏSİNDƏN MEYDANA GƏLİR. Bu mədəni dəyərlərimiz son dərəcə m?h?mdir. Bunlardan birisini di?ərinə tərcih edə bilmərik. Amma burada vəziyyət bir az başqadır.Soruşa bilərsiz ki, DİL VƏ DİN MƏSƏLƏSİNDƏ ƏN ?NƏMLİ HANSIDIR, mən heç tərədd?d etmədən deyərəm ki, BİRİNCİ DİLDİR. Ç?nk? dil olmasa dini anlatmamız m?mk?n deyil. İnsanımıza əvvəl-əmirdə bunu qəbul etdirməliyik. Sev?ili Peyğəmbərimizə sormuşlar; ?Din nədir, Ya Rəsulallah??. Peyğəmbərimiz; ?Din nəsihətdir?- demişdir. İndi din nəsihətsə, biz bu nəsihəti nəylə, necə eləyəcəyik?. Biz bu nəsihəti T?rkcə edəcəyik.Ancaq T?rkcəylə d?ş?ncələrimizi və ya dinin ?özəlliklərini ortaya qoya bilərik. O baxımdan, T?rkcədən qopmaq, bir baxıma dindən də qopmaq deməkdir.Buna ?örə vətəndaşlarımız ?ç?n ən vacib məsələlərdən biri çocuklarına Almancanın yanısıra T?rkcənin də ?özəllikləri öyrətmələridir. Bu,evdən başlayacaq. Evdə m?tləq T?rkcə danışacaqlar. Sonra T?rk televizyonlarını dinləyəcəklər və hər evdə m?tləq, AMA M?TLƏQ BİR KİTABXANA OLACAQ və bu kitabxanada bizim T?rkcəmizin ?özəlliklərini ortaya çıxaran əsərlər olacaq. Kitab oxumadan söz d?nyasını zən?inləşdirmək çətindir, sonra bunsuz millətimizə və insanlığa faydalı olmamız m?mk?n deyildir.
   
   Mahmut Aşkar: Dilimizi necə zən?inləşdirmək olar?
   
   Yavuz B?lənt Bakilər: Dil zən?inliyinin insan həyatındakı önəmini açıqlamaq ?ç?n bir misal deyim sizə: Avropa bizdən nədən öndə, Batı ədəbiyyatı bizim ədəbiyyatımızdan neyçin zən?in, Avropadakı texnika bizim texnikamızdan nədən ?st?n? Yəni, insanlar yaradıldığında Cənabi Haqq, Batıdaki insanın qafasına beş kilo ağırlığında, on kilo ağırlığında bir beyin qoymuşmudur ki, bizə ?əlidiyi zaman 150 qram ağırlığında bir ət parçasımı atmışdır. Xeyir! Batıdakı insanın beyin ağırlığı nə qədərsə, bizimki də o qədərdir, yəni 1 kilo 400 qram. Amma Batıdakı insanların bizdən çox fərqli bir tərəfi var. Batı d?nyası öz çocuklarını çox zən?in bir dil d?nyası içindən keçirir. O baxımdan Batıda səkkiz illik təhsildən keçən çocukların dərs kitabları 72 min kəlmədən ibarətdir. Bu İtalyada 32 min, Yaponyada 44 min kəlmədir. Amma bizlərdə 6-7 min kəlmə arasında dəyişməkdədir və bizim çocuklarımızın da bu 6-7 min kəlimənin y?zdə 10 ilə d?ş?nməkdə və danışmaqdadır. Belə bir topluluqda inkişaf olmaz, belə insanlar cəmiyyətə faydalı olmaz. Belə insanlar öz ana və atalarının ?zlərini ??ld?rəməzlər. Bu baxımdan buradaki vətəndaşlarımıza, qardaşlarımıza tövsiyəm, evlərində ?özəl bir kitabxana yaratmalıdırlar. Çocuklarını T?rkcənin zən?inlikləriylə yetişdirmələri, m?mk?n olduğu qədər çox T?rkcə kəlmə öyrətməlirirlər.
   
   Mahmut Aşkar: Çok təşəkk?r edirəm.
   
   
   
   ORALARDA KİMLƏR VAR: İlhamə M?zəfərqızı
   
   
   
   HİSSİMİZİ
   
   İÇİMİZDƏ BO?A-BO?A
   
   
   
   Qismət adlı sirli yolun yolçusuyuq
   
   Yazımızdan kim saldı ki, bizi duyuq?
   
   Tələsirik öm?r boyu, pusqudayıq!
   
   Hissimizi içimizdə boğa-boğa.
   
   
   
   Tez unutduq, nə buyurmuş Tanrı bizə,
   
   Haqq verərək hərdən öz?-öz?m?zə.
   
   Saxta maska ?eyinirik ?z?m?zə,
   
   Hissimizi içimizdə boğa-boğa.
   
