adalet.az header logo
  • Bakı 15°C
  • USD 1.7

Hər zənbə bu yerdə Tofiq Abdin

TOFİQ ABDİN
35675 | 2006-08-11 23:58
Qısa bir giriş
   
   Keçdiyimiz günlrd Türkiyli alim,Azrbaycan xalqının böyük dostu,dbiyyatımızın yorulmaz tdqiqatçısı v tbliğçisi,professor Yusif Gdikli Azrbaycana glmişdi v mlum olduğu kimi vtn qayıtdıqdan sonra yazıdığı bir yazı dbi camimizd mübahis yaratmışdı v biz hft el bu yerdki yazımızda bu mübahisnin bzi mqamları haqqında çox qısa bir yazıda anlatmışdıq.V soruşula bilr":: biz ndn bu mslni üstün qayıdırıq? Sadc daltin brpasını istyn bir insan olaraq Yusif Gdiklinin inciklik dolu mktubu bir çox xlaqi v insani trfdn bizim içimizi qımıldatdığından bunu elmişdik. Orda bel bir qeyd d vardı ki, AHgİSTANBULgİSTANBUL kitabımda Yusif Gdiklinin bu inciklikd haqlı olub olmadığını oxuya bilrsiniz.Kitabın yayım imkanının az olduğunu nzr alıb daha geniş oxucusu olan ƏDALƏT qzetind o sorğuya yenidn qayıdırıq.Yusif Gdikli öz incikliyind bir msly toxunmuşdu":: dbi camimizin ?lokoativi? olan bir tşkilatın ona soyuq münasibti ndn qaynaqlanmışdı? Yusif Gdiklinin buna haqqı vardımı? Buyurun, özünüz oxuyun v düşünün.
   
   YUSİF GƏDİKLİ
   
   KİMİDİR?
   
   
   
   Yusif Gdikli 1956-cı ild Türkiynin Trabzon bölgsin bağlı, Akçaabad qzasında dünyaya göz açıb.Azrbaycanla bağlı bu gün qdr 16 kitab v 100-dn artıq elmi mqal yayınlayıb.
   
   ***
   
   "Bu kitab çox böyük maraqla ğarşılandı. Ona gör ki, o vaxda qdr oraların şeri ndir, necdir- bir kimsnin mlumatı yox idi bu bard. Burda, Türkiyd bizim Milli Kültür Vaqfımız var, 1984-cü ild hmin antalogiya gör bu Vaqfın dbiyyat mükafatlarını aldıq"-dey söhbt başlayır Yusif Gdikli byfndi.
   
   "Sonra axtarışlarımı davam etdirdim. Bu df müasir Azrbaycanın nsri il maraqlandım v bir hekay Antaloqiyası hazırlamaq üçün qollarımı çırmaladım. Bu iş başladım 1987-ci ild. El hmin ilin sonlarında da bu hekay Antaloqiyasını çap etdirdim. Heç şübhsiz,bu da maraqla qarşılandı. Kitabda 35-dn artıq Azrbaycan yazarının srlri tmsil olunurdu. Kitabda ön söz v inclmlr, araşdırmalar da yer almışdı.
   
   Bu arada mn mqallr yazdım-Azrbaycan dbiyyatı üzr. Sonra 1990-cı ild Şhriyarın Türkc şerlrini nşr etdirdim. Kitabda ön söz yazdım v şairin 80-dn çox şerini türkcy çevirdim. Kitabda sözlük bölümü d vardı. Türkiyd mlum olmayan adların izahına aid bilgilr yer ayırmışdım. Şhriyarın özü is Türkiyd bir az vvlrdn tanınır.
   
   -Yusif by, Şimali Azrbaycandan, şxsn siz, müasir yazarlardan ilk df kimin adın eşitmişsiniz v ümumiyytl, kimlri tanıyırdınız?
   
   -İlk df Azrbaycan şairi olaraq Nbi Xzrini tanımışdım. Sonra Bxtiyar Vahazadni. İlk şer kitabı olaraq Nbi Xzrinin şerlr kitabıyla rastlaşmışam. 1974-75-ci illr olardı mnc. Sonra Bxtiyar Vahabzadnin şerlr kitabı yayınlandı. Daha sonra bizim o antaloqiyalarla geniş tanışlıq başladı.
   
   -Çtinliklri anlatdınız. Bu mlum. Yaxşı bs siz bu şerlri, bu hekaylri haradan tapırdınız?Bel bir fikir yaranır ki, siz bu v ya digr şair v yazıçının liniz keçn srin üz tutmusunuz...
   
