İşdən çıxmışam. Arada maskamı qaldırıb havanı ciyərlərimə çəkib aşağı salıram.
Mətbuat prospekti hələ bu qədər sakit olmayıb. Amma sükutda da deyil. Arasıra maşınlar şütüyür. Tək-tük də olsa adamlar görünür.
Havanın soyuqluğu mənə ağzımdakı maskanın lüksünü xatırladır. Maskaya dəyib üzümə qayıdan isti nəfəs... Necə qəşəngdi.
Mindiyim avtobusda sakitlik və hadisəsizlik höküm sürür.
77 nömrəli avtobusdakı seyrəkliklə vidalaşıb düşürəm. 165-ə minməliyəm. "Kaktus"un yanındakı dayanacaq kiminin sonu, kiminin əvvəlidir.
Avtobusa doluşuruq.
Oturacaqları yarı dolu, yarı boşdur. Tərpənənə yaxın növbədə olan polislər, əsgərlər də əzəmətli yerişləri ilə avtobusa minirlər. Pəncərədən balaca görünən bu adamlar avtobusa qalxan kimi qəfil iriləşməyə başladılar. Əsgərlərin boyları tavana dəyir. Canlı-cüssəli, qaşlarındakı ciddi ifadə, şux qamətləri, maskaları, əlcəkləri, qalın çəkmələri və bellərindən asılan dubinkaları içimizə vahimə salır. Kimisi bu div adamları kirimişcə süzür, kimisi gözlərini qaçırır, kimisi də heç üzlərinə də baxmır.
Tərpənirik.
Artıq ikinci dayanacaqda daşlar yerinə oturmağa başlayır. Xanalardakı boş yerlər dolur. Seyrəklik öz yerini yavaş-yavaş, nəzakətlə sıxlığa verir. Dörd-beş adamın üzündə maska yoxdur. Hamsı da qadındır. Ayrı-seçkilik kimi çıxmasın, cəmi ikisinə baxanda deyərsən ki, bu gözəlliyin üstünü maskalamaq günah olar.
Yırğalana-yırğalana gedirik.
Nisbi sakitliyi növbəti dayanacaqda avtobusa minmək istəyən bir kişi pozur.
- Ay kişi, bazar avtobusudu bu? Əlindəkilərlə hara minirsən?
Un torbaları ondan-bundan bir dənə kərəstilə doludur. Üz-gözündən his-pas yağan bu adam yalvarır.
- Nolar, imkan ver, iki "astanovka" sonra düşəcəm. Daşıya bilmirəm.
İçimizdən bir-iki sentimental etiraz edir:
- Qoy minsin də. Yazıqdı. Nolacaq ki?!
İnsaniyyət qələnə çalır. Ayaq üstə durmuş əsgərlərdən ikisi kişiyə yardım edir. Torbalarını əl-ayağa dolaşmayan bir yerə çəkir, yerlərini kişiyə verirlər.
Yenə sakitlik çökür, amma bu dəfə hüznlü...
Hər dəfəkindən fərqlidir hər şey. Bu dəfə adamları gözlərindən oxumalıyam. Deməzdim ki, çətindir. Xeyr. Çünki mənə bu şəhər də, bu adamlar da, onların gözləri də çox tanışdır. Həmişə hüzn, tədirginlik sezmişəm. Bu dəfə üstünə həyəcan da gəlib. Virusa yoluxmağın həyəcanı. Amma neyləyək?! Təəssüf ki, bu həyəcan avtobusdakı sıxlığa məsafələr gətirmir. Heç bir virus bizi ayıra bilməz! Biz sürücülərimizin əməyini yerə vura bilmərik. Onlar illərdir bizə "mehriban" olmağı, sxılaşmağı öyrədiblər.
Yazımın qadın səbəbkarı telefon danışığı ilə içimdəki bu qaynar söhbəti kəsir.
- Kamran məllim, qurban olaram sizə, üç körpəylə qalmışam elə-belə. Ərim türmədədi. Nə qardaşımdan, nə bacımdan haray var. Harda desəz işləyərəm. Nə desəz eləyərəm. Yer süpürərəm, zibil yığaram, fəhləlik eləyərəm. Qurban olum, kömək eləyin.
Telefonun o tayında bezən Kamran müəllim, bu tayında lo düşmüş avtobus adamları. Yanımdakı qadın deyir:
- Nç, nç, nç... Camaatı nə günə qoydular...
Qarşımdakı kişi:
- Neyləsin? Çətindi, dolanmaq çətindi.
Arxamdakı oğlan:
- Pffff...
Pıçıltıları qadının səsi əvəzləyir.
Qadınsa eyni sözləri təkrarlayır. Nəqarətvari davam edən bu dialoqu solumdakı oturacaqda oturmuş (biraz əvvəl ona özüm yer vermişəm) maska ilə hamını gözəlliyindən məhrum etməyən qadın başını üzü bizə sarı qaldırır:
- Bu arvadı bundan qabaq da görmüşəm avtobusda. Onda da belə danışırdı telefonla. Eyni şeyləri deyirdi. Ayıbdı axı. Bütün ailə sirrlərini bildi camaat.
Qarşımdakı kişi onun dediyini anlamayıb:
- Hə, yazıqdı e. Adamın yazığı gəlir.
Solumdakı qadın:
- Yox e, deyirəm ki, bu qadın artistlik eləyir.
