Bu günlər Şimali Koreya ilə bağlı məsələlər yenə
gündəmdədir. Koreya lideri Kim Çen İnin sağ və ya ölmüş olması barədə söhbətlər
səngimək bilmir.
Yarım əsrdən çoxdur Koreyanın şimalına nəzarət edən
ata, oğul, nəvə xanədanlığının həyat tarixçəsini sizə təqdim edirik.
O gün ölkənin düşməndən qurtuluş il dönümü idi. Nəhayət, adını bildiyi vaxtdan bu yana
babasının hüzuruna çıxacağı an gəlmişdi. Hər yer bayraqlar və ona aid sözlərlə
bəzədilmişdi. Mavi önlüyünü geyindi. Məktəbə getdi. Dostlarıyla birlikdə muncuq
kimi düzülmüşdülər. Yağışın altında üşüyən balaca bədənlər müəllimlərinin təlimatlarına
qulaq asmışdılar. Hər şey günün müqəddəsliyinə uyğun olmalı idi. Məsələ ulu öndəri
anmaqdırsa kimin və ya nəyin önəmi ola bilərdi ki? Minlərlə adam məzara doğru
axışdılar. Marşlar, liderə səcdə etdirilən bədənlər. Nəfəs almadan bir nöqtəyə
gözünü zilləyən çatmaqaş hərbi formalılar. Baxanı ürpəşdirən bir tablo
yaradırdılar. Bəli, bəli nəhayət uca liderlərinin ayaqlarının dibindəydilər.
Başını qaldırdı. Balaca gözləri ilə önündə yüksələn onlarla tonluq bürünc
adamın gözlərini görməyə çalışdı. Uşaq ağlıyla babasının danışa biləcəyini
düşünürdü. Əgər göz-gözə gələ bilsələr soruşacaqdı: " Bizim burada nə işimiz
var?”
Bu gün dünyanın ən qapalı rejimi Şimali Koreyadır. Cənubdakı qardaşı elektronik
ixracat rejimiylə ən varlı ölkələr sırasında top qovub vətəndaşları rəfah nemətlərdən
istifadə edərkən şimaldakılar qəpiyə güllə atır. Marşlar və quru şüarlarla dövlət
qürurlarını məcburi yolla şişirdirlər, şorbaya qatıq qatırlar.
Bütün totalitar rejimlər mədə bulandırandır. Amma inanın, heç biri Şimali
Koreyanın əlinə su tökə bilməz. Yerdən qopmuş bir planetə bənzəyən bu ölkənin
memarısa Kim Jong İldir. Daha doğrusu beyinlərə yeridilmiş adıyla "Uca lider”.
Sizə bir millətin zehnini üyüdərək özünə səcdə etdirən bir bütün hekayəsini təqdim
edirik.
Gözünü açdı, yaponları gördü
Yapon işğalı altındakı Çində doğulanda ölkədə qarmaqarışıqlıq idi. Gəncliyi
yaponlara qarşı mübarizə hərəkatında keçdi. Yaponların təzyiqi artanda Kimin
ailəsi Mancuriyaya qaçdı. Kim Çin məktəblərində oxumağa başladı. 1925-ci ildə həyatında
önəmli rol oynayacaq Koreya Komunist Partiyası yaradıldı. Bir müddət gizli fəaliyyət
göstərən Kim yaponların Mancuriyada silaha əl atmasından sonra silaha sarıldı.
1932-ci ildə Mancuriyada yaponlara qarşı mübarizə hərəkatının komandiri
olmuşdu. Yaponlar 200 min nəfərlik koreyalı və çinli döyüşçünü bir dəfəyə əzmişdi.
Lakin Kim yaxşı döyüşçü idi. Yaponlar onu məhv etmək üçün xüsusi dəstə
yaratmışdı. 1937-ci ildə başlayan ıı
Sino-Yapon müharibəsi bölgəni daha da qarışdırdı. Çinlə döyüşən Yaponiya bir
yandan da müstəmləkəsi Koreyanın boğazını sıxırdı. Bütün koreyalılar yapon adı
götürməyə və yaponca danışmağa məcbur edilirdi. Həmin günlərdə Kimin ilk arvadı
da yaponların qurbanı olacaqdı. 1941-ci ildə Şimali Koreyanın gələcəkdəki
lideri yaponların tuta bilmədiyi tək döyüşçü olmağın ləzzətini yaşayırdı. Yaxın
adamlarıyla Sibirə qaçmaq məcburiyyətində qaldı.
