Şəkər günümüzdə ən çox tükətdiyimiz qidalardan biridir. Hər gün bir neçə dəfə çayımıza, qəhvəmizə atdığımız şəkər yediyimiz yeməklərin, içdiyimiz içkilərin, eləcə də bilmədiyimiz paketli qidaların da tərkibində olur.

Ümumdünya səhiyyə təşkilatının araşdırmalarından belə məlum olur ki, dünyanın əksər hissəsində insanlar tələb olunan 10 faizlik göstəricidən daha çox şəkər qəbul edir. Macarıstan , Norveç kimi ölkələrdə insanlar daha şəkərsiz məhsullara üstünlük verir. Ən dəhşətli vəziyyət isə Portuqaliyadadır. Burda uşaqlar arasında gündəlik şəkər istehlakı 25 faizdən yüksəkdir. Bu azyaşlıların gələcəkdə müxtəlif xəstəliklərə yoluxmasına da yaşıl işıq yandırır.

Beləlikə şəkərdən istifadə edərkən rastlaşdığımız ən böyük problem, gündə nə qədər tükətdiyimiz barədə dəqiq bir fikirimiz yoxdur.

Günümüzdə adam başına orta 10 və ya 30 qaşıq, bir başqa deyimlə 40-120 qram şəkər istifadəsi edilən çalışmalarda ortaya qoyulmuşdur.

Dünya Sağlamlıq Təşkilatının hesabatına görə; şəkər gündəlik kalorili ehtiyacımızın yüzdə 10-dan çoxunu təşkil etməməlidir. Çox şəkər bədəni dözümlü edə bilmir və şəkər zamanla yığılaraq bir çox ciddi sağlamlıq problemlərinin səbəbi olur. Amerika Ürək Dərnəyi tərəfindən açıqlanan rəqəmlərə görə; günlük olaraq alına biləcək şəkər miqdarı kişilər üçün 35 qram (155 kalori), qadınlar üçünsə 20 qram (100 kalori) təşkil edir. Acıbadem Bakırköy Xəstəxanası Bəslənmə və Diyeta Mütəxəsisi Ayça Güleryüz çox miqdarda şəkər xəstələrinin qarşı-qarşıya qaldıqları riskləri belə sıraladı:

Vücuda heç bir faydası yoxdur!

Şəkər; şəkər çuğundurundan alınan və "ağ şəkər" adlanan və yarım fruktoza ilə qlükozadan ibarət olan bir tərkib. Protein, yağ, vitamin və mineral kimi qida elementləri yoxdur. Bəslənmə və Diyeta Mütəxəsisi Ayça Güleryüz bu səbəblə saflaşdırılmış ağ şəkər bədənin heç ehtiyacı olmadığına diqqət çəkərək sözlərinə belə davam edir: "Saflaşdırlmış şəkər və bir çox qidanın içində tapılan yüksəs miqdarda fruktoz tərkibli qarğıdalı nektarı bədənimizdə qaraciyər tərəfindən metabolizə olunur. Bu da qaraciyərin daha çox işləməsinə səbəb olur. Bunun əksinə günlük olaraq tükətdiyimiz şəkərə keyfiyyətli karbonhidrat qaynağı deyirik, qlükozaya çevrilir və bədənin hər bir hüceyrəsində istifadə olunur. Beləliklə, taxıl kimi keyfiyyətli karbohidratların qaynaqları təmizlənmiş şəkər və ya fruktoza şərbətləri kimi boş enerji mənbələri deyil, bədənə zərər vermədən şəkər ehtiyacını ödəyirlər".

Dəridə qırışqlıq yaradır

Bədəndəki şəkər molekulları çox olduqda, zülalların bağlanması ilə protein strukturunu dəyişir və bu "qlikasiya" adlanır. Yaranan dərinin ən mühüm strukturları olan kollagen və elastin zülalları zədələnə bilər. Elastin ilə kollagen şəkər molekullarının zədələnməsi, cildin elastikliyini və möhkəmliyini təmin edən dərinin qırışlara və səthinin pisləşməsinə səbəb ola bilər.

Yaddaşı zəiflədir

Kaliforniya Universitetinin alimləri araşdırma apararaq ilk dəfə sübut ediblər ki, insanın kütləşməsinin əsas səbəbi şəkərin ( qlükoza və fruktoza) miqdarının qida rasionuna həddən artıq çox daxil edilməsidir. Bir sözlə ifadə etsək şirniyyatı sevən insanlarda kütləşmə ehtimalı daha çoxdur. mütəxəssislərin elmi araşdırmalardan sonra gəldikləri qənaətə görə, şəkər beynin işini ləngidir, yaddaşı zəiflədir, xüsusilə zehni əməklə məşğul olan insanlarda iş qabiliyyətini aşağı salır. Çünki şəkər beyinlə əlaqədə olan neyronların aktivliyinə və möhkəmliyinə yardımçı olan Omeqa 3 yağ turşularının parçalanmasına səbəb olur.

Alimlərin fikrinə görə şəkərin qəbulu qazlı içkilərdə, uşaq yeməklərində, müxtəlif un məmulatlarında (tort, pirojna, bulka) daha təhlükəlidir. Orqanizmin qlükoza və fruktoza ilə zərərsiz təmin olunması üçün meyvə və giləmeyvələrdən istifadə daha məqbul sayılır.

Xərçəng riskini artırır

Amerika Diyeta Rəhbərinin 2010-cu il hesabatında, diyetayla əlaqəli 5 xroniki xətəlik haqda söz edilibmiş. Bu xəstəliklərin ən vaciblərindən biri xərçəngdir. Təbii ki, şəkər tərkibli taxıl, süd və süd məhsulları, şəkər çuğunduru, vitaminlər, minerallar, antioksidantlar və xərçəng kimi fəaliyyət göstərən fitokimyəvi maddələr vardır. Əksinə, süfrə şəkərində kalori yoxdur. Üstəlik, yüksək şəkər istifadəsi insulin müqavimətini stimullaşdırır, böyrək xərçəngi kimi müəyyən xərçəng riskini dolayı şəkildə artırır.

Bədənin müdafiə sistemini zəiflədir

İmmunitet sistemimizin vacib bir hissəsi olan qırmızı qan hüceyrələri C vitamini və şəkər molekullarının irqi arasında qalır. Şəkərli bənzər bir molekulyar quruluşa malik olan şəkərin çox C vitamini istifadəsi endogen immun hüceyrələr tərəfindən istifadə edilə bilməz və immunitet sistemini zəiflədir. Nəticədə xəstəlik əldə etmək riski daha da yüksəkdir.

Diş çürüməsinə səbəb olur

Ağzımızda müxtəlif bakteriyalar var. Bəziləri dişlərimizə fayda verərkən, digərlərinə zərər verə bilər. Bəsit şəkərlərlə qidalanan zərərli bakteriyalar fırçalamaq və ya tüpürcək ilə təmizlənməsələr ciddi sağlamlıq porblemləri yaradır. Şəkərin miqdarı çox olduqca dişlərin çürümsəinə də yol açır.

Ürəyə zərər verir

Tibb Təşkilatının hesabatına görə, şəkər, pis xolesterol olaraq bilinən LDL və trigliseridlərin yüksəlməsinə səbəb olaraq damar sıxılmasına səbəb ola bilər. Damarlardakı bu hissəciklər infarkt riskini artırır.