Qarşımdakı kişi təəccübünü gizlətmir.
Bu andaca solumdakı qadının sözləri bəhrəsini verir. Tanımadığımız Kamran müəllimlə danışan qadın deyir:
- Kamran məllim, vallah, heç kim inanmır. Avtobusa verməyə pulum yoxdu. Pul verməyib düşürəm, söyürlər.
Solumdakı qadın gülümsəyib özündən əmin halda deyir:
- Eşidirsiz? Avtobusa pul verməməkçün belə eləyir. Yoxsa tanımadığı adamla bu qədər danışmaq olar? Heç o adam da sənə bu qədər qulaq asmaz axı. Bayaqdan eyni şeyləri deyir.
Özümü hər tərəfdən təzyiqə məruz qalan ölkə kimi hiss edirəm. Şimallı-cənublu, şərqli-qərbli hərə bir şey deyir. Bu yalvaran qadının danışığı üzərində mülahizələr yürüdürük, fərziyələr irəli sürürük, çözməyə çalışırıq.
Bu dəm sanki qaynar tavaya su çiləyirlər - tıssss!
Bu bənzətməyə gülməyin, xahiş edirəm. Karantin müddətində olur belə şeylər. Bütün günü evdə, sosial şəbəkədə gördüklərimin təsiridir. Evdar kişilərin paylaşdıqları videolardan qalma travmadır.
Avtobus dayanır.
Kamran müəllimlə danışan qəhrəmanımız pul verməyib xımır-xımır avtobusdan düşür.
Solumdakı qadın bu dəfə yürütdüyü fərziyənin təsdiqini taparmışcasına qələbəsini qeyd edir:
- Alın, bu da belə... Pul verməyib düşdü. Hə, avtobusa minir, telefonda kiməsə yalvarır. Əslində isə sürücüyə mesaj verir ki, pulum yoxdu. Bəlkə kimsə də çıxar, cibinə pul-zad basar.
Qarşımdakı kişi solumdakı qadına təslim olub:
- Hə, xanım, düz deyirsiz. Nə bilim e. Bizimkilər hər şeydən yararlanırlar da. Fürsətdi.
Artıq dörd dayanacaq keçmişik. Bayaq iki dayanacaqdan sonra düşməli olan kişi hazırlaşır. Əsgərlər şey-şüyünü götürməyə kömək edir.
Bu məqamda avtobus əhli olaraq hamımız gözəl hadisənin şahidi olacağıq.
Əsgərlərdən biri cibindən qədərini görmədiyimiz pulu çıxarıb düşməkdə olanbu kişiyə uzadır.
Kişi:
- A bala, mən dilənçi deyiləm, vallah dilənçi deyiləm. Bunları yığmışam, aparıb satacam, pul eləyəcəm.
Əsgər:
- Onları satarsan, amma bunu da al. Lazım olar. Yeməyə nəsə alarsan.
Hə, biz avtobus əhli bu kövrək kadrları dərin bir köks ötürərək izləyirik. Pəncərədən öz adamsızlığı ilə ötüb keçən küçələr yerini bizim qəsəbəyə verir.
Çatıram.
Səhərişə anamı evdə tək qoyub getmişdim. Nigaran idik. O məndən, mən də ondan. Bu pəncərəsiz evdə neyləyəcək? Evdə bir pəncərə var - o da televizor. O pəncərədən də hansı mənzərə görünür, bilirsiniz. Qaynana-gəlin söhbətləri, ağlaşmalar, koronavirus, panika, həyəcan...
Biz bu pəncərəsiz evdə özümüzəpəncələr düzəltib az ovunmamışıq. Mənim pəncərəmdən ağaclar, Günəş, yaz, qış, oynayanbalacauşaqlar görünüb, anamınpəncərəsindənisənigaranlıq... O, öz pəncərəsinin sürahısına söykənib rəhmətlik atamı gözləyib...
16 gün idi ki, evdə idim. Anam darıxmırdı. Bu gün işdə bir neçə dəfə görüntülü zəng vurub anam. Deyib ki, darıxıram, evi yığıb-yığışdırıb aparmısan. Televizoru açıram koronavirus, çölə çıxsam koronavirus. Birtəhər təsəlli etmişəm anamı. Bu da keçəcək. Dözməliyik. Mama, sən görmüsən axı o dövrü. İnsanlar olub e, oturub gözləyiblər ki, mahnının 3-cü dəqiqəsində Niyaməddin Musayev başlayacaq oxumağa. Sən də deyirsən ki, səbrim çatmır.
Gülüşmüşük...
İndi bu dayanacaqda düşəcəm və öz pəncərəsizliyimə qovuşacam. Darıxan anamı sevindirəcəm.
Mən düşməkdə ikən maskasız bir qız dərindən ah çəkdi:
- Hə, ay qız... Bircə bu karantin bitsəydi, görüşərdik. Gəzərdik dükanları. İnan, elə darıxmışam ki...
Avtobusdan düşürəm.
Ürəyimdəcə əllərimi Allaha qaldırıb deyirəm:
- İlahi, barı bir pəncərə verəydin bu karantin günlərində küçələrə qovuşmağa...
Və əllərimi aşağı salıb oxuculara səslənirəm:
- Əgər bir pəncərəniz, bir eyvanınız varsa Günəşə açılmağa, küləyə qoşulmağa, şükür edin!