Onu səhnəyə gətirən ruslar
oldu
Qanadları altına sığındığı ruslar Kim və adamlarını kəşfiyyat məlumatları
toplamaq üçün yenidən Mancuriyaya göndərdi. Kimin Çin və Rusiya ilə olan əlaqələri
o günlərdən başladı. Ruslar gələcəyin `tanrı lideri`ni sabotaj, kəşfiyyat və əlaqələr
baxımdan yetişdirib bol-bol ideologiya şərbəti içirdilər. Kommunist fəlsəfəsi
ilə başlarını doldurdular. Kim və adamlarının ruslarla əlaqəsi müharibənin
sonuna kimi davam etdi. Yaponların Amerikaya hücum etməsi onların sonunu gətirdi,
Kim üçünsə yolun başlanğıcı açıldı. Yaponlar Sakit okeanda Amerikaya hücum
ardınca hücum edəndə Kim ikinci dəfə evləndi. Bu gün Şimali Koreyanın rəhbəri
olan Kim Jong İl 1942-ci ilin 16 fevralında Sibirdəki hərbi bazalardan birində
dünyaya gəldi. Lakin daha sonralar bu Sibir əhvalatları qeydlərdən silinəcəkdi.
Şəxsiyyətə pərəstiş amilini nəzərə alan Kim Jong İlin Şimali Koreyanın ən yüksək
və müqəddəs yeri olan Paektu-san zirvəsində doğulduğu uydurulacaqdı. Hətta bu
da kifayət etməyəcək, onun doğulduğu anda göy üzündə cüt göy qurşağı olduğu,
parlaq bir ulduzun ortaya çıxdığı və cənnətdən yer üzünə bir qaranquş
endirildiyi deyiləcəkdi.
Soyuq müharibə bitdi
Ikinci dünya müharibəsinin bitməsi Kimin həyatında dönüş nöqtəsi oldu. Müharibədən
sonra Koreya müharibənin qalibləri və soyuq müharibənin yeni düşmənləri olan
SSRİ və Amerika arasında iki yerə bölünmüşdü. Hər iki tərəf təsiri altında olan
Koreyada özlərinə uyğun rejim qurmuşdu. Artıq iki Koreya
var idi:Kommunist Şimal və Demokratik Cənub.
1946-cı ildə Koreya Əmək Partiyasının rəhbərlərindən olan Kim İl Sung qısa müdət
için ölkəyə damğasını vuran işlərə başladı. Cinslər arası bərabərlik yaradıldı,
din nəzarət altına alındı. Bir vaxtlar yaponlara və rejim düşmənlərinə aid olan
torpaqlar və sənaye obyektləri milliləşdirildi. Sovet kimi planlama həyata
keçirildi. 1948-ci ildə Koreya yarımadasının bölünməsi rəsmiləşdirildi. Öncə Cənub
daha sonrasa Şimali Koreya ayrı-ayrı dövlətlər olaraq səhnəyə çıxdı. Hər iki tərəf
də Koreya yarımadasının rəsmi təmsilçisi olduğunu iddia edirdi. Bir yandan cənubdakı
qardaşlarına düşmən gözüylə baxan Kim digər yandan da partiya daxilindəki
müxaliflərini aradan götürürdü. Mütləq rejimə gedən yolunu asfaltlayırdı.
1949-cu ildə Amerikanın təhlükəsizlik xaricində olduğuna görə öz ordusunu Cənubdan
çıxartması Kimi daha da həvəsləndirdi. Amerikanın taktiki baxımdan geri çəkildiyini
və Cənubun Şimalı işğal etməsinə zəmin hazırladığını iddia edən Kim " iki
Koreyanı birləşdirən qəhrəman” olmaq üçün qollarını çırmaladı. Həmin günlərdə
onun "qardaşları” sırasında olan Sovet lideri Stalin və Çin lideri Mao Kimi hələ
şərtlər münasib olmadığına görə cənuba hücum etməkdən çəkindirməyə çalışdı.
1950-ci ildə Kim hər iki lideri Cənubi bir yumruqda yerə sərəcəyinə inandırdı.
Yaşıl işıq yanmışdı.