   
   
   Bəzən kiçik beyin ilə d?ş?nərək,
   
   Böy?k işlər arzulayır miskin ?rək.
   
   Bəd niyyətlə istəyirik imdad, kömək,
   
   Hissimizi içimizdə boğa-boğa.
   
   
   
   Pis ?ətirdi aqibəti zəmanəmiz,
   
   Başımıza bəla oldu öz dilimiz.
   
   Bilə-bilə alqışladıq yamanı biz,
   
   Hissimizi içimizdə boğa-boğa.
   
   
   
   Qiyməti yox, dəyəri yox söz?m?z?n,
   
   Kef öz?ənin, dad öz?ənin, adı bizim,
   
   Yaşamırıq, s?r?n?r?k dizin-dizin,
   
   Hissimizi içimizdə boğa-boğa.
   
   
   
   Nə ?izlətdi, nə ?östərdi ?özlər mənə?
   
   Kipriklərim yaşmaq oldu ?özlərimə,
   
   Pərdə tutduq həqiqətin ?özlərinə,
   
   Hissimizi içimizdə boğa-boğa.
   
   
   
   Eşq dəlisi yana-yana bimar oldu,
   
   Yad baxışlar bir sev?idən xumar oldu.
   
   Sığalımız saçımızda tumar oldu,
   
   Hissimizi içimizdə boğa-boğa.
   
   
   
   ?z əlinin sığalına bezən ?özəl,
   
   Gözlərində qəm daşıyıb ?əzən ?özəl.
   
   ?midini v?salından ?zən ?özəl,
   
   Yaşayırsan hisslərini boğa-boğa.
   
   
   
   Əzabını, möhnətini bilən varmı?
   
   Z?lmə salan bu cəfana layiq varmı?
   
   ?m?r boyu de, yaşamaq olarmı?
   
   Hissimizi içimizdə boğa-boğa?
   
   
   
   Əməllərlə axirətç?n yer əkirik,
   
   Sonra Tanrı şəfqətinə ?öz dikirik.
   
   Vaxt öld?r?b xoşbəxtliyə ?ecikirik,
   
   Hissimizi içimizdə boğa-boğa.
   
   
   
   ?PMƏK M?MK?N OLSAYDI ?PƏRDİM ?RƏYİNİ
   
   
   
   Bilirsən nələr keçir bu andaca könl?mdən?
   
   Tanrı əsir?əməyib ?özəllikləri səndən.
   
   Hisslərim sözə dön?b s?z?ləcək dilimdən,
   
   ?pmək m?mk?n olsaydı, öpərdim ?rəyini.
   
   
   
   Baxıram ??l ?z?nə nur saçılır elə bil,
   
   İlahinin nəqşidir... o adi rəssam deyil.
   
   Toxunmağa c?rətim yox, ??l?m, bunu yaxşı bil!
   
   ?pmək m?mk?n olsaydı, öpərdim ?rəyini.
   
   
   
   Qəlbinin ?özəlliyi simanda əksin tapır,
   
   Ruhunun incəliyi baxışlarından axır.
   
   ?z?ndə G?nəşmi var, belə yandırıb-yaxır?
   
   ?pmək m?mk?n olsaydı, öpərdim ?rəyini.
   
   
   
   Ağlasan da qəlbimdə, yenə ?zə ??l?rsən,
   
   Nə ədalət saxlaya, nə də qisas bilirsən,
   
   Göz?ndən axan yaşı tez ?z?ndən silirsən,
   
   ?pmək m?mk?n olsaydı, öpərdim ?rəyini.
   
   
   
   Saxtalıqdan uzaqsan... Sən - Tanrının nur payı,
   
   Gözəl cəhətlərinin varmı hesabı-sayı?
   
   Dostluqda, sədaqətdə yoxdur cisminin tayı,
   
   ?pmək m?mk?n olsaydı, öpərdim ?rəyini.
   
   
   
   Pis niyyət insanlardan daim uzaq ?əzirsən,
   
   Yalan danışanları o andaca sezirsən
   
   Nankorları əzəni sən də sözlə əzirsən,
   
   ?pmək m?mk?n olsaydı, öpərdim ?rəyini.
   
   
   
   Paxıllıq sənə yaddır ey ?öz?m?n işığı,
   
   Səndəki bu qaməti, səndəki yaraşığı,
   
   Qısqanana nə deyim, ay ?özəllik aşığı,
   
   ?pmək m?mk?n olsaydı, öpərdim ?rəyini.
   
   
   
   Gözlərindən öpərsəm, ayrılıq ?ətirməz ki?
   
   Yanağından öpsəydim ,d?nya ??lərdi sanki
   
   Dodağından öpm?rəm başa d?ş?lməz ç?nki!
   
   ?pmək m?mk?n olsaydı, öpərdim ?rəyini!

TƏQVİM / ARXİV