VƏTƏNDƏN UZAQLARDA KiMLƏR VAR":: ƏZiZƏ MUSTAFA-ZADEH...

TOFİQ ABDİN
22433 | 2006-10-14 09:29
QISA BİR ÖN SÖZ
   
   Sevimli yazar dostum Azər Abdulla görkəmli bəstəkar Cavanşir Quliyevlə bir sorğu keçirib. 525-ci qəzet həmin sorğunu çap edib. O sorğuda belə bir yer var"::
   
   A.A. - Getməyinlə bağlı, ümumiyyətlə təkcə sən yox, ziyalıların məmləkətimizdən xaricə axınına necə baxırsınız? Sən getdin, getməyinlə xalqımız, yaxud sənin özün nəsə qazandımı, itirdimi? Ziyalıların hamısı sənin kimi küsüb getsəydi, bu məmləkətin hal-vəziyyəti necə olardı?
   
   C.Q. - Azərbaycana heç nə olmayacaqdı. Çünki Azərbaycan ziyalılar ölkəsi deyil. 1990-ci ildə başlayaraq istər ziyalılar, istər iş adamları kütləvi surətdə bu ölkəni tərk etməyə başladılar. Mən nə birincisiyəm, nə də axırıncısı. Məndən qat-qat ağıllı və gərəkli adamlar buradan çıxıb gedib. Ancaq bu məsələ Azərbaycan cəmiyyətinin vecinə də deyil. Respublikanın yarısı parçalanıb dağılsa da Azərbaycan cəmiyyətinin ondan xəbəri olmayacaq. Mən inanmıram ki, dünyada hansısa bir hadisə, zəlzələ, tufan, faciə bu torpaqda gəzişən səkkiz milyonluq cəmiyyəti tərpədə, ayılda. Mən burda özümü fiziki, mənəvi baxımdan və hər mənada artıq hiss elədim, işdən qovuldum...
   
   
   
   Mn az iş görmdim bu Vtn üçün
   
   Grk unutmasın bu Vtn mni
   
   
   
   Boris Pasternak
   
   
   
   ...?Hürriyt? qzeti. May 1996. ?Klassik musiqidn başqa Miles Davis, Dizzi Gillespie v Billi Holidaya heyran olduğunu da vurğulayan Əziz Mustafa-Zadehin snti d, gözlliyi d diqqti çkir. Musiqisinin göy qurşağının için aldığı bütün rnglri hat eldiyini iddia edir Əziz Mutafa -Zadeh?.
   
   ?Radikal? qzeti. İyun 1997. ?Birinci Uluslararası İzmir caz festivalı Şrqin Caz Prinsesi adını almış, ünlü Azri pianoçu Əziz Mustafa Zadehin Çeşm Açıq Hava teatrındakı konserti il başa çatdı. Əziz ?Shny çıxdığında ALLAH VƏ ATAM üçün çaldı".
   
   ?Ortadoğu? qzeti. 16 iyun 1997. ?Hyat flsfsini sevgi v sayqını yaşamaq kimi bir dilemma üzrind duran Əziz 8 ildir vtndn, Azrbaycandan uzaqlarda yaşayır. Əziz musiqisinin tanınmasında Azrbaycandakı imkanların hllik tam olmadığını söylyir v lav elyir" Azrbaycanda yaşasaydım, gözl bir havada yaşardım, amma musiqimi bu qdr tanıda bilmzdim. Mnim üçün n böyük gerçklik Allahdır?.
   
   ?Yeni Şfq? qzeti. 15 iyun 1997. ?Bakı konservatoriyasında klassik musiqidn aldığı thsili caz v Azrbaycan folklor musiqisiyl birlşdirrk ifa etdiyini söylyn Əziz Şrql Qrb arasında bir körpü ola bilmsi üçün çaldığını söylyir.
   
   ?Yeni Yüzil? qzeti. 12 iyun 1997. ?Şrqdn sn caz rüzgarı? adlı mqaldn. Musiqisind özünmxsus bir Doğu v Batı birlşmsi yaradan Əziz ilk albomunu 1991-ci ild buraxdı. Sonra bir-birinin ardınca daha üç albom- ?Daima? ?Danço Of Fire? v ?Yeddinci gerçk? albomlarında yeni bir ifa tqdim edir. Caz folk v Klassik musiqini birlşdirn bir stil Əzizni dünya ifaçı kimi tanıtdı?.
   