Döyüşdülər,
bir-birini məğlub edə bilmədilər. Hər kəs öz yoluyla getdi
Kimin rəhbərliyindəki Şimali Koreya ordusu 1950-ci ilin 25 iyununda Cənuba
girdi. Şimallıların sözüylə " Ana vətənin müstəqilliyi üçün böyük müharibə”
başlamışdı. Amerikanın liderliyi ilə birləşmiş millətlər hücum edəni
dayandırmaq üçün silaha sarılmaqda gecikmədi. Kimin psixopat əməllərini
saxlamaq üçün döyüşənlər arasında türk əsgərləri də var idi. Ilk yumruğu vuran
şimallılar başlanğıcda cənubu əzsə də amerikalıların dəstəyi ilə güclənən cənublular
qısa zamanda valı tərsinə çevirdi. BM qüvvələri Şimali Koreya torpaqlarına
doğru irəliləməyə başlamışdı ki, uzaqdan olub bitənləri izləyən Mao müharibəyə
qoşuldu. Bir milyonluq nəhəng Çin ordusunun dəstəyi ilə şimal müharibədə balans
yaratdı. Iki tərəf də 1953-cü ilə kimi bir-birini məğlub edə bilmədi. Atəşkəs
elan edildi və tərəflər bu gün aralarında sərhəd olan 38-ci paraleldə dayandı.
Müharibənin ardından hər iki Koreya öz yoluyla yürüyəcəkdi. Biri inkişafa, digəri
isə ağlagəlməz absurd bir diktatorluğa doğru...
Qapıları kilidləyib,
işıqlarını söndürün. Şimali Koreya yatacaq
Müharibənin ardından Şimal tam anlamıyla özünə
qapandı. Kim ölkənin qapısını kilidləmiş, açarını isə dənizə atmışdı. Xalq
müharibənin dağıntısından gözlərini açmağa fürsət tapmamış rejim başlarına
endi. Ölkənin dörd bir yanında hələ də fəaliyyətdə olan əmək düşərgələri
yaradıldı. Buradakı fəaliyyət təbii ki, rejim düşmənlərinə qarşı həyatı zindan
etmək idi. Xarici mətbuat oxumaq, Cənubi Koreya mahnısı dinləmək və rejimə
gözün üstdə qaşın var demək bu düşərgələrə düşmək üçün yetərli idi. Hitlerin yəhudi
soyqırımından sonra bilinən qaz kameraları yenə bu düşərgələrdə istifadə
olunacaqdı. Bu ölkədən qaça bilən mütəxəssislər qazlamanın, ölkənin kimyəvi
müharibənin bir hissəsi olduğunu və 90-cı illərin ortalarına kimi müxaliflər üzərində
bu kimyəvi sınaqların keçirildiyini iddia edəcəkdilər.
Baş ağrısına,
diş ağrısına: Juche
Kim hər yerə bir diktator kimi müharibə elan etmiş, Tanrını ictimai həyatdan
çıxarmışdı. Bu halda alternativ bir düşüncə ortaya qoyulmalı idi. Bu ideologiyanın
adı Juche oldu. Kimin 1955-ci ildə uydurduğu və "insanın başına gələ biləcək hər
problemin əlacı” olaraq ünvan göstərdiyi bu bənzərsiz ideologiyanın tərifi belə
idi: Liderə sorğusuz itaət. Kim İl Sungism olaraq da bilinən yeni dinə `birlik
və bərabərlik`, bütöv milliyətçilik və `daxili düşmənlər-xarici düşmənlər`ə
ölçüsüz inam. " Sosializm və kommunizmin inşasında işinizə yarayacaq tək şey
Juchedir. Başqa şeylərlə başınızı yormayın” deyirdi Kim. Başını yoranlarınsa
başını qoparmaqdan heç də çəkinmirdi. Lakin sözlə heç nə yürüməzdi. Ölkənin
pula və xarici yardıma ehtiyacı var idi. Lider bir yandan kommunist dostların
qapısı döyüb pul və texniki yardım istəyərkən, digər tərəfdən də şəxsiyyətini və
ideologiyasını ilmə-ilmə hörməkdən geri qalmırdı.
Bu işlər ağla
ziyandır
Ölkənin dörd bir yanı uca liderin nəhəng heykəlləri, sözləri və tabloları ilə bəzədilir,
başını qaldıran hər Şimali Koreya vətəndaşı hər yerdə uca lider ilə üz-üzə gəlirdi.
Bu arada Kimin adına hər gün yeni bir ad əlavə olunurdu. Nələr yox idi ki: `dəmir
iradəli-həmişə müzəffər komandan`, `uca günəş və uca insan`, `böyük ata`, `dövlətin
günəşi`, `dövlətin ən yaxşı beyni`, `bənzərsiz vətənpərvər`, `dövlət qəhrəmanı`
və daha onlarcası.
