adalet.az header logo
  • Bakı 7°C
15 Yanvar 2019 10:16
15314
SAĞLAMLIQ
A- A+

Qış depressiyasına diqqət edin!

Psixoloq Uz. Dr. Mehmet Yavuz, mövsüm dəyişədə insanların ruhi təməlində dəyişikliklər meydana gələ biləcəyinə diqqət çəkərək bundan qorunma yolları və müalicə üsulları haqqında məlumat verir.

Qış fəslinin gəlməsi ilə birlikdə günəş şüaları təsirini itirməyə başlayır. Qış aylarında günəş şüalarını daha az qəbul etməyimiz beyindəki bəzi hormonların işləməsində pozulmalara səbəb ola bilir, bu səbəblə də depresiya duyğularımız artmaya başlayır. Artıq özünü göstərmək istəməyən günə, qalın geyimlərə həbs edən soyuq hava və yavaş-yavaş ruhumuzu qucaqlayan qaranlıq. Qış mövsümünü və onun gətirdikləri çox insana mənfi təsir edir.


Qış depressiyası

Gecələrin uzun, gündüzlərin qısa olduğu qış aylarında insan orqanizmasının ehtiyacı olduğundan daha çox melotonin istehsal edir. Bu yuxu hormonunun çox olması sadəcə bədən fəaliyyətlərə təsir etməklə qalmayıb, ruhi vəziyyətimizə də təsir edir. Melotonin hormonu özümüzü hərəkətsizlik, yuxu və yorğun hiss etməyimizə səbəb olur.

Çörək, makaron, kartof və şirniyyatlar serotonin hormonunu ifraz etdirir. Ancaq sadəcə qısa müddət içində.

Gecələrin uzun, gündüzlərin qısa olduğu qış aylarında insan orqanizmasının ehtiyacı olduğundan daha çox melotonin istehsal edir. Bu yuxu hormonunun çox olması sadəcə bədən fəaliyyətlərə təsir etməklə qalmayıb, ruhi vəziyyətimizə də təsir edir. Melotonin hormonu özümüzü hərəkətsizlik, yuxu və yorğun hiss etməyimizə səbəb olur.

Çörək, makaron, kartof və şirniyyatlar serotonin hormonunu ifraz etdirir. Ancaq sadəcə qısa müddət içində.


İdman edin və hər zaman hərəkətdə olun

Hərəkətdə olaraq artıq çəkidən xilas ola bildiyimiz kimi stresdən də uzaqlaşa bilərik. Nə qədər fəal olsanız, bir o qədər halınız yaxşı olar. Özünüzü gümrah hiss edərsiniz. Özünüzü sərbəst hiss etdiyiniz insanlarla daha çox əlaqə saxlayın. Ailədən və doslarınızdan aldığınız dəstək sizi depressiyadan uzaqlaşdırar. Həyat sevgisi çox olan insanlarla daha çox əlaqə saxlayın.


Vaxtınızı yatmaqla keçirməyin

Qış aylarında insanlar yatmağa çox meylli olur. Düşünmək, kitab oxumaq, müxtəlif işlərlə məşqul olmaq əvəzinə yatmağa daha çox üstünlük veririk. Bu, ruhən bizi yormaqdan başqa bir işə yaramır. Çox yatmaq bizi halsız edir, özümüzü yorğun hiss edərik. Bütün günü yatmaq əvəzinə 10-20 dəqiqə yatsaq, bütün yorğunluğumuzu çıxarmış olarıq. Və bütün günü gümrah olarıq.


Sağlam qidalar qəbul edin

Vaxtında və xeyirli qidalardan istifadə etmək sizin gün ərzində beyninizi oyaq saxlayar. Bəzi yeyinti məhsulları sizi həssas edə bilər. Məsələn, şəkər və ağ çörəyi çox qəbul etsək, həssaslaşa bilərik. Sağlam qida və hər məhsulu miqdarında qəbul etməklə həssaslıqdan uzaqlaşa bilərik.


Evdən kənarda daha çox vaxt keçirin

Qış fəsli digər fəsillərdən daha uzun keçir. Hava tez qaralır. Buna görə insanlar çöldə az vaxt keçirir və demək olar ki, günün faydasını hiss etmir. Bu hal insanları depressiyaya salır və həssaslaşdırır. Çalışın qış aylarında bacardıqca çöldə çox vaxt keçirin. Sevdiyiniz dostlarınızla birgə olun, qonaqlıqlara gedin. Getdiyiniz yerdə pencərə önündə, günəş düşən yerlərdə oturmağa çalışın ki, özünüzü rahat və gümrah hiss edəsiniz.


İçkidən uzaqlaşın

Qış aylarında insanlar açıq havaya çıxmaqdansa evdə oturub və ya bağlı məkanlarda içki içməyi seçirlər. Ancaq içkinin ruhumuza ziyan verdiyini və bizi yorduğunu yaddan çıxarmayaq. Çox içki içmək bizi ruhən yorar və bizə halsızlıq verər. Buna görə içkidən nə qədər uzaq olsaq, o qədər yaxşıdır.


Özünüzə vaxt ayırın

İşləmək, iclaslarda iştirak etmək məcburiyətində olduğumuz qədər özümüzə də vaxt ayırmağa məcburuq. Çünki hər gün maksimum 1 saat dincəlib yorğunluğumuzu atlamıyıq. Özümüzə ayıracağımız 1 saatı pəncərə önündə durub hava almaq, təbiəti seyr etmək, bu gözəllikdən zövq almağa çalışmaqla keçirə bilərik.

Əgər sizdə də qışda depressiya əlamətləri olursa, məsləhətlərimizdən faydalanaraq çalışıb özünüzü depressiyadan çıxarın. Əgər alınmırsa, həkimə müraciət edin. Depressiya ciddi problemdir.

Müalicə üsulları

Qış fəslinin səbəb olduğu depresiyada, işıq müalicəsi (fototerapiya), müalicədə uzun müddətdir istifadə edilməkdədir. Səhər 06:00-08:00 arasında süni gün işığı, xüsusi spektrumlu lampalar aracılığı ilə 30 dəqiqə-3 saat müddətlə depresiyada olan insana tətbiq edirlər.


Günəşli günlərdən mütləq yararlanın, açıq havada bol işıq qəbul etməyə çalışın. Qış boyunca zehni və ruhi sağlamlığınızı qorumağa çalışın. İstəksiz belə olsanız, müəyyən fiziki fəaliyyətlər ilə həyatınıza rəng qatın.


Türkçədən çevirdi: Oğuz Ayvaz