   -Bli, haqlısınız... Bu çox gözl mntiqdir v etiraf edim ki, bizim heç bir seçmk imkanımız yox idi. Deyk ki, bir Bxtiyar Vahabzaddn, bir Nbi Xzridn seçmk imkanı vardı. Amma daha heç bir imkan yox idi. Rhmtlik Abbas Zamanovun Ərzurum Universitetin verdiyi kitabxanadan istifad etmk imkanı da oldu. Hr iki Antalogiyada ordan faydalandıq... Abi, o zaman biz bir Azrbaycanlı gör bilmirdik, qaldı ki,kitab ola. İlk Azrbaycanlını 87-ci ild gördüm, Rfiq Zkanı. Sonra Abbas Abdullanı gördüm. 87-dn sonra münasibtlr bir az artdı. Bunu etiaf edim"::ilk df yapılan hr şeyd ksiklik v yalnışlıq ola bilir...
   
   İndi mqsdim ndir"::iki cildlik, blk d üç cildlik bir Azrbaycan şer Antalogiyası toplamaq. Keçn il Azrbaycanda 100- yaxın kitab yığıb gtirdim. İndi mnim kitabxanamda 700- yaxın Azrbaycan kitabı var. İnşallah, bu bahardan etibarn şer Antalogiyasına başlayacağam.
   
   -Yusif by, şeri, hekayni çevir bilmk nisbtn asandı. Amma mn bu yaxında bizim dil alimi Frhat Zeynalovun Türkiy türkcisn çevirdiyiniz bir kitabıyla tanış oldum. Çtin bir işdi. Bunu nec ld ed bilirsiniz?
   
   -Vallah, düz buyurursunuz. Amma, artıq bu işin içindym, dey, Frhad Zeynalovun kitabının Türkiy türkcsin çevirilmsin ürkdn girişdim. Çox ziyyt çkdim. Müqayisli terminlr var. Özünüz gördünüz. Ömrümün bir xeyli zamanını srf eldim. Heç ks mn bu işd yardım etmyib. Zngin kitabxanam var. Bütün Türk xalqlarıyla bağlı. V bu kitablar yaxın kömkçim oldu. Qramatik müqayislri anlamaq üçün günlrl çalışmalı oldum.
   
   Açığını dyim ki, çox gözl d qarşılandı bu kitab. Msln Türkiynin tanınmış alimi Əhmd Ərculasın çox byndi bu kitabı v onun haqqında yazı yazdı, htda tsüfl yazmışdı ki, çox gec çap olunub"::bu çoxdan lazım idi.
   
   -Üusif by mn anlatdığınız son işlriniz bard mlumat, bilgi ver bilrsinizmi? İndi Azarbaycan dbiyyatı üzr hansı işlriniz var?
   
   -Çağdaş Azrbaycan yazarlarını anlatmazdan qabaq bir-iki kitabın da adını deyim. Mn Əhmd by Cavanşirin çox grkli olan "Qarabağ xanlığının tarixi" kitabını nşr etdirmişm. Sonra uşaq srlri yazan Əli Smdoğlunun uşaq hkaylrini çevirmişm. Bunlar da olub keçn il. Bu yaxınlarda yazıçı Elçinin hkaylrini (16 hekay daxildir) bir toplu halında kitab şklind hazırlayıb "Ötükn" kitab nşriyatına vermişm. Mn el glir ki, bizim bu söhbtimiz çap olunana qdr... yr çap olunarsa, bu kitab da işıq üzü gör bilck. Elçinin nsri mnim çox xoşuma gldi. "Ötükn" nşriyatı da onun srlrin böyük maraq göstrir. Son olaraq limd olan iş, yni o da hazırdı, son redakt işlrin baxıram, sözlrini dqiqlşdirirm, sağ olun ki, siz d yardım etdiniz-yazıçı Anarın "Beşmrtbli evin altıncı mrtbsi"sridir. Bu kitabı da "Ötükn" nşriyyatı çap elyck. Mn hr iki kitabın sevilcyin inanıram. Daha sonra İsmayıl Şıxlı, İsa Hüseyinov v Yusif Smdoğlunun srlrin müracit elmk fikirim var...
   
   Son söz olaraq n demk olar? Sağ olsun "Ötükn" nşriyyatı v var olsun Yusif Gdikli!
   