Bir sözlə uca liderləri şimali koreyalıların toteminə çevrilmiş, daha doğrusu
çevrildilmişdi. Təbii ki, bütün bunların memarlarından biri də dövlət nəzarətində
olan media idi. Fasiləsiz Kimin ucalığından və yaponlara, amerikalılara qarşı
mücadiləsindən dəm vuraraq, onu dövlətin üzərinə doğmuş bir günəş kimi təsvir
edirdilər. 1980-i illərə gələndə Kimin ölkədəki heykəllərinin sayı 34 minə
çatmışdı. Digər totalitar ölkələrdən fərqli olaraq Şimali Koreyada sadəcə
ictimai yerlərdə deyil, evlərə də uca liderin portretlərinin asılması məcburi
edilmişdi. Səhər oyanan xalqın ilk işi proqramlaşmış robotlar kimi şəkili rəsmi
salamlaması günlük həyatlarının ayrılmaz hissəsinə çevriləcəkdi.
Öncə ziyarət sonra ticarət
Bu gün Şimali Koreyaya girmək adi vətəndaş üçün aya getmək qədər çətindir. Əgər
girsəniz ilk edəcəyiniz şey ədəbi lider Kim İl Sungun məzarını ziyarət edərək
salam verməkdir. Və digər qanuna əsasən ölkəni ziyarət edən xarici ölkə
başçıları da bunu yerinə yetirmək məburiyyətindədir.
Xarici görüşlər
`bahalı`dır
Şimali Koreyada xaricilərlə görüşmək qadağandır. Zatən hər xariciyə iki polis nəzarət
etdiyi üçün danışmaq mümkün deyil. Xaricə telefon zəngi etməyin cəzası edamdır.
Gözün üstündə qaşın var deməyin ölüm olduğu ölkədə rejim qurbanlarının sayı 700
minlə 3, 5 milyon arasında dəyişir.
Israrlı suiqəsdçilər
Cənubi Koreya rəhbərləri hər zaman təhlükə altında oldu. 1968-ci ildə Şimali
Koreyaya aid xüsusi dəstə baş nazir Park Chung Hee-yə suiqəsd cəhdini etmişdi.
Baş nazir çətinliklə xilas olmuşdu. 1974-cü ildə bir daha bunu etdilər, baş
nazir yenə xilas oldu. 1983-cü ildə şimallı agentlər bu dəfə dövlət prezidenti
Chun Doo Hvanı hədəfə götürdülər. O xilas olsa da çoxlu köməkçisi də öldü.
Modern troya atı ilə işğal
Şimali Koreyanın ağlı həmişə cənubdadır. Tez-tez bir işğal planı hazırlayır.
Raketlər atılır, ziyanlı planlar dəyişilir. Şimallıların bu işdə ən yaradıcı hərəkəti
isə tunel qazaraq Cənubun paytaxtı Seulu ələ keçirməkdir. Modern bir Troya atı
kimi dəyərləndirilən tunellərin birincisi 70-ci illərin əvvələrində
amerikalılar tərəfindən kəşf edilmişdi. 1990-cı ilə kimi şimaldan Seula doğru
qazılan 17 tunel ortaya çıxarıldı və dinamitlərin köməkliyi ilə dağıdıldı. Bir
çoxu indi muzey kimi istifadə olunur.
Ən böyük dördüncü ordu
Şimali Koreya Çin, Amerika və Hindistanın ardınca dünyanın ən böyük dördüncü
ordusuna sahibdir. Əhalisi 23 milyon olan ölkədə 1,1 milyon fəaliyyətdə olan əsgər
var. ölkədə 8 milyon nəfər rəsmən aclıq içində yaşasa da ölkənin milli gəlirinin
25%-i orduya xərclənir.
Konyakçı
Ölkəsi aclıqdan qırılarkən 1994-cü ildə dünyanın ən məşhur konyakı olan
henesesy konyakların ən böyük alıcısı son iki ildə Sevimli Lider Kim Jong İl
olmuşdu. Ağzının dadını bilən lider buna 7 min dollar pul xərcləmişdi. Jong
İlin həm də Bordo və Burgundy şərəblarının heyranı olduğu da deyilir.
Film çəkəcəyik, rejissor qaçırın
Sevimli lider Ceyms Bond heyranı idi. Şimali Koreya kinosunu inkişaf etdirmək
üçün Cənubi Koreyadan arvadı ilə birlikdə qaçırılan ölkənin ən yaxşı
rejissorlarından Shin Sang Okun fikrinə görə Jong İl Rembo filmlərini də çox
sevir. Ok və arvadı silah gücüylə Şimali Koreyada 20-yə qədər film çəkdikdən
sonra Vyanadakı bir səfər zamanı qaça bilmişdi.
e-mailiniz nədir?
