Bu günlərdə yeni çapdan çıxmış "İlkim də sən, indim də sən, sonum sən" adlı kitabını mənə bağışlayan şair Qardaşxan Əzizxanlının şeirləri ilə çoxdan tanışam. Elə ona görə də inanırdım ki, bu kitabındakı şeirləri də məni gözəl bir dünyaya götürəcək. Bu elə kitabın kiçik ölçüsündən, tərtibatından da hiss olunurdu. Adətən gözəl nümunələrin toplandığı şeir kitabları bax belə, balaca olur. kitaba müəllifin yeni şeirlərilə yanaşı onun əvvəlki kitablarından da seçmə şeirlər daxil edilib. "Nurlan" nəşriyyatında çap olunmuş, 200 səhifəlik kitabda şeirlər müxtəlif bölmələrdə yerləşdirilib. Beləliklə, "birinci kitab" bölməsində "Qaşla göz arasında" adlı kitabdan olan şeirlərə baxaq.

Payız səmasıdır sinəmdə könül,

Sizin küçədəyəm bu gücə, gülüm!

Bilirsən, mənümçün Vaqifin deyil,

Sənin adınadır bu küçə, gülüm!

Və yaxud

Dörd fəsil yaşayır bir anda dağlar,

Başı dümağ olur, ayağı - gömgöy.

Qəriblik gətirir dağ meşələri,

Yaxını - yamyaşıl, uzağı - gömgöy.

Sonra bütövlüyünü bölmək istəmədiyim bu şeir

Dağın kefi - yağış töküb,

Daşda qaval çalmasıdı.

Dağ başına yol dolanıb,-

Xürrəminin çalmasıdı.

Kənd içi güllü təpədi

Yel əsir, gülü tərpədir.

Kəndə qonağın hörməti

Orda qonaq qalmasıdı.

Xoş gəlibdi duman dağa,

Qarışıbdı yaşıl ağa.

Xan Eyvazın sola-sağa-

şimşək - qılınc çalmasıdı.

Bu dağları əyməz yağı,

Zirvəsinə qürur yağıb.

"Səs qayası" qürub çağı

Səssiz fikrə dalmasıdı.

Kənd içi güllü təpədi

Yel əsir gülü tərpədir.

Kəndə qonağın hörməti

Orda qonaq qalmasıdı.

"Otuz yeddini keçəndə" adlanan ikinci kitab bölməsindəki şeirləri oxuyuram

Qarla örtülü yollar

Ürəklərə qar yağıb.

Qarda itən körpülər

Duyğuları qar tutub.

Bulaqlar yenə çağlar,

Don vuran ruhlar necə?

Könüllərdə yel vurub

Yengələri oynadır.

Qəlblərdə mürüvvəti

İnsafı şaxta vurub.

Baxışlar buza dönüb,

Gülüşlər qara batıb

Külək soyuqdan belə

Əsib, qarı sovurur

...Araya söz qatmasan,

dərd yüngülləşən deyil.

"Ağrı" adlı həyatla, reallıqla və günümüzlə bağlı olan bu şeiri də bölməyə əlim gəlmədi. Ondan ki, şeirin poetik aynasında özümüzə bir az da yaxından baxmaq istədim...

Q.Əzizxanlının şeirləri işığı, fərqli ifadəsi ilə yanaşı həm də ona görə maraqlıdır ki, müəllif təbiət hadisələrini insanların üzərinə xüsusi bacarıqla köçürür. Demək olar ki, onun şeirlərinin əksəriyyətində oxucu belə bənzətmələrə rast gəlir...

"Ürəyin baxdığı yerdən" adlı üçüncü kitabdan seçmə şeirlərə baxaq

Quşların səsindən başqa

heç nə eşitmirəm daha.

Yaradan dualarımı

eşidir, şükür Allaha!

DUALAR

Məhəbbət sözündən gözəl

Söz yoxdu, inan Allaha!

Sevməyənlərə tanrı da

Soyuqdu, inan Allaha!

Dilində Allahın adı

ölən oldusa, ağlama!

Ölüm haqqını sevgidən

alan oldusa, ağlama!

Bizdə o sevgi hardandı

Allah sevdiyi tək bizi,

Biz sevə bilək Allahı,

illah da bir-birimizi...":::

Bu şeir üzərinə söz deyilməz məncə, nəğmə oxunar, quşların söylədiyi kimi...

QUBARLAR

Sən bir bol yağan qara bax,

Sən bir bal yağan qara bax,

Sən dur bal yığan yerə bax

Ay qara bax, ay qara bax!

Zənburum ağdı, ağ uçan

Pətəyim - qapqara puça.

Bu rəngli dünyaya üç ay

ağ-qara bax, ağ - qara bax!..

Qarın qardaşdan irəli,

Qayın qardaşdan irəli,

Qoyun qardaşdan irəli

Ah, Qarabağ, ah, Qarabağ!..

Q.Əzizxanlının kitabında Qarabağ adına yazılan çoxlu şeir yoxdu. Amma mən bu üç bəndlik şeiri dönə-dönə o qədər oxudum ki, dilimin əzbəri oldu... Ah, Qarabağ, ah, Qarabağ!...

