DÜNYANIN ƏN UNİVERSAL FUTBOLÇUSU
Çoxları Alfredo di Stefanonu dünya futbolunun ən dahi oyunçusu hesab edir. Lakin Pelenin pərəstişkarları bu sözləri küfr sayırlar. 50-60-cı illərdə Avropa stadionlarında di Stefanonun məftunedici oyununun şahidi olan milyonlarla futbol həvəskarı həqiqətən onun dahi futbolçu olması ilə razılaşırlar. Təkcə ona görə yox ki, di Stefano həmişə yüksək səviyyəli oyun nümayiş etdirirdi. O, Madridin "Real” klubunu beş dəfə Avropa Çempionlar Kubokunun qalibi etməklə bərabər, həm də beynəlxalq futbolun möhtəşəm ilhamvericisi olub.
Başqalarından fərqli olaraq di Stefano qarşıya qoyulan məqsədə çatmaq üçün daim bacarıqla fərdi ustalığını kollektiv oyunun təşkili ilə birləşdirərək çox dəqiq və effektli nəticə əldə edirdi.
Alfredo di Stefanonun ümumdünya futbolunun korifeylərindən biri sayılması heç kimdə şübhə doğura bilməz. İspaniyada nəşr olunan və idman ulduzları haqqında materiallar çap edən "AC” jurnalı onu "elinkomporable” (müqayisəolunmaz) adlandırmışdı. Bir vaxtlar İspaniya və Argentinada gənc futbol ulduzu parlamağa başlayanda onun haqqında belə deyirdilər: "Bu futbolçu ikinci di Stefano olacaq”.
Tərcümeyi - halı və göstərdiyi nəticələr
Alfredo di Stefano 1926-cı il iyulun 4-də Buenos - Ayresin yaxınlığında yoxsul ailələrin yaşadığı əyalət şəhərciyi Barrakasda doğulub. Həvəskar futbolçu olan atası bu oyuna qazanc mənbəyi yox, əyləncə kimi baxırdı. Elə ona görə də oğulları Alfredo və Tulio yerli klubların yeniyetmə komandalarında futbolçu koryeralarına başlayanda o, öz narazılığını bildirmişdi. Buna baxmayaraq. 1944-cü il avqustun 18-də Alfredo "River Pleytin” sağ kənar hücumçusu yerində debüt matçını keçirəndə atası daha heç nə deyə bilmədi.
Arayış: Di Stefanonun oynadığı klublar - "River Pleyt” (Argentina) - 1943-45 və 1947-49 illər, "Urakan” - 1946 il, "Millionares” (Kolumbiya) - 1950-52 illər, "Real” (İspaniya) - 1953-63 illər, "Espanyol" (İspaniya) - 1964-65 illər. Argentina yığmasında - 5, İspaniya yığmasında - 31 görüş keçirib. Yaşıl meydanda çıxış etdiyi illər ərzində 1126 matçda 819 qol vurub.
1947-ci ildə Argentina millisinin heyətində Cənubi Amerika çempionu olub. Madridin "Real” klubunun tərkibində beş dəfə Avropa Çempionlar kubokuna və bir dəfə Qitələrarası Kuboka sahib çıxıb. 1957 və 1959-cu illərdə "Frans-futbol” həftəliyinin "Qızıl top” mükafatını alıb. Alfredo di Stefano 1963-cü il oktyabrın 23-də Londonun "Uembli” stadionunda "Əsrin matçı”nın iştrakçısı və dünya yığma komandasının kapitanı olub. O, XX əsrin rəmzi seçmə komandasına daxil edilib.
Di Stefanolar milliyətcə italyan olublar
Milliyətcə italyan olan Alfredonun babası XX əsrin əvvəlində Kapri adasından Argentinaya köçüb və orada məskunlaşıb. Ancaq Alfredo özünü argentinalı sayır.
Bir neçə il "River Pleyt”in həvəskarlar komandasında oynayan Alfredonun atası arzularının reallaşmasını iki oğlunun peşəkar futbolçu karyerası ilə bağlayırdı. Ailənin istəklisi sayılan Alfredo özündən bir yaş kiçik olan qardaşı Tuliodan və yoldaşlarından fərqli olaraq futbol oynamağa çox da can atmırdı. Bir dəfə yeniyetmə komandalar arasında keçirilən yarış zamanı "Los Kardales” komandasının bir futbolçusu oyuna gəlməmişdi. Uşaqlar qərara gəldilər ki, Alfredonu meydana dəvət etsinlər. Lakin aradan çıxmağa çalışan balaca Alfredonun cəhdi baş tutmadı. Özünün ilk oyununda sağ kənar hücumçusu yerində çıxış edən di Stefano 20 dəqiqə ərzində üç qolun müəllifi oldu. Kim bilir, bəlkə elə vurulan qolların sevincli anları onu həmişəlik olaraq futbola bağladı? Gənc Alfredo öz yaşıdlarından texnika cəhətdən bir az zəif görünsə də, çoxgedişli kombinasiyaların uğurla nəticələnməsində onlardan daha fərasətli idi. Məhz bu keyfiyyətlərinə görə o, 1943-cü ildə dördüncü divizionda çıxış edən "River Pleyt” klubuna dəvət olundu.