Şimali Koreyanın rəsmi internet saytının açıldığı 2003-cü ildə sayta girmək
haqqı təkcə Kim Jong İlə aid idi. Hətta ölkəsini ziyarət edən ABŞ dövlət katibi
Madlen Olbraytdan da e-mail ünvanını istəmişdi.
Analar necə uşaqlar doğub!
Sevimli liderin rəsmi bioqrafiyasına görə 3 aylıq olarkən yeriyib, 8 həftəlikdən
etibarən danışmağa başlayıb. Bunları bilənçün 2 yaşında Koreya xalqının gələcəyinə
aid bir manifets yazmaq hər halda təəccüblü gəlməz. Bitmədi, hələ dayanın. Rəsmi
açıqlamalara görə 1964-cü ildə Kim Sung İl Universitetindən məzun olan Kim
burada 500 kitab yazıb. Bu kitablar dövlət kitabxanasında saxlanırmış. Lider
eyni zamanda musiqi tarixində ən yaxşı 6 opera da yazıb. Bu qədərmi? Təbii ki,
deyil. Dövlət mətbuatındakı xəbərlərə görə çox yaxşı atlet, üzgüçü və şahmat
ustasıdır. Amma görünüşünə baxsaq ən çox sevdiyi yaşıl sahələrdir. Çünki
qolfdakı ilk sınağında 38 xal tolamışdı. Yəni oyun keçirilərsə qolf sopasını
dünyanın bir nömrəli qolf ustası olan Tiger Voodsun qoltuğunun altına verəcək qədər
ustadır. Bu qədər də olmaz dediyinizi duya bilirəm. Siz bunlardan sonra təslim
ola bilərsiniz amma liderimiz davam edir. Şimali Koreya hökümətinə görə
mikrodalğalı peç və holoqramı tapan adam da Kimdir. Vallah, sizi bilmirəm amma
mən yoruldum. Yetər!
Liderə xüsusi qatar stansiyası
Kim Jong İl təyyarədən qorxur. Buna görə də vətəndə və xarici səyahətlərdə 22
vaqonluq xüsusi qatarından istifadə edir. Zatən cəmi 3 xarici səyahəti var.
Bunlar da Çin və Rusiyaya edilmişdi. Ölkədə isə təkcə Kim Jong İlin istifadəsi
üçün 19 qatar stansiyası var. Burda yalnız ona aid qatarlar dayana bilər.
Moskvaya etdiyi 6 günlük qatar səyahəti ərzində hər gün vertalyotlarla qatarına
dəniz xərçəngi daşınmışdı.
Nərdivan dabanlı lider
Kim Jong İlin boyu çox qısadır. Sadəcə 1.57 sm. Möcüzələr əhatəsində doğulduğu
halda boyunun belə olması düşünülməli məsələ idi. Amma çarə nərdivan dabanlı
ayaqqabıda görülmüşdü. Lider özü üçün xüsusi hazırlanmış qalın dabanlı
ayaqqabılar geyinirdi. Bununla qalmır və daha uzun görünmək üçün saçlarını daha
qabarıq və dik göstərən modellərdən istifadə edir.
Ölkə batır,
diktator təqvimlə oynayır
Təqvimlər də diktatorun şərindən qaça bilmədi. Təqvimlərin rəsmi başlanğıcı
olaraq Kimin doğulduğu 1912-ci il götürülmüşdür. Ilk il Juche olaraq 1-ci il
adlandırıldı. Təbii ki, lider də doğum gününü dövlət bayramı elan etmək alicənablığını
göstərəcəkdi. Digər tərəfdən oğlu Kim Jong İli də iqtidara hazırlamaq üçün boş
dayanmırdı. Onun da adları atasından geri qalmayacaq: `sevimli lider`, ` on min
bacarığı olan dahi`, ` səhər ulduzu`, `mərkəzi beyin` kimi ədəbiyyatın və məntiqin
sərhədlərini zorlayan adlar...
Xalq liderlərini ucaltmaq yarışına girərkən sovet tipli sənaye və kollektivləşməyə
söykənən sahələr çökməyə başladı. Buna paralel olaraq ölkənin xarici borcu da
çoxalmışdı. O zamana kimi cənubdakı qardaşlarına nisbətən daha güclü görünən
Şimali Koreya cənubun elektronik inqilabıyla baş-başa gələ bilməyib qapalı
sistemə keçdi. Iqtisadiyyatı və kənd təsərrüfatı böhrana doğru addımlayırdı.