   
   
   ("Ama bu şüar deyil. Vallah tbii bir sonluqdur)...
   
   İstanbul 1995.
   
   
   
   BİR NEÇƏ SƏTİRDƏ
   
   
   
   DƏDƏ YAŞINDA OLMAYAN MƏRCAN DƏDƏ
   
   
   
   Mrcan Dd (başqa bir adıyla D. Arkın Allen) Sufi musiqisinin ilahi nnsini çağdaş musiqi tonlarıyla inc bir biçimd işlyrk ski il yenini, Doğu il Batını birlşdirn bir musiqiy imza atmışdır.
   
   Bu musiqi birliyinin qurucusu v lideri Arkın Ilıcalı olaraq, 1966-cı ild Türkiyd dünyaya glib. Ney, bandır, davul v vokal sntçisi olmaq yolunda musiqi thsilini nnvi yollardan, tsvvüf musiqi ustalarından alıb. Müllimlri arasında Usta Nezih Uzel v ney sntçisi Ömr Ərdoğduların adını çkmk olar. Ayrıca bru sntini öyrndiyi böyük ney ustadı Niyazi Sayından da çox şeylr xz etdi v onun tsiri açıq-aydın duyulmaqdadır.
   
   Ebru sntini öynmsini Concordia Universitetind Arts Studiya proqramında davam etdirn Mrcan Dd, 1998-ci ild Kanadaya köçdü. O ildn bu yana bir çox Sufi qruplar il Avropa, Kanada, ABŞ v Türkiyd musiqi çalışmalarına davam edn sntçi, The Universityon Saskatchevanda Professor David Kaplan il dünya musiqisi bard axtarışlarda oldu.
   
   ?Mrcan Dd Topluluğu?, Ddnin son on il içind aldığı geniş musiqi biliyinin bir sonucu olaraq, 1997-ci ild yarandı. İlk albomları "Sufi Dreams" hm Quzey Amerika, hm Avropada çox böyük marağa sbb oldu. Alman televizyonu Saarlandischer Rundfunkun yaradıcıları Sufi Musiqi il bağlı hazırladıqları sndli filmd (blgsld) sas aparıcılardan biri Mrcan Ddnin olmasına qrar verdilr. V bu sndli filmin musiqisini d eyni sntçi trfindn yazılmasını da istdilr. Blgsl 1999-cu ild Fevral ayında Alman televiziyasında yayınlandı v böyük bir söz-söhbt yaratdı.
   
   Sntçinin ikinci albomu "Journeys of a Dervish", 1999-cu ild işıq üzü gördü. Mrcan Ddnin bir sonraki albomu "Syahatnam", 2001-ci ild buraxıldı.
   
   2001-ci ilin iyun ayında keçiriln v dünyanın n mühim festivallarından biri olan Uluslararası Monreal Caz Festivalında "Doğu il Batı Birlşir" başlıqlı konsertd, Burhan Öçal v Camalddin Tacuma il Mrcan Dd Trio olaraq 100.000 tamaşaçının qarşısına çıxdı. 2002-ci ild buraxdığı "Nar" albomunda klassik Türk musiqisinin n başlıca ifaçılarıyla çalışan Mrcan Dd, bu albomda daha öncki albomlarına gör daha çox dinlyici, azana bildi.
   
   
   
   İNTERNET XƏTTİNDƏN
   
   
   
   "RƏSSAM" HİTLERİN ƏSƏRLƏRİ AÇIQ SATIŞDA
   
   
   
   Alman diktatör Adolf Hitler aid 21 sulu boya tablo v rsm srlri 26 avqustdan satışa çıxarılacaq.Tablo v rsmlrin İngiltrnin qrbidndki Lostvithield olan Jefferys satış evind 5600 dolardan satışa çıxarılması gözlnilir.
   
   Hitlerin Birinci Dünya Savaşı sırasında zabit olaraq xidmt etdii dönm aid olduğu sanılan srlrin satışa çıxarılması ilk df Yanvar, mart aylarında olacağına dair Sunday Teleqraf qzetinin xbrind yer ayrılımışdı.
   
   Jefferysin msul işçilri, qzetin verdiyi xbrdn sonra bu srlrin hqiqi olub olmadığını araşdırmaq üzr aparılan inclmlrin hl sonuclanmamış olduğunu, bu ndnl satışın bir qdr gecikdiyini d oxucuların diqqtin çatdırmışdır.
   
   
   
   

TƏQVİM / ARXİV