Argentina klubunun Braziliya səfəri
1946-cı ildə klub rəhbərliyi peşəkar karyerasına başlamamış di Stefanonu "Urakan” klubuna icarəyə verdi. Bir ildən sonra isə gənc istedadlara ehtiyacı olan "River Pleyt” geniş reklam olunmuş Braziliya səfərinə hazırlaşırdı. Bu məqsədlə məşqçilər yenidən Alfredonu öz heyətlərinə çağırdılar. İlk beynəlxalq oyunlar göstərdi ki, "River Pleyt”in futbolçuları braziliyalılar səviyyəsində texnika nümayiş etdirsələr də, kollektiv oyunun təşkilində və taktiki oyun anlamında rəqiblərinə uduzurlar. Buna görə də argentinalılar öz hücum xəttində yenidənqurma işləri aparmağa məcbur oldular. Tezliklə məşqçilər di Stefanonu mərkəz hücumçu yerindən komandanın yarımmüdafiə xəttinə keçirərək, dispetçerlik vəzifəsini yerinə yetirməyi ona tapşırdılar. Meydanın mərkəzində oynamağı çoxdan arzulayan Alfredo di Stefano hücumların konstruktoru olmaq bacarığını məharətlə icra etməklə yanaşı, həm də əsl qoleodor olduğunu göstərdi. 1947-ci ilin ölkə çempionatını "River” görünməmiş rekord nəticə ilə başa vurdu. Mövsüm ərzində vurulan 90 topun 27-si Alfredonun payına düşmüşdü. Həmin ili Argentina milli komandasında oynayan di Stefano Ekvadorda keçirilən Cənubi Amerika birinciliyinin qalibi oldu.
1949-cu ildə Argentinanın peşəkar futbolçuları tətil elan etdikləri üçün klub rəhbərləri onları gənc həvəskarlarla əvəz etdilər. İşsiz qalmış peşəkarları isə Kolumbiya klublarına icarəyə verdilər. Bu hadisə ilə əlaqədar di Stefano 1950- 52-ci illərdə məşhur "Millionares” klubunun şərəfini qorudu.
İspaniyaya səfər uğurların başlanğıcı oldu
1953-cü ildə "Millionares” sonuncu dəfə Avropada səfər matçları keçirərkən İspaniyada Madridin "Real” klubu 50 illik yubileyi ilə əlaqədar turnir təşkil etmişdi. Həmin turnirdə di Stefanonun oyununu görən "Real”ın prezidenti don Santyaqo Bemabeu Alfredonu klubuna almaq üçün bütün imkanlarını işə salır: "Necə olursa olsun bu fiıtbolçu mütləq "Real”da oynamalıdır”. Alfredonun taleyi beləcə həll olundu. Avropa futbolunda oynamaq istəyən argentinalı ulduz bu sövdələşməyə etiraz etmədi. Üstəlik o, İspaniya vətəndaşlığını qəbul etdi.
"Real” klubunda oynadığı illər di Stefanonun peşəkar futbolçu karyerasının ən parlaq və maraqlı səhifələridir. Tezliklə Kral klubunun kapitanı seçilən Alfredonun göstərdiyi nəticələrə bir çox ulduzlar həsəd apara bilərdi. İlk iki mövsümü di Stefano "Real”ın heyətində ölkə çempionu, beş mövsüm ardıcıl olaraq isə Avropa çempionlar kubokunun sahibi olub. Qitə Kuboku turnirində Alfredo, demək olar, hər matçda qol vururdu və bu sahədə o, rekord nəticə (49 top) göstərə bilmişdi. Ümumi hesabda isə di Stefano "Real”ın heyətində çıxış etdiyi 510 matçda rəqib qapılarına 418 top vurmuşdu. Qeyd etmək lazımdır ki, Alfredo 1960-cı ildə "Real”ın Çempionlar Kubokunun əfsanəvi final matçında Frankfurtun "Ayntraxt” klubunun qapısından üç top keçirmişdi. Qlazqo şəhərində keçirilən 7:3 hesabı ilə nəticələnən həmin görüş futbol tarixinə ən gərgin və maraqlı oyun kimi daxil olub.
Don Santyaqo klubuna ulduz futbolçular alırdı
Don Santyaqo Bernabeu sahibi olduğu klubun uğurlarını davam etdirmək məqsədilə böyük məbləğdə pul xərcləyərək, bir neçə futbol ulduzunu satın almışdı. Ümumiyyətlə, "Real”ın qələbələr qazanmasında fransalı Kopa, braziliyalı Didi, macar Puşkaş, uruqvaylılar Mateos və Santamariya habelə yerli futbolçulardan Xento və Markitas böyük pay sahibi olmuşlar.