Böyük qardaş öldü, qardaş ac qaldı
Kimin 60 yaş yubileyində ətrafında yaradılan mifin sərhədlərini görmək ibrət
verici idi. 300 min nəfərin qatıldığı nümayişlərdə Kimin 21 metrlik bürünc heykəlinin
yüksəldiyi inqilab muzeyi açılmışdı. 1989-cu ildə SSRİ-nin çökməsi Şimali
Koreyanın da vəziyyətini çətinləşdirdi. Sovetlərdən gələn yardım kəsildi. Eyni
günlərdə Cənubi Koreya yüksəlişdə idi. Ölkənin daxilində maddi və zehinsəl
kasıblığa baxmayaraq şəxsiyyətə pərəstiş sürətlə davam edirdi. Kimin 70-ci
doğum günü Juche qülləsi və qələbə tikilisi ilə qeyd olundu.
Həmin gün 100 min nəfərlik Kim İl Sung stadionu da açıldı. Bura ağıllara zərər
gətirən nümayişlərin mərkəzi olacaqdı. Vaşinqtondakı Vaşinqton məbədindən daha
böyük idi və 25 min 550 qranit blokdan düzəldilmişdi. Liderin yaşadığı hər gün
üçün bir blok...
Səksəninci illərin sonunda xalqı aclığın pəncəsinə ataraq gizli yolla nüvə
silahı hazırlamağın izinə düşən Şimali Koreyanın bu addımları bilinəcəkdi.
Dünya bu addımdan şoka düşdü. 90-cı illərdə ölkədən xaricə vəziyyətin nə qədər
pis olması haqqında məlumatlar ötürülürdü. Əsas ərzaq məhsulları tükənmişdi.
Köhnə texnologiya ilə inşa edilən fabriklər dağılırdı. Tarlalarda istehsal
azalmış, qıtlıq başlamışdı.
Mövzu ordudursa gerisi təfərrüat
Bütün bu daxili böhrana baxmayaraq Şimali Koreya dünyanın ən böyük ordularından
birini bəsləməyə və büdcənin 25%-ni orduya xərcləməyə davam edirdi. Çünki Kimin
siyasəti " Song”undu: "Öncə ordu”.
Dəyənək gücüylə yaradılan birlik və bərabərlik havası ara-sıra rejimə və
ağılsız siyasətə üsyan edən generallar tərəfindən dağıdılmağa çalışılsa da
diktatorun əli uzun idi. Alaq otlarını təmizləmək uzun vaxt almırdı. Ordu içində
uca lideri devirməyi hədəfləyən bir çox adam ya edam olundu, ya da Rusiyaya
qaçdı. 1993-cü ildən etibarən Kim İl Sung səlahiyyətlərinin bir qismini oğluna
verməyə başladı. Kim Jong İl hücrəsindən çıxmış, isinirdi...
1994-cü ildə dünya durduqca yaşayacaq düşünülən Kim öldü. Koreya dövlət
televiziyası ilə dünya ekranlarına çıxan görüntülər izləyənlərə qəribə hislər
yaşatdı. Bir millət küçələrə tökülmüş, yaxasını cıraraq(təşbeh deyil, gerçəkdən
də cırırdılar) ağlayırdı. Bənzəri görülməmiş şəkildə 3 illik rəsmi yas elan
edildi. Bəzilərinə görə uca lider oğluyla arasında olan mübahisədən sonra
ölmüşdü. Müdaxilə etmək istəyən həkimlərə isə Kim Jong İl izn verməmişdi. Cənazə
kortejini götürən beş vertalyotdan ikisinin qəzaya uğraması və həkimlərlə
mühafizəçilərin ölməsi iddiaları daha da gücləndirəcəkdi. Amma hansı diktatorun
ölümü normal qarşılanmışdı ki?
Kim İl Sungun ölümü liderlərinin fövqaladə bir canlı olduğuna inanan kütlələrdə
şok effekti yaratmışdı. Kimin mumiyalanmış cəsədi saraydakı katafalkaya yerləşdirildi.
Saraya 900 milyon dollar xərcləndi. Sadəcə dirisi deyil, ölüsü də xalqa zərər
verməyə davam edirdi. Ölümüylə Kim `ədəbi lider` adını aldı. Artıq xalqını
oradan izləməyə davam edəcəkdi...
Bir Kim ölər, min Kim dirilər
Atasının ölümündən sonra Kim Jong İl ölkənin tək hakimi oldu. Lakin sistem vəziyyəti
normallaşdırmaq üçün möhtəşəm bir şüar tapmışdı: "Kim İl Sung Kim Jong İldir”.