"İlkim də sən, İndim də sən, Sonum sən" adlanan dördüncü kitabındakı şeirləri oxuyuram

Bütün dünyalar divar

Bütün dünyalar - divar,

Bütün divarlar - saat.

Bütün saatlar - ölüm,

Bütün ölümlər - həyat.

Bütün həyatlar - yağış,

Bütün yağışlar - arşın.

Bütün arşınlar -Vətən

Bütün Vətənlər - behişt.

"Şeytanbazarda yaşıl bazarlıq" başlığı altında verilmiş

şeirlərin içindən mərhum Rafiq Tağının vəfatının 3-cü ildönümünə həsr edilmiş şeir də diqqəti çəkir.

Gücü dahisində uca millətim,

Qatilliyə enən cahillərin var.

Dalğasında qanad açan dənizin

ilantək sürünən sahilləri var.

Dalğanın silləsi güllədən betər

Tutur sahillərin qumlu üzünü.

O yan bu yanı da sahillər olan

Dəniz dalğa-dalğa döyür dizini.

Dənizin dibi də sahildir, amma

Bu sahil bənizdə olmaq istəmir.

Bu yastı-yapalaq sahilə, anam

adam heç dəniz də olmaq istəmir.

Sonra "Doğma sevgilər" başlığı ilə verilmiş şeirlərə baxıram

"-Ayaqsız qalmış mehmetcik

ruhunu tapşırdı göyə,-

Batan düşmən gəmisini

görməyə.

Qalxdı şəhid

məzarı səngər olan zirvəyə".

Qəhrəman ayağı altda

saçın xınalandı, torpaq!

Şəhidlər məzarı üstdə

xınalı saçındı bayraq!

...Türkiyəm,

keçir məni yaxandan,-

Dardanel boğazından!..

Müəllifin "Çisəklər" başlığı ilə təqdim etdiyi fikirləri də məna etibarilə şeirlərindən geri qalmır. Məsələn,

Biliyin nə qədərsə, o qədər azadsan.

Pis yenilikdənsə, yaxşı köhnə olsun.

Pulsuzluq məni çox bəlalardan da qoruyub.

Mənim dünyanı tanımağım dünyanın məni tanımasından daha vacibdir və.s.

Sonda isə "Poliqlot" bölməsi gəlir ki, burada müəllifin ingilisə, almanca, rusca şeirləri öz əksini tapır. Və nəhayət, ən sonda şairin orjinaldan çevirmələri və "Əvvəlimin sonrası" adlı özü haqqında yazdığı məlumatlar gəlir;

Məlum olur ki, Q.Əzizxanlı 1958-ci ildə Cəlilabad rayonunda doğulub. Doğum günü rəsmi olaraq 1 iyul qeyd edilsə də, o, dəqiq gününü bilmədiy aprel ayında dünyaya gəlib. Elə doğulduğu ilin mayında bir körpənin atasını itirməsi kədərləndirir oxucunu... Elə həmin anda kitabın əvvəlində yazılanları anlamağa başlayıram. "İndimin əvvəli" adlı həmin yazını kitabda verildiyi kimi təqdim edirəm

"...Mayın axırı ola, sünbüllər dən bağlaya, biçin təzə başlaya, biçinçi dərz bağlaya... Çiləli bir körpəni ata atasız qoya, mələklər pıçıldaya bu xəbəri körpəyə, körpə şaqqanaq çəkə, ana döşündən basa,- birdən məclis eşidər... Ana düşə təlaşa, balam niyə gülə ki? Qonşu Asiya nənə gənc anaya deyə ki, mələklər xəbər verib; atan ölüb, - gülür o, - ana ölsə ağlayar, -Anası var saxlayar, ələ qalmaz, bilir o..."

5 yaşından hərfləri öyrənib və deyəsən kitab olub onun oyuncağı da... Orta məktəbdə həm dərslərində, həm də idman yarışlarında seçilib və bir də nadincliyi ilə....Bütün məktəb kollektivi onun orta məktəbi qızıl medalla bitirməyini gözləyərkən qəflətən bir və bəlkə də bir neçə namərd əl ona sarı uzanaraq buna imkan verməyib... Elə onda tanıyıb dünyanın tərs üzünü və "Haqqarar" olub. Amma öz halal haqqını ona çox görsələr də, bununla bağlı qarşısına çox maneələr, sədlər çıxsa belə öz haqq yolundan dönməyib. Jurnalist və hüquq təhsili alıb və neçə dil öyrənib. Vətənə ləyaqətlə borcunu ödəyib.

Ədəbiyyat, poeziya aşiqi olub. Dağ vüqarlı, ölməz şairimiz Məmməd Araz verib onun xeyir-duasını. Kunq-Fu üzrə qara kəmər (1-ci dan) ustası olub. Və sonda özünün də söylədiyi kimi, heç bir nainsaf onu qova-qova namərd etməyi bacarmayıb, əksinə o, bu çətinliklərlə daha da comərd olub. Bu da istedadlı şairimizin həyat hekayəti... Bu kitabı, xüsusilə, gənclərin oxumasını arzu edərdim. Peşiman olmayacaqsınız!

Mina RƏŞİD