   Not" qzet yanlış olaraq Əziznin atasının bir maşın qzasında öldüyünü yazır. Bel şeylr Türk mtbuatında tez-tez rast glinn şeydir. Htta onlar Tofiq Bhramovu da ?rus hakim? dey tqdim edirlr v mn d buna etiraz olaraq bir yazı da yazdım ?TOFİQDƏN RUS OLMAZ? dey.
   
   ?Milliyyt? qzeti. 24 iyun 1997. ?1991-ci ild çıxardığı ilk solo albomu ?Aziza Mustafa ZADEH? il caz dünyasında ilk sıralara yerlşn ZADEH daha vvllrd konsert verdiyi Türkiyd musiqisevrlr trfindn çox bynilmişdi. Əziz Mustafa Zadeh önclikl musiqini gözl bilir. Alışqan v inadkardır. Barmaqlarına v ssin güvnir. Shnd olarkn heç bir dinlyicini sıxmır. Bir baxırsınız azric oxuyur, bir baxırsınız ingilisc. Monotonluqdan heç xoşu glmz. Əziz Açıq Hava teatrındakı konsertind azan ssini eşidn kimi ifasını ksdi v azanı dinldi?.
   
   Örnklrin sayı çox v mn bu siyahının bir yerind bunu özllikl vurğuladım ki, hqiqtn son illrd Türkiyd Əziz haqqında yazılan yazıları toplasaq bir dissertasiya mövzusu ortaya çıxar v bunu da mn xüsusi yazım" çox tbqli v blk d çox milltli bir ölk olan, hl çox dinli demirm, Türkiyd mn biln Əziz Mustafazad yegan ifaçıdır ki, onu bütün tbq sevir, sev bilir v yaxud Əziz özünü sevdir bilir. Bu ağılalmaz bir şrtdir v mqalnin sonunda mn qatı dini qzet olan ?Yeni Şfq? qzetindn Əziz il lap bu yaxınlarda olan br söhbtdn parçaları da daxil edirm.
   
   Türk mtbuatında yayınlanan son reportajında Əziz bu df son drc ağıllı v son drc dyişik bir planda çıxır oxucuların qarşısına.
   
    YENİ BİR ƏZİZƏ.
   
   May . 2002. Yenidn İstanbulda
   
   Mistika musiqimin Canıdır
   
   
   
   Azri sntçi Əziz Mustafa Zadeh İstanbulda yen unudulmaz konsert verdi. ( May 2002-ci il). Bstldiyi musiqiyl dinlyicilri fsunlayan sntçi mistikanı musiqisinin bir ?rngi? olaraq deyil ?canı, cövhri? olaraq görür. Əziz türk musiqisinin heyranıdır, xüsusil d Aşıq Veysli v Zki Müreni sevir.
   
   Azrbaycanlı dünyaca mşhur caz pianoçu, müğnni v bstkar Əziz Mustafa Zadeh İstanbulda verdiyi konsertl türklri özün bir daha heyran qoydu. Klassik Azri musiqisi v cazı birlşdirrk tqdim edn sntçi yeni bstlriyl yanaşı son albomu ?Shamans? (Şamanlar) dan da bzi parçalar sslndirdi. Konsert boyunca pianinosunun arxasında nhnglşn sntçi İstanbuldakı son gününd msum v sanki myus bir sntçi olaraq jurnalistlrin qarşısına çıxdı. Pianino qarşısında heyrtamiz bir insanı xatırladan Əziz, reportaj zamanı ?ürkk? bir qızı xatırladırdı. Bizim d ?cazın msum şahzadsiyl? ilk sualımız onun bu halıyla bağlı oldu. Əziz, normal yaşamında niy bel myus v peşman kimi görünürdü. Bu sual qarşısında bir az sssiz qalan sntçi, bu sualın cavabını anası Eliza xanımın vermyini istdi. Anası Eliza xanımın dediyin gör Əziz 3-4 yaşlarında çox dcl imiş. O küçy çıxdıqda bütün uşaqlar ondan qorxar v sağa sola qaçarmış. Eliza xanım qeyd etdi ki, o vaxtlar Əziz bu qdr utancaq deyildi. ?Bu ağıllı deyil?, ?bu qşng deyil?, ?o axmaqdı? deyrk başqa uşaqları bynmz, onlarla danışmazdı. Atasının ölümündn sonra da Əziz durğun, utancaq v danışmaqdan, söhbtdn qaçan bir insan oldu.
   