Bir yöndən, ölmədin, ürəyimizdə yaşayırsan-durumu. 1998-ci ildə konstitusiya dəyişdirilərək
Kim İl Sung `sonsuzadək dövlət başçısı` elan edildi. Beləliklə, öldüyü halda
dövlət rəhbərliyini davam etdirəcək ilk lider olaraq tarixə keçdi.
Kim Jong İlin səltənəti isə 2011-ci ilin 17 dekabrında sona çatdı. Rəsmi
açıqlamaya görə, sevimli lider infarktdan ölmüşdü. Yüz minlərin mexaniki şəkildə
ağlayaraq qatıldıqları cənazə mərasimində özlərini paralaması eynilə atasının
ölümündə olduğu kimi oldu. Dünya isə bunu yenə təəccüblə izləyəcəkdi. Yenə də
onun ölümü dünyanın siyasət otaqlarında gözlənilməz bir hadisə olmadı. Bir müddətdir
səhhətiylə bağlı məlumatlar sızdırılırdı. Zatən diktatorluqla idarə olunan
bütün ölkələrdə səhhət problemi bir müəmmadır. Ölənin öldüyü söylənilməz,
yaşayanın necə yaşadığı bilinməz. Yeni lider ipləri əlinə alana qədər ölən adam
yaşamağa davam etdirilir. Kim Jong İlin də bir-iki il əvvəl beyin əməliyyatı
keçirdiyi və sol tərəfinin qismən iflic olduğu xəbərləri yayılmışdı. MKİ-dən
qaynaqlanan bu tip liderlərə qarşı `öldü` xəbərlərinin əksinə olaraq Kim
2010-cu ilin mart ayında nəhəng bir fabrikin açılışında iştirak etmişdi. Rəqs
edən yüz minlərlə vətəndaşını salamlamışdı. Çox yaxşı göründüyünü isbatlamaq
istəmişdi. ( Fabrik açılışında millət niyə rəqs edir- dediyinizi eşidən kimi
oldum...)
Ölümündən sonra dərin dövlət təbliğatı maşınının dişləri yağlanmaqda gecikmədi.
Ölkədə Kim Jong İlin ölümsüzlüyünü əks etdirən qüllələrin tikiləcəyi açıqlandı.
69 yaşında ölən liderin 16 fevraldakı doğum gününün` parlayan ulduz günü`
olaraq qeyd edilməsi qərara alındı.
Sosialist taxtın yeni varisi: `Böyük
lider`
Dövlət işlərində gözləmək olmazdı və daha sevimli liderin cəsədi soyumadan oğlu
Kim Jongun `Böyük lider` ləqəbiylə səltənəti əlinə aldı. Yaxşı, kim idi bu
`Böyük lider`?
Kim Jongun Kim Jong İlin son və üçüncü arvadı Ko Yong-huidən doğulan sonuncu
uşağı. 1982, 83, ya da 1984-cü ildə doğulduğu düşünülür. ( Nə vaxt doğulduğu da
bir sirdir). O, başlanğıcda iqtidar üçün düşünülən biri deyildi. Şimali
Koreyanı izləyən analitiklər daha çox qardaşı Kim Jong-cholun və ögey qardaşı
Kim Jong-Namın adı üzərində dayanmışdılar. 2009-cu ildən etibarən atasının da bəzi
məsələlərə aydıqlıq gətirməsiylə nəzərlər Jonga çevrildi. Bunda varisin ölkənin
ən güclü təşkilatı olan Dövlət Təhlükəsizlik Komissiyasına gətirilməsi böyük
rol oynadı. Cənubi Koreya kəşfiyyatının məlumatına görə, `Sevimli lider`
ölümündən öncə kadrlarına Kim Jongun dəstəkləməsini əmr etmişdi. Simvolların
silahlar qədər güclü olduğu ölkədə Jongun atası və babası ilə birlikdə olduğu şəklinin
on milyon tirajla paylanılması da güclü siqnal olaraq qəbul edilirdi. Şimali
Koreyada portretlərə çıxmaq bir növ iqtidar olmaq, ölümsüzlük zirehinə bürünmək
anlamına gəlir. Bununla birlikdə Kim Jongun iqtidarına daha bir ortağın çıxdığı
görünürdü: Chang Song-taek. Qərbli siyasi analitiklərə görə `taxtın arxasındakı
adam` olaraq tanıdılan Song-taek Kim Jong-ilin bacısının əridir. Eyni zamanda
Şimali Koreya əmək partiyasının rəhbərlərindəndir. Yeni imperator yetişənə qədər
Şimali Koreya taxtına onun yön verəcəyi iddia olunur.