Di Stefano "Real”ın lideri olub
Don Alfredonun taleyi elə gətirmişdi ki, o, dünya çempionatlarında iştirak etməmişdi. Ancaq idman şərhçilərinin fikrincə, "Real”ın Avropa miqyaslı yarışlarda uğurlar qazanmasının əsas səbəbkarı di Stefanonu hesab edirdilər. Onun yüksək fiziki və texniki hazırlığı, soyuqqanlılığı, möhkəm iradəsi və böyük təcrübəsi, ən çətin anlarda düzgün qərarlar qəbul etmək bacarığı, taktiki müdrikliyi və ən nəhayət, hücumları kulumunasiya həddinə çatdırmaq qabiliyyəti nüfuzlu mütəxəssislər tərəfindən də çox yüksək qiymətləndirilib. "Real”da Alfredo ilə birgə oynamış, sonra isə məşqçi olmuş Migel Munyos onun haqqında belə demişdi: "Di Stefano meydana çıxarkən, o, istənilən mövqedə tək iki nəfəri əvəz edə bilirdi”.
Yaxşı məlumdur ki, ulduzlar həmişə ictimaiyyətin diqqət mərkəzində olurlar. Bu baxımdan "Real”ın uzun müddət futbol "Olimpində” qərar tutmasına baxmayaraq, komandanın kapitanı haqqında bir çox şaiyələr və söz - söhbətlər gəzirdi. Deyirdilər ki, Alfredo çətin xasiyyətli, adamayovuşmaz, kiminləsə ünsiyyətdə olmağı sevməyən, bəzən də meydanda həddindən artıq deyingən adamdır.
Bütün deyilənlərə cavab olaraq, di Stefano öz xatirələrində belə yazırdı: "Mən heç vaxt eqoist olmamışam, yoldaşlarımın vurduğu qollara öz qollarını kimi sevinmişəm. Həmişə topu əlverişli vəziyyətdə olan oyundaşıma ötürməyə çalışmışam”. "Real”ın qazandığı qələbələr təkcə mənim yox, bütün komanda üzvlərinin birgə zəhməti və ustalığı sayəsində əldə olunub. Fransisko Xento, Ferents Puşkaş və Raymon Kopa ilə uzun illər dostluq əlaqələrini saxlamışam. Lakin hesab edirəm ki, hər bir komandada dispetçerlik vəzifəsini bir futbolçu yerinə yetirməlidir. Əks balda hərə "arabanı müxtəlif istiqamətə dartacaq”.
Alfredo prezidentdən narazılıq edirdi
"Bir də deməliyəm ki, prezidentimiz don Santyaqo bəzi vaxt tələsik qərarlar qəbul edirdi. O, heç kimlə məsləhətləşmədən bir - birinə oxşar futbolçuları klubu üçün almağa çalışırdı. Кора, Didi və mən, eyni vaxtda bir xətdə yarımmüdafiəçi Кора "Real”da sağ kənar hücumçusu yerində çıxış etməli olurdu. Mən isə bəzən mərkəz hücumçusu yerində, bəzi vaxt isə Didi ilə növbələşərək yarımmüdafiə xəttində meydançaya çıxırdıq. Belə olan halda tezliklə əvvəlcə Кора, sonra isə Didi "Real”a əlvida dedi. Göründüyü kimi, bu eksperimentlərin, müsbət nəticəsi olmadı. Necə deyərlər, hər sürünün bir çobanı olmalıdır”.
Alfredo di Stefano əfsanəvi futbolçu sayılır. 1962- ci ildə 36 yaşı olmasına baxmayaraq, o "Real”da çıxışların davam etdirirdi. Bu zaman məşqçilər ona köməkçi assistent tapmağı lazım bildilər. Fransadan dəvət olunmuş gənc, istedadlı və əməksevər Lüsyen Müller təcrübəli futbolçu ilə ümumi dil tapa bildi. Sonrakı illərdə onlar Barselonanın müxtəlif klublarında oynasalar da bir-biri ilə əlaqə saxlayırdılar. Di Stefano hesab edir ki, veteranlar komandaya qəbul olunmuş gənc futbolçulara qayğı ilə yanaşmalı, öz bilik və bacarığını onlara öyrətməyə çalışmalıdırlar. Komandada oyun intizamını həmişə şəxsi nümunəsində göstərən futbol ulduzu, eyni zamanda oyunda yaradıcı fantaziya, ekspromt və improvizə elementlərini də göstərməyin tərəfdarıdır.
İntellektual futbolçu sayılan Alfredo harmonik olaraq dispetçer və solist rolunu məharətlə ifa edirdi. Geniş diapozonda hərəkət edən Alfredonun əməksevərliyi və fiziki kondisiyaları heyratamiz idi.
1980-ci illərdə İtaliya yığmasını çalışdıran Entso Bearzot argentinalı futbol ulduzu barədə bu sözləri demişdi: "Futbolda məktəb yaratmış olan di Stefano dahi idmançıdır. Onun oyunu bu gün də gənclərə nümunə olmalıdır”.
Futbolçu karyerasını "Espanyol” klubunda başa vuran Alfredo di Stefano Argentina və İspaniya klublarında məşqçi işləyib. Sonra "Real” klubunun vitse- prezidenti olub.
Alfredo di Stefano 7 iyul 2014-cü ildə 88 yaşında İspaniyanın paytaxtı Madrid şəhərində vəfat etmişdir.
Həsən TAĞIYEV