   ?Musiqimi n gözl şkild pianino ifad edir? - deyir böyük Azri sntçi Əziz. Bu utancaq v myusluğunun sntin, müvffqiyytin çox böyük tsiri olduğunu düşünür. O bel düşünür ki, pianino v musiqi onun üçün n gözl ifad şklidir. Sözlrin bir şeylri ifad etmkd zif qaldığını, duyğu v düşünclrini ancaq musiqiyl tam ifad ed bildiyini söylyir.
   
   Əziz Azri musiqisini böyük istedadla caza ayarlayır, bunu cazla n profesional şkild birlşdirrk, dünyaya yayır. Şrq musiqisinin mistikasını bütün bstlrind hiss etdirn sntçi caz dünyasına yeni tonallıqlar qazandırmaqla yanaşı, özün d yer açır.
   
   Şrq musiqisi Qrbi znginlşdirir.
   
   Əziz hr n qdr Bax, Pavel v Betxoven kimi mşhur bstkar-lardan tsirlns d onun sntçiliyinin formalaşmasında Azri cazının dahisi Vaqif Mustafazadnin böyük rolu var. Atasının Azri musiqisini znginlşdirmyind v inkişaf etdirmyind böyük rolu olduğunu söylyn Əziz bu bayrağı atasından miras aldığını söylyir. Musiqini ?göyqurşağına? oxşadan Əziz, türk musiqisi d daxil olmaqla bir çox mnbdn yararlandığını deyir. Atasının vasitsil Aşıq Veysl v Zki Mürenin musiqisi il tanış olduğunu, onların tsirind qaldığını v Bülent Ersoyun heyranı olduğunu söylyir.
   
   Əziz son albomu ?Şamanlar?da Aşıq Veyslin ?Uzun inc bir yoldayam? adlı mahnısını da sslndirir. Sntçi bunun sbbi olaraq türk musiqisin olan heyranlığını göstrir. ?Çox sevdiyim türk musiqisindn vaz keçmk olmaz. Bu sbbl Türk musiqisin yer vermk istdim. Türklr çox tbii v tmizdirlr?.
   
   Ona albomun üstünd ozanın adının yer almadığını söyldiyimizd, Əziz bunun qsdn olmadığını, albomun glck yayımında bu shvin düzldilcyini qeyd etdi.
   
   ?Qlbdn qlb yol olsun dey Allah biz musiqini verdi?. -Əziz bel deyir.
   
   Dünyada bir çox musiqi tnqidçilrinin onu ?Şrqd qalxan dünyanı ovsunlayan ss v ya bu gün sadc olaraq sntçidir, ancaq glckd böyük sntkar olacaq sözlrin? Əziz bel cavab verir" Bunlar bir sntçi üçün çox gözl sözlrdir. Amma mn tbiiliyi sevirm. Üryimdn n keçirs, ruhum nec istyirs, Allah mn n istiqamtd, nec ilham verirs, o şkild oxuyuram v çalıram. Bynib bynmmk musiqi sevnlr qalır.?
   
   xxxx
   
   
   
   Əlimin altında v üryimd hl bitmk bilmyn n qdr fikirlrin olduğunu düşünüb, Türklrin CAZIN PRENSESİ deyrk YERƏ-GÖYƏ sığdıra bilmdiklri, unudulmaz Vaqif Mustafazadnin balası v layiqli yadigarı Əziz haqqındakı bu yazını sona çatdırmağın çtinliyini çkirm v bu yazını mn bitmiş hesab elmirm...
   
   ?Vida? sözündn qorxsam da, vidalaşmaq zamanıdır v bu sözün bir az yumşağını v bir az ümidvercisini söylyirm" ƏLVİDA, DOSTLAR!
   
   Mn gör ?ƏLVİDA? sözünd görüş bilmk ümidi gizlnmkddir ?HƏLƏLİK? sözündki kimi...
   
   
   
   (Davamı olacaq)
   
   
   
   Not" Yazımızın iriliyini nəzərə alıb bu dəfə Bir neçə sətirdə və İnternet xəttindən rubirkasındakı yazımızı vermirik.
   
   

TƏQVİM / ARXİV