NBA
heyranıdır, amma qərbyönlü deyil
Kim Jong İlin sağlığında hələ bir nömrəli varisi ən böyük oğlu Kim Jong-nam
idi. Amma heç ağla gəlməyəcək bir şey edərək 2001-ci ildə Şimali Koreyanın zəli
düşmənlərindən Yaponiyaya saxta pasportla getmiş və Disneylandı ziyarət
etmişdi. Yaxalanıb deportasiya olunduqdan sonra atası tərəfindən ona iqtidar yolu
bağlanıldı. Fərqli cinsi istəkləri olduğu bilinən ortancıl qardaşı Kim
Jong-chol da siyahıdan silindi. Hər nə qədər qardaşları kimi İsveçrədə təhsil
almış olsa da Kim Jong qərb həyat tərzinə məsafəli yanaşmağı bacardı. Iddialara
görə məktəbdən sonra vaxtının bütün hissəsini Şimali Koreya səfirliyində keçirməsi
böyük rol oynayıb. 1988-ci ildən 2001-ci ilə kimi Kim Jong-ilin aşpazı olan və
2003-cü ildə təkrar Yaponiyaya qaçan Kenji Fujimotonun dediklərinə görə böyük
lider atasının eynilə kopyasıdır. Qərbli məxfi xidmətlərin məlumatına görə
atasının səhhətində olan bəzi problemlər gənc olmasına baxmayaraq onda da var.
Şəkər xəstəsidir və ürəyində problemlər var. NBA heyranı olan gənc liderin ölkəni
hansı istiqamətə sürükləyəcəyi bu an bir müəmmadır...
Sosialist cənnətə xoş gəldiniz
Şimali Koreya dünyada internetin qadağan olunduğu tək ölkədir. Sadəcə dövlət səlahiyyətliləri
istifadə edə bilir. Cənubi Koreyanın dünyanın ən sürətli interneti istifadə etməsi
vəziyyətinə baxsaq durum vahiməlidir. Interneti qadağan edən zehniyyətin hökm
sürdüyü Şimali Koreyada sadəcə tək bir sayt var. O da dövlətə aiddir. Sayt
istifadəçilərini bu ifadələrlə qarşılayır:
" Günümüzün Şimali Koreyası insanların rifah içərisində və liderin ətrafında
birləşmiş şəkildə yaşadıqları sosialist bir cənnətdir.”
Bəli, bu doğrudan da qəribə bir cənnət təqdimatıdır. Insanların hər səhər
lideri yüksəldən marşlarla oyandıqları, tez-tez qıtlıq yaşanan, orta ömrün çox
aşağı olduğu, insanların xəyal və tamamən qurama bir dünyada yaşamağa məcbur
edildiyi, elektrik kəsilməsinin olmadığı zamanlarda insanların özünü şanslı
saydığı, xarici bir mahnı dinləməyin və kitab oxumağın qadağan olunduğu, ölkəyə
girən xaricilərlə danışmağın həbslə cəzalandırıldığı bir cənnət. Amma bir tərəfdən
haqlı olmaq payı da yox deyil. Şimali Koreya hamının bərabər yaşadığı bir ölkədir.
Tək qüsuru bu bərabərliyin sadəcə iqtidardakı ailənin üzvləri arasında
qurulmasıdır. Maşallah, dünya nemətlərindən istifadə etmək baxımdan öncəki
ata-oğuldan, bir-birlərindən geri qalmırlar. MKİ-nın təxminlərinə görə bu ikili
ölkədəki qızıl mədənlərindən əldə edilən 4 milyard dollarlıq sərvəti İsveçrə
banklarına yatırıb. Yaxşı, deyək ki, bu təbliğatdır, bu qədər etməyiblər. Amma
liderlərinin dəb-dəbə içində yaşamağa meylliliyi sistemin qapalılığına
baxmayaraq gözdən yayınmır.
Günümüzün Şimali Koreyası inadla və şəhvətlə kommunizmdən götürdüyü monarxiyanı
davam etdirir. Bir-birinin ardınca gələn `bənzərsiz liderlər` başda Amerika
olmaqla, Cənubi Koreya, Yaponiya və lazım gəlsə bütün dünyaya yumruq göstərməyə
davam edirlər. Xalqa gəlincə isə nə edirlər etsinlər, fabrik açılışında rəqs
etməyə zorlanan insanlar nə qədər xoşbəxt ola bilirlərsə, o qədər xoşbəxtdirlər...
Tərcümə etdi: Emin Piri