Politoloq Nəzakət Məmmədova adalet.az-a müsahibə verib. O müsahibəsində Bakı-Tiblisi-Qars dəmir yolunun siyasi əhəmiyyətindən danışıb.

-Nəzakət xanım bu yaxınlarda Bakı-Tiblisi Qars dəmir yolunun açılış mərasimi keçiriləcək. Bilmək istərdik ki, bu dəmir yolunun Azərbacyan üçün siyasi dividentləri nədən ibarətdir?

-Bu layihənin Azərbaycan üçün olduqca böyük geosiyasi, siyasi, iqtisadi dividendləri vardır. Siyasi dividendləri ondan ibarətdir ki, Azərbaycan Avrasiyada gedən qlobal miqyaslı inteqrasiya proseslərinin ən mühüm iştirakçısına çevrilib. Çindən Avropaya qədər uzanacaq bir layihədə mühüm siz sahibi və tərəfdaş ölkə qısmində çıxış edir. Bütün iştirakçı ölkələrlə əməkdaşlıq əlaqələrini daha da genişləndirir. Ən mühümü isə Ermənistan bu layihədən kənarda qalır, onun təcrid olunması daha da dərinləşir. Baxmayaraq ki, Ermənistan həm Axalkalakidəki yerli ermənilərin köməyi ilə, həm ABŞ-dakı diasporunun fitnələri ilə layihənin icrasına mane olmağa çalışdı, lakin layihə artıq reallığa çevrildi və biz bir neçə gündən sonra açılış zamanı bunun şahidi olacağıq. Burada Azərbaycanın rolu danılmazdır, həqiqətən də çox böyükdür. Üstəlik də, dediyimiz kimi layihəyə qarşı böyük kampaniya aparılırdı. Mən deyərdim ki, Bakı-Tbilisi-Ceyhan böyük enerji layihəsi idisə, Bakı-Tbilisi-Qars da nəhəng nəqaliyyat-kommunikasiya layihəsidir. Necə ki, əbədiyaşar prezidentimiz Heydər Əliyev bütün maneələri dəf edərək Bakı-Ceyhanı reallığa çevirdisə, eləcə də prezident İlham Əliyev bir çox qaragüruhçu qüvvələrə, xüsusən də Ermənistana və erməni lobbisinə qarşı uğurla mübarizə apararaq Bakı-Tbilisi-Qarsın həyata keçməsinə nail oldu. Eyni zamanda bu layihə bir çox ölkələri birləşdirəcək, onların geosiyasi, siyasi, iqtisadi inteqrasiyasını, birliyini təmin edəcəkdir. Dünyada gedən indiki münaqişələr, müharibələr dövründə belə bir birliyin, həmrəyliyin olması çox mühüm məsələdir. Qədim İpək Yolunun üstündə yerləşən müxtəlif mədəniyyətə malik ölkələrin eyni bir çətir altında, vahid kommunikasiya sistemi ətrafında birləşməsi həm də onların arasında siyasi, iqtisadi, ticarət, mədəni əlaqələrin də güclənməsinə öz töhfəsini verəcəkdir. Ölkələr arasında idxal-ixrac əməliyyatları sürətlənəcək və genişlənəcək, iştirakçı dövlətlərin ümumdaxili məhsulu bir neçə dəfə artacaq, yeni iş yerləri açılacaq, əhalinin hava nəqliyyatına alternativ, nisbətən ucuz dəmiryolu nəqliyyatından istifadə imkanları genişlənəcəkdir. Türkiyə vasitəsilə Cənubi Qafqazın Ermənistan istisna olmaqla iki ölkəsinin dəmiryol xətləri Avropa dəmir yollarına birləşəcəkdir.

-3 ölkə əməkdaşlığı region üçün başqa nə kimi tövfələr verə bilər?

-Uc ölkə - Azərbaycan, Türkiyə, Gürcüstanın əməkdaşlığı ilk növbədə regional əməkdaşlığın, inkişaf və tərəqqinin daha da genişlənməsinin əsas amildir. Bu əməkdaşlıq həm də qlobal inteqrasiyaya dəstək verməklə beynəlxalq siyasi, iqtisadi, ticarət münasibətlərinin dərinləşməsinə öz töhfəsini verir. Bu gün ərazilərində separatizm meylləri radikal bir şəkildə ərazi bütövlüyünə təhdid törədən bu üç ölkə əməkdaşlıq münasibətlərini genişləndirməklə bu meyllərin aradan qaldırılmasına, kənar güclərin bölgəyə təsirinə imkan verməməyə, əməkdaşlıq vasitəsilə əhalinin rifah halının yaxşılaşmasına çalışırlar. Təsadüfü deyildir ki, bu ölkələrin əməkdaşlığı nəticəsində regionda iqtisadi inkişaf sürətlənəcək, Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu yeni iş yerlərinin açılmasına, infrastrukturun inkişafına, mal və ticarət dövriyyəsinin artmasına səbəb olacaqdır. Təsəvvür edin ki, ilkin mərhələdə 5 milyon, ikinci mərhələdə isə 17 milyon ton yükün daşınması nəzərdə tutulur. Lakin siyasi əhəmiyyət də çox böyükdür. Bildiyimiz kimi Cavaxetiyada ermənilər Ermənistanın araqızışdırmasına uyaraq tez-tez ayağa qalxırlar. Layihənin oradan keçməsi Gürcüstanın bu bölgədə siyasi-iqtisadi nüfuzunu artırmağa imkan verəcəkdir. Eyni zamanda, Türkiyənin Qars və ona yaxın olan vilayətləri inkişaf cəhətdən böyük şəhərlərə nisbətən geridə qalır. Bu layihə əslən azərbaycanlıların yaşadığı Qars və ona yaxın bölgənin də inkişafına yardım edəcəkdir. Azərbaycanın özü üçün isə dəmiryol magistralının əhəmiyyəti daha böyükdür. Orta Asiyadan Avropaya qədər ötürülən yük və sərnişin daşımalarından həm tranzit ölkə kimi böyük gəlirlərimiz olacaqdır. Eyni zamanda əhalinin işlə təmin olunması imkanları genişlənəcəkdir. Bununla yanaşı Ermənistan və separatçı Dağlıq Qarabağ erməniləri Azərbaycanla münaqişənin uzanmasının onlara heç bir fayda vermədiyinə, əksinə bütün gəlirli layihələrdən özlərini təcrid etməklə tənəzzülə doğru getdiklərinə bir daha əmin olacaqlar.

Ədil